Overschiese Kleiweg en Zestienhovensekade

3.4 Monumenten en beeldbepalende objecten

De gemeente Rotterdam heeft een groot aantal objecten en gebieden die vanwege cultuurhistorische waarden worden beschermd volgens de Monumentenwet 1988 en de Monumentenverordening Rotterdam 2010. De gemeente Rotterdam maakt onderscheid tussen de volgende gebieden en gebouwen:

Rijksmonumenten en Gemeentelijke monumenten

Rotterdam heeft zowel rijks- als gemeentelijke monumenten. Een rijks- of gemeentelijk monument kan zijn een gebouw, water, terrein of een ander object dat van nationaal belang is (rijksmonument), of van algemeen belang voor Rotterdam is (gemeentelijk monument), vanwege de schoonheid, betekenis voor de wetenschap of de cultuurhistorische waarde. Dit is vastgelegd in respectievelijk de Monumentenwet 1988 en de Monumentenverordening Rotterdam 2010. Bij een monument gaat het om een bouwwerk of complex, zowel buiten als van binnen. Als vanzelfsprekend is het verboden zonder vergunning wijzigingen aan te brengen aan een beschermd monument.

Beeldbepalende objecten en Beeldbepalende gevelwanden

In Rotterdam is een groot aantal objecten te vinden die geen status hebben als gemeentelijk monument, maar wel van cultuurhistorische waarde zijn omdat deze objecten karakteristiek voor de stad of een wijk zijn: de zogenaamde Beeldbepalende Objecten. Ook heeft Rotterdam cultuurhistorisch waardevolle gevelwanden. Beeldbepalende objecten en gevelwanden hebben geen juridische status op grond van de Monumentenwet 1988 en de Monumentenverordening Rotterdam 2010.

Het plangebied

Korte omschrijving van de belangrijkste cultuurhistorische waarden en van de vastgestelde cultuurhistorische waarden:

• op structuurniveau

De Overschiese Kleiweg (op de eerste gedetailleerde kaart van Schieland uit 1611 de Cley Wech geheten) is de ontginningsbasis van de Oudendijksepolder. De polder ligt aan weerszijden van de Overschiese Kleiweg. Het is de oudste zeewering (dijk) in de omgeving en is opgeworpen halverwege de twaalfde eeuw om de herhaaldelijke overstromingen tegen te houden. In tegenstelling tot de Zestienhovense polder is het verkavelingspatroon in de Oudendijksepolder noord/zuid (in park Zestienhoven wordt deze verkaveling ook aangehouden)

• op ensembleniveau

Hieronder zijn, op basis van gegevens van Bureau Monumenten van gemeente Rotterdam, de gebouwen en gebieden genoemd die van cultuurhistorische waarde zijn binnen het plangebied:

Rijksmonument:

Overschiese Kleiweg 775, stenen stelling-korenmolen 'De Speelman'. Korenmolen "De Hoop" (bouwjaar 1712) was eerst gelegen aan de Delftweg, maar bleek een obstakel in de aanvliegroute van luchthaven Zestienhoven en werd verplaatst naar de Overschiese Kleiweg. Deze verplaatsing in 1971 was aanleiding de molen te herdopen tot "De Speelman", naar de naam van de familie die zoveel jaren eigenaar van de molen was. In de volksmond was molen "De Hoop" al langer bekend als molen "De Speelman". Heden ten dage wordt graan op vrijwillige basis gemalen.

Figuur 3.2: molen "De Speelman"

Toekomstige gemeentelijk monumenten:

• Oost-Sidelinge 17-35, Portiekflat, bwj ca. 1950, architecten N.F. Wijmer en J. Breukelman
• Oost-Sidelinge 37-51, Portiekflat, bwj ca. 1950, architecten N.F. Wijmer en J. Breukelman
• Oost-Sidelinge 53-67, Portiekflat, bwj ca. 1950, architecten N.F. Wijmer en J. Breukelman
• Oost-Sidelinge 69-87, Portiekflat, bwj ca. 1950, architecten N.F. Wijmer en J. Breukelman

Figuur 3.3: Flats Oost-Sidelinge met op de voorgrond de A13 (bron: Engelfriet)

Beeldbepalend object:

• Oude Kleiweg 3, Woonhuis "Villa Hermina", bwj. 1906, bouwstijl Berlagiaans;
• Burgemeester Bosstraat 1,2..46;49-7, woonhuizen, bwj ca. 1925, Amsterdamseschool (dit is als geheel opgenomen als beeldbepalend object. Een deel van het ensemble ligt binnen het plangebied);
• Oude Kleiweg 80, Boerderij "Bouwlust", bwj. 1899.

Boerderij "Bouwlust" op de hoek van de Oude Kleiweg/Overschiese Kleiweg is een van de vroegere zestien hoven (boerderijen). De boerderijwoning is van het kenmerkende Hallehuistype, met stal en woonhuis onder één dak en beschikt ook over een melkkelder met 'petten' ofwel putten waaruit koel grondwater werd opgepompt om de melk en boter te koelen. Achter de boerderijwoning is een oude karnhut gelegen. In deze karnhut werd van melk boter gemaakt met behulp van een molen, die werd aangedreven door een klein paard of een grote hond.

In overweging wordt genomen om dit pand vanwege de slechte bouwkundige staat te slopen en ter plekke te herbouwen.

Boerderij "Bouwlust" en de karnhut (foto’s: H. Rouge).