ArenaPark

5.1 Ruimtelijk concept

Figuur 6 - Stedenbouwkundig beeld Masterplan ArenaPark.

5.1.1 Algemeen

In september 2007 is het Masterplan ArenaPark vastgesteld. In het Masterplan is het stedenbouwkundig gewenste beeld weergegeven. De situatie ten tijde van 2007 is weergegeven in figuur 6. Sindsdien zijn het Paula Radcliffe Building gelegen aan de Arena en de uitbreiding van autobedrijf Kroymans gerealiseerd.
Hilversum is bij uitstek een 'Levendige stad in het groen' en onderscheidt zich als zodanig van andere gemeenten. Behalve door de groene omgeving van de stad wordt deze karakteristiek onder andere bepaald door de lommerrijke villagebieden en het vele groen in de rest van de gemeente. Deze gebieden bezitten een aangename en kwalitatief hoogwaardige woon- en leefomgeving en zijn bovendien erg in trek als vestigingsplaats voor kleine bedrijfjes en kantoren die zich in de statige villa's vestigen.

Behalve in woongebieden, is het ook bij werklocaties van belang dat het groene imago van Hilversum zoveel mogelijk wordt voortgezet in de stedenbouwkundige opzet. Voor toekomstige kantoorvestigingen is het van belang te weten dat, als men kiest voor Hilversum als vestigingslocatie, men kiest voor een kantoor gelegen in een groene omgeving. Behalve het groene imago heeft Hilversum ook een traditie hoog te houden van jonge bouwkunst en architectuur van Dudok, Duiker en anderen.
Ook de aandacht voor de openbare ruimte is een belangrijk instrument om de gewenste kwaliteit en het gewenste aangename verblijfsklimaat te realiseren. De hoofddoelstelling voor het ArenaPark is en blijft dan ook:
Het ontwerpen en bouwen van kantoren van een kwalitatief hoogwaardige architectuur, gelegen in en omgeven door een parkachtig landschap.

Voor het zuidwestelijke deel van het ArenaPark geldt dat het een omgeving is waarin geen parkeerplaatsen op het maaiveld worden gerealiseerd en waar het beeld wordt bepaald door het landschap en het park. Een gebied waarin men - naast en aansluitend op de werklocatie - tevens aangenaam kan verblijven en recreëren.

5.1.2 Stedenbouwkundige opzet

Bebouwingspercentage; groen imago en openheid
Om het groene imago, de openheid en de kwaliteit van het gebied te garanderen zal, behalve dat het parkeren ondergronds dient plaats te vinden, ook een relatief laag bebouwingspercentage worden gehanteerd en dienen de bouwhoogten beperkt te blijven. Hierdoor blijft er tussen de bebouwing voldoende open ruimte over en zal de bebouwing - de verstening - niet domineren ten opzichte van het groen - de openbare ruimte.

Het deel van het ArenaPark waar nu het Europese hoofdkantoor van Nike is gevestigd en de gebieden grenzend hieraan hebben een lage bebouwingsdichtheid van circa 25 procent. Bij een gemiddelde van vier bouwlagen is daardoor ongeveer 60.000 m² b.v.o. gerealiseerd.

In het zuidwestelijk deel zal de openheid en het groene karakter nog sterker zijn en wordt de bebouwing wat geconcentreerd. Hier bedraagt de bebouwingsdichtheid circa 20 procent, waardoor bij een gemiddelde van vijf bouwlagen rond de 60.000 m² b.v.o. mogelijk is. Op markante plekken, met name bij de entree van het plangebied en bij het station, wordt van dit gemiddelde afgeweken en zijn accenten toegestaan van maximaal 30 meter hoog.

Structuurschema's; de kapstok
Het ArenaPark dient niet alleen een groene identiteit te hebben, maar ook aan te sluiten op de directe omgeving. Dit betekent zowel een aansluiting op de stad als op het ten zuiden van het ArenaPark gelegen natuurlandschap. Met name in het zuidwestelijk deel van het plangebied zal het groene karakter duidelijk dominant zijn ten opzichte van de bebouwing. De gebouwen zullen hier dan ook op dienen te gaan in het landschap en groene elementen moeten bevatten (groene daken, terrassen, etc.).

Voor de herkenbaarheid en de oriëntatie binnen het ArenaPark is, behalve een aansluiting op de omgeving, ook een heldere interne structuur van belang. In het Masterplan ArenaPark wordt de stedenbouwkundige structuur bepaald door een drietal structuurthema's:

• 1. de as van de atletiekbaan / Dudoktribune;
• 2. de zicht-as op de toren van de St. Vituskerk;
• 3. de Drafbaan.

Hieronder worden de structuurthema's afzonderlijk beschreven. In onderstaande figuur zijn de thema's weergegeven.

Figuur 7 - Structuurthema's.

1. De as van de atletiekbaan / Dudoktribune
De as van de atletiekbaan, met daarin de centraal gelegen en gerestaureerde monumentale Dudoktribune (Nike-as), is de belangrijkste stedenbouwkundige drager van het ArenaPark. Door de nieuwe entree van het gebied vanaf de Diependaalselaan te leggen in deze as, ontstaat bij binnenkomst onmiddellijk de relatie met het sportieve, het recreatieve en monumentale karakter van dit gebied. De hoofdentree van het gebied wordt gemarkeerd door twee entreegebouwen met een duidelijk afwijkende bouwhoogte. Langs deze monumentale as is de Nike-campus -georiënteerd op de atletiekbaan en de Dudoktribune- gerealiseerd, waardoor de relatie tussen Nike en sport duidelijk wordt gelegd.

2. De zichtas op de toren van de St. Vituskerk
De zichtas, die aanwezig is in het door Dudok ontworpen Laapersveldpark, geeft zicht op de 98 meter hoge toren van de St. Vituskerk. Het is geen route naar, maar een doorkijk naar de Vitustoren: het herkenningspunt van het centrum van Hilversum. Door deze as door te zetten in het plangebied wordt van hieruit het ArenaPark verankerd aan het hart van Hilversum. Bovendien vormt deze as een belangrijke route voor voetgangers en fietsers van en naar het treinstation Hilversum - Sportpark.

De ten zuiden van het Dudokcollege gelegen parkeerplaatsen op maaiveld passen niet in het gewenste kwaliteitsbeeld en zullen in de toekomst grotendeels in een parkeerhuis worden ondergebracht. Deze parkeerfaciliteit is behalve voor (een deel van) het Dudokcollege o.a. ook bedoeld voor bezoekers van de sporthal, de atletiekbaan en het hotel.

3. De Drafbaan
De voormalige drafbaan is getransformeerd tot een trimbaan, een 'Runningtrack', die met een brugconstructie voor de Nike Campus langs loopt. Zo is een nieuw structuurbepalend element ontstaan dat refereert aan de voormalige drafbaan (de Arena). Het ArenaPark dankt zijn naam aan deze baan.
De hiervoor beschreven ruimtelijke uitgangspunten en de drie structuurthema's die dienen voor de herkenbaarheid en de oriëntatie binnen het gebied, komen duidelijk tot uitdrukking in het Masterplan ArenaPark.

5.1.3 Stedenbouw en architectuur

De ontwikkelingen in het plangebied moeten voldoen aan specifieke stedenbouw en architectuur. Hiermee wordt beoogd om een herkenbaar, zich onderscheidend geheel te doen ontstaan, waarmee een duidelijke samenhang tussen landschap, het bebouwde en het onbebouwde wordt gecreëerd. Door de structuurbepalende thema's en de ligging in het plangebied ontstaan herkenbare milieus, plekken in het gebied met ieder hun eigen identiteit.

Voor de nog te realiseren delen van het ArenaPark worden hieronder een aantal deelgebieden onderscheiden. Per deelgebied zijn de gewenste stedenbouwkundige en architectonische kenmerken toegelicht. Deze kenmerken zijn randvoorwaarden bij de verdere uitwerking van de afzonderlijke plannen in het ArenaPark.

De Entree en de Nike-Campus
Centraal in de Nike Campus ligt het monumentale hoofd-complex, dat symmetrisch is gesitueerd langs de as van de atletiekbaan. Het hoofdcomplex is ook georiënteerd op de atletiekbaan met de Dudok tribune.
De twee entreegebouwen - het Rabobankgebouw en het Inter Acces-gebouw - vormen de monumentale entree van het ArenaPark en hebben een samenhangende architectuur. Met een bouwhoogte van ca. 25 meter markeren zij de toegang vanaf de Diependaalselaan.

De gebouwen van het Nike-complex zijn symmetrisch, strak en statig en zijn gelegen langs de groene hoofdas.
De architectuur van het hoofdcomplex is geïnspireerd door de architectuur van Dudok. Het hoofdcomplex is als één krachtig ensemble vormgegeven, met een sterk horizontale geleding, gele baksteenvlakken en flauw hellende daken. In de ruimte rond dit complex bevinden zich waterpartijen, sportveldjes en tuinen omgeven door lage hagen.

Aan weerszijden van dit symmetrisch complex wordt het beeld gedomineerd door de groene campus: een ruim, open en glooiend grasveld met verspreid daarin enkele vrijstaande hogere kantoren met variërende bouwhoogtes tussen de 15 en 30 meter.
Aan de oostzijde wordt op de eerste twee bouwlagen een wand gevormd die de ronding van de voormalige paardenbaan volgt. Ook aan de westzijde van het complex, langs de 'Vitus-as', zal een aantal vrijstaande kantoorgebouwen gesitueerd worden in een ruim en open glooiend grasveld.

De gebouwen rond het plein

Rondom het plein dat tegen het spoortracé aan ligt, zijn gebouwen met een verscheidenheid aan functies gerealiseerd, dan wel verwacht: een schoolgebouw, een sporthal, een parkeergarage, een kantoorgebouw en een hotel met conferentieruimten. De gebouwen worden gesitueerd aan een plein met verblijfskwaliteiten: een doelmatig uitgevoerd verhard plein met groen- en zitelementen en bomen.

Het schoolgebouw (ROC Amsterdam) heeft lange horizontale lijnen en is uitgevoerd in baksteen:rood en mangaan-kleur. De Dudok Arena heeft het uiterlijk van een aluminium 'doos': een glimmend gebouw met een gesloten gevel. Toekomstige nieuwe gebouwen aan het plein (hotel, parkeergebouw, kantoorgebouw) dienen elk een eigen identiteit en expressie te hebben. Dit kan zich uiten in bouwhoogte, kleur en/of materiaalgebruik.

Een hotel met parkeerhuis vormt tezamen met het aan de overzijde van de Athene gelegen kantoorgebouw een ensemble van de 'Groene Scheg', het 'Vizier'. Met hun hoogte van circa 30 meter alsmede hun vormgeving reageren ze op de horizontaal vormgegeven volumes van het schoolgebouw en de Dudok Arena.

De gebouwen in de 'Groene Scheg'

De Groene Scheg (het zuidwestelijke deel van het plangebied) vormt het grootste nog te realiseren cluster in het ArenaPark. Het wordt omsloten door de zichtas op de Vitus-toren (de Athene), de Diependaalselaan en de spoorlijn, terwijl de Running-track als halfrond, structuurbepalend element door het plangebied heen loopt.

Figuur 8 - Deelgebied 'De Groene Scheg'.

In dit plandeel wordt de overgang gezocht van de stad naar het ten zuiden gelegen landschap. Het groene imago overheerst hier en vormt een belangrijke karakteristiek voor dit plandeel. Door de structuurbepalende elementen 'Vitus-as' en 'Runningtrack', alsmede door de Diependaalselaan en de spoorlijn, ontstaan in de 'Groene Scheg' vier gebieden:

• ensemble Athene,
• ensemble Diependaalselaan,
• ensemble Kantoorvilla's,
• 'Het Vizier'.

Figuur 9 - Ensembles

Voor dit plandeel is de groene identiteit en de overgang vanuit het ArenaPark naar het ten zuiden gelegen heidelandschap het 'leitmotiv'.

Beoogd wordt om in dit plandeel ruim 40.000 m2 te realiseren in een aantal kantoorvolumes en ingedeeld in een viertal architectonische ensembles. Op een verhoogd groen en glooiend maaiveld is een viertal ensembles gesitueerd rond een centraal groen park:

• Het ensemble Athene, langs de Vitus-as, de Athene, met een viertal kantoorgebouwen. Deze gebouwen zijn 4 tot 6 bouwlagen hoog op een plint met de halfverdiepte parkeergarage. De entrees van deze gebouwen zijn gelegen aan de Athene.
• Het ensemble Diependaalselaan, gelegen tussen de Diependaalselaan en de Runningtrack, bestaat uit drie langwerpige, deels geknikte kantoorgebouwen, die twee 'voorkanten' hebben: één met een zicht op de Diependaalselaan en één aan de zijde van de Runningtrack, waar de hoofdentrees zijn gesitueerd. Richting de spoorlijn lopen de gebouwen qua bouwhoogte op van vier tot zes bouwlagen. Tussen de gebouwen zorgt een open en glooiend maaiveld voor voldoende doorzicht naar het aan de overzijde van de Diependaalselaan gelegen heidelandschap.
• Het ensemble Kantoorvilla's, gesitueerd tussen de spoorlijn en de Runningtrack. Een vijftal verschillende, kubusvormige kantoorvilla's in vier bouwlagen begeleiden hier de bocht van de Runningtrack. De villa's zijn alzijdig vormgegeven en hebben een duidelijk vormgegeven entree aan de Runningtrack.
• Het 'Vizier'. Als overgang tussen de Athene en het plein bij de sporthal, bevinden zich hier twee gebouwen die aan het eind van de 'Vitus-as' het zicht, het vizier, vormen op de Vitustoren. Het zijn twee hogere, verticaal gelede, gebouwen van ca. 30 meter hoog die de as begeleiden en het zicht focussen.

De ensembles staan in een groene open ruimte, een park. Ze staan gegroepeerd rond een grote centrale parkruimte. Hieraan ontleent de 'Groene Scheg' in belangrijke mate haar identiteit. Onder nagenoeg dit gehele plandeelgebied bevindt zich een ondergrondse (halfverdiepte) parkeergarage, toereikend om aan de gestelde minimale parkeernorm te voldoen. De entree tot de parkeergarage bevindt zich op maaiveldniveau aan de Athene. Door de ontsluiting van de parkeergarage wikkelt de Athene als hoofdweg en structureel element het dagelijkse verkeer van én naar dit plandeelgebied af.

Op het parkeerdek kan de voetgangersroute van de running track ook gebruikt worden voor incidenteel bevoorradend verkeer.

De architectonische uitwerking en de materialisatie van de drie ensembles wordt onderling zodanig op elkaar afgestemd, dat de ensembles duidelijk onderscheidend zijn. Binnen de ensembles wordt gedacht om met in acht name van hun architectonische thema onderlinge variatie aan te brengen door kleurstelling/materiaalkeuze. Door de architectonische uitwerking van een ensemble bij meerdere architecten te leggen kan de onderscheidende werking van kantoren binnen een ensemble verder worden versterkt; hierbij is het belangrijk dat er in het ontwerptraject van een ensemble een nauwgezette afstemming plaatsheeft.

Het noordoostelijke plangebied

In het noordelijke deelgebied wordt in de vorm van een ensemble bijzonder vormgegeven individuele gebouwen, aansluiting gezocht bij de bestaande structuur en bebouwing in dit deelgebied. Deze gebouwen begeleiden de weg, maken front naar deze weg en vormen een afronding van de atletiekbaan.

Het gaat hierbij om de volgende gebouwen:

• De Pyramide

Dit bijzondere, driehoekige gebouw beëindigt een as in het noordoostelijke gebied en begeleidt de weg met een schuin, trapsgewijs oplopende gevel. De entree wordt transparant en prominent vormgegeven.

• De Villa

Tegenover de Pyramide komt een kleinschalige kantoorvilla die zowel de weg begeleidt, een afscherming vormt naar het pompgebouwtje bij de Nike Campus en reageert op de richting van de Pyramide.

• Garage- en kantoorgebouw

Het garage- en kantoorgebouw Kroymans waarvan de voorkant is gelegen aan de Soestdijkerstraatweg heeft aan de zijde van het ArenaPark een prominente voorkant. De architectuur bestaat uit een afwisseling van metalen beplating en glaspartijen die refereren aan de auto industrie.

• De omhulling van de Atletiekbaan

De atletiekbaan krijgt een nieuwe omhulling, met aan de oost- en de westzijde halfronde bebouwing. Aan de oostzijde is dit het gebouw Colossos, dat behalve dat het de atletiekbaan in de bocht omarmt ook de weg begeleidt. Het is aan de wegzijde een robuust, met veel baksteen uitgevoerde gebouw, terwijl de binnenzijde open, transparant en luchtig is vormgegeven. Aan de westzijde dient een vergelijkbare omhulling van de atletiekbaan plaats te vinden, ook weer met een robuuste buitenzijde van baksteen, die de weg daar begeleidt en een transparante, luchtig vormgegeven binnenzijde. Op de begane grond van beide gebouwen is aan de binnenzijde een kleine tribune ten behoeve van de atletiekbaan gewenst.

Aan de westzijde zal aansluitend aan dit gebouw een bouwwerk komen waarin de warmtekrachtkoppeling - centrale wordt ondergebracht. Dit bouwwerk dient qua vormgeving aan te sluiten op het halfronde gebouw langs de atletiekbaan. Aan deze zijde zal ook een nevenontsluiting van de atletiekbaan komen.

5.1.4 Inrichting openbaar gebied

Opvangen regenwater

Het regenwater dient zo direct mogelijk weer in het plangebied te worden geïnfiltreerd, dit is een belangrijk uitgangspunt. Dit betekent dat de wegen en paden, maar zoveel mogelijk ook de daken van de gebouwen, worden afgekoppeld van het rioolstelsel.

Maaiveld

Het vloerpeil van de gebouwen in het ArenaPark zal ongeveer op 1.50 meter boven het bestaande maaiveld liggen, rekening houdende met het aanleggen van halfverdiepte ondergrondse parkeergarages. Er komt grond vrij bij het graven van de parkeerkelders in het gebied. Het ligt daarom voor de hand - is het wenselijk - om het maaiveld waar mogelijk een glooiend verloop te geven in de vorm van gazons. Dit versterkt bovendien de eenheid van het gebied en het karakter van de inrichting.

Groen

Omdat het groene karakter van het ArenaPark een belangrijk kenmerk vormt, zal zoveel mogelijk worden getracht om bestaand groen te integreren in de nog te realiseren plandelen. Bij de inrichting van de omgeving wordt bijzonder aandacht besteed aan de aanleg van grasvelden en de aanplant van bodembedekkers en bomen. Ook de inrichting van het maaiveld op de verdiept aangelegde parkeergarages vormt hier geen uitzondering op.

Plein

Nabij de Dudok Arena en het ROC, waar ook een kantoor, een parkeergebouw en een hotel gerealiseerd zullen gaan worden, zal een plein worden aangelegd met een afmeting van circa 100x70 meter. Dit plein zal een meer stedelijk karakter krijgen, en worden voorzien van bestrating in halfverharding, groenelementen, zitgelegenheid en bomen. Belangrijk voor het karakter van het plein is de openheid en dat de auto hier te gast is. Aan de randen van het plein dient ruimte te zijn voor parkeren, park & ride en voor voldoende stallingsruimte voor fietsen. Ten behoeve van het beoogde hotel dient op informele wijze te kunnen worden voorgereden.

De toegangsroute naar het parkeergebouw mag de verblijfskwaliteit van het plein niet aantasten.

Verharding

Voor de verharding van het ArenaPark is gekozen voor natuurlijke materialen. Deze verhouden zich het best tot de gekozen sfeer van het landschap en hebben een duurzaamheid die past bij het beleid van Hilversum.

Parkeren

De parkeerplaatsen, althans het beperkte aantal dat op maaiveld staat, dient te worden uitgevoerd in beige-kleurige halfverharding. Dit materiaal is ook toegepast rond het ROC, de Dudok-Arena en op het plein voor de Dudok-tribune. Hiermee ontstaat een eenheid tussen het schoolterrein en de daaraan gelegen overige openbare ruimten en parkeerplaatsen.

Rijwegen

De rijwegen worden bestraat met gebakken klinkers in keiformaat, kleur brons. Ze worden gestraat in keperverband en opgesloten door molgoten in hetzelfde materiaal.

Fietspaden

In harmonie met de omgeving en de toegepaste materialen en kleuren worden de fietspaden uitgevoerd in asfalt, afgestrooid met fijn gelig split, passend bij de kleur van de halfverharding.

Voetpaden

De voetpaden langs rijwegen worden bestraat met bronskleurige gebakken klinkers waalformaat, gestraat in half-steens verband.

Anti - parkeervoorzieningen

Om te voorkomen dat overal in het gebied in de bermen wordt geparkeerd, worden er anti- parkeervoorzieningen aangebracht. Dit zijn stalen buizen op 25 centimeter boven het maaiveld, en op een halve meter uit de rand van de weg geplaatst. In de Groene Scheg wordt gekozen voor een natuurlijker oplossing; bijvoorbeeld door te kiezen voor de combinatie van een hoge(re) opsluitband met een dikker grondpakket en bijbehorende groene aanplant.

Bewegwijzering en overige aanduidingen

Voor de bewegwijzering in het ArenaPark is een eenduidig systeem gekozen. Hierdoor wordt de overzichtelijkheid bevorderd. Het aantal verkeersborden wordt, evenals alle andere voorzieningen in de openbare ruimte, tot een noodzakelijk minimum beperkt blijft.

Verlichting

Wegen: De verlichting van het openbare gebied gebeurt door middel van armaturen op een mast van ca. 3.50 meter boven maaiveld. De armaturen worden waar mogelijk vrij in het gebied geplaatst. Hierdoor ontstaat een redelijk gelijkmatige lichtverdeling over het hele openbare gebied.

Landschap: In de plangebieden waar de openbare ruimte een planoverschrijdende omvang kent, wordt één type verlichtingsarmatuur gekozen en in losse samenhang geplaatst.

5.1.5 Eisen van welstand

In de welstandsnota zijn de welstandscriteria vastgelegd. Voor het ArenaPark geldt een bijzonder welstandsniveau. De beoordeling is gericht op architectonische kwaliteit en samenhang in clusters in verschijningsvorm, opbouw, zorgvuldige detaillering, materiaal- en kleurgebruik. Overigens kan aanpassing van de criteria alleen plaatsvinden via wijziging van de welstandsnota en niet via het bestemmingsplan.

Bij de beoordeling van bouwplannen wordt er getoetst aan de hand van de volgende criteria.

Ligging:

• gebouwen maken deel uit van een stedenbouwkundig patroon;
• gebouwen maken deel uit van clusters en voegen zich hier naar;
• gebouwen zijn gericht op de belangrijkste openbare ruimte en hebben hier representatieve gevels naar;
• nieuwbouw aansluitend op de Nike Campus vormt een architectonisch ensemble met het huidige complex;
• nieuwbouw in het zuidwestelijk deel van het deelgebied vormt een eenheid met en gaat over in het landschap en zijn gericht op de Diependaalselaan;

Massa:

• gebouwen zijn overwegend vrijstaand, individueel en afwisselend;
• bebouwing in de verschillende delen van het deelgebied zijn duidelijk op elkaar afgestemd;
• nieuwbouw die aansluit op het Dudok college en het sportcentrum is rank van vorm en verticaal geleed;
• bouwmassa's zijn gevarieerd van opbouw;
• gebouwen / ensembles hebben architectonische expressie en zijn in uitstraling onderling afgestemd;
• gebouwen zijn vier tot vijf lagen hoog;
• accenten in bouwhoogte zijn op beeldbepalende plekken als de entrees van het gebied mogelijk.

Detaillering

• de detaillering is zorgvuldig;
• ontwerpaandacht voor alle details;
• de architectonische uitwerking is per cluster in samenhang;
• entreepartijen hebben bijzondere ontwerpaandacht.

Materiaal- en kleurgebruik

• het materiaal- en kleurgebruik is terughoudend;
• de gebruikte bouwmaterialen zijn zoveel mogelijk natuurlijk;
• grote vlakken bestaan uit materialen uit een structuur;
• het kleurgebruik in het zuidwestelijk deel van het deelgebied sluit aan bij het landschappelijke karakter van het gebied.