City-hubs en darkstores

Toelichting

Hoofdstuk 1 Aanleiding partiële herziening bestemmingsplan flitsbezorgdiensten

Voorbereidingsbesluit

De raad van de gemeente Heemstede heeft ten aanzien van de vestiging van flitsbezorgdiensten op 2 juni 2022 een voorbereidingsbesluit genomen op basis van artikel 3.7 van de Wet ruimtelijke ordening. Hiermee wordt voorkomen dat zich in Heemstede flitsbezorgers kunnen vestigen. Daarbij heeft de gemeenteraad overwogen:

• Gezien de mogelijke impact van flitsbezorgdiensten op de omgeving heeft de gemeente de behoefte aan meer tijd om hiervoor een zorgvuldige ruimtelijke afweging te kunnen maken en deze vast te leggen in een nieuw bestemmingsplan. Om in de tussenliggende periode onomkeerbare ontwikkelingen te voorkomen, wordt voorgesteld een voorbereidingsbesluit te nemen. Flitsbezorgers kunnen veel overlast veroorzaken.
• De geldende bestemmingsplannen bieden mogelijk onvoldoende garantie om deze ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan. Een voorbereidingsbesluit is nodig ter voorkoming van ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen totdat het nieuwe planologische kader geldt. Om nieuwe vestigingen van flitsbezorgsupermarkten met darkstores zonder nadere ruimtelijke afweging te voorkomen, dient er een paraplubestemmingsplan te worden vastgesteld, waarin het vestigen van nieuwe flitsbezorgsupermarkten in de vorm van darkstores wordt gereguleerd.

Ter voorbereiding op het paraplubestemmingsplan wordt onderzocht op welke locaties en onder welke randvoorwaarden flitssupermarkten in de vorm van darkstores kunnen worden toegestaan. Ook wordt nader onderzocht in welke gebieden deze functie/activiteit niet gewenst is. Aangezien deze gebieden nu nog niet duidelijk zijn, geldt dit voorbereidingsbesluit voor het gehele grondgebied van Heemstede. De wettelijke eis is dat uiterlijk binnen een jaar na inwerkingtreding van een voorbereidingsbesluit het ontwerp van het (paraplu)bestemmingsplan ter inzage wordt gelegd.

Een uitvoerige weergave van het voorbereidingsbesluit met de daaraan ten grondslag liggende overwegingen en argumenten, is in bijlage 1 opgenomen.

Darkstores en city-hubs

De verschijning van darkstores heeft tot veel weerstand geleid, zonder dat meteen duidelijk was of er daadwerkelijk sprake was van relevante ongewenste ruimtelijke effecten op de omgeving. Het voorbereidingsbesluit was genomen ter voorkoming van vestiging van darkstores in het stedelijk gebied, zoals een winkelstraat. Inmiddels hebben flitsbezorgdiensten de bedrijfsopzet aangepast, gericht op een betere inpasbaarheid van deze functie in de omgeving, met name in gemengde gebieden. Darkstores kunnen overigens binnen bepaalde randvoorwaarden wel op bedrijventerreinen worden gevestigd. In hoofdstuk 2 wordt op de inpasbaarheid van deze twee functies ingegaan. De voorliggende partiële herziening reguleert de vestigingsmogelijkheden van city-hubs en darkstores.

Hoofdstuk 2 Inpassing van city-hubs en darkstores

2.1 City-hubs

2.1.1 Van darkstores naar city-hubs

Transformatie van de oorspronkelijke bedrijfsopzet

De oorspronkelijke bedrijfsopzet van een darkstore in 2020/2021 en 2022 was zodanig dat vestiging als nadelig voor de ruimtelijk-functionele kwaliteit van de omgeving wordt beschouwd, zoals centrumgebieden. Het gaat dan met name om zaken als uitstraling en (verkeers)overlast. In bijlage 2 wordt hier uitvoeriger op ingegaan.

De drie flitsbezorgdiensten Getir, Gorilla's en Flink hebben het darkstore-concept inmiddels omgebouwd naar een city-hub-concept (bijlage 3) en hebben een Gedragscode Sector Snelle Bezorging gesloten (10 mei 2022; bijlage 4). Daarmee wordt het bedrijfsmodel van een darkstore waartegen veel weerstand bestaat, getransformeerd naar een city-hub, die zo goed mogelijk in of nabij bijvoorbeeld een centrumgebied kan worden ingepast. Dit wordt mede bepaald door de omvang en ontsluiting van de city-hub. Darkstores passen binnen bepaalde voorwaarden overigens wel op bedrijventerreinen.

Kenmerken van een city-hub

Een city-hub kan de volgende kenmerken hebben:

• een distributiepunt eventueel met verkoopgelegenheid en aanverwante activiteiten ter plaatse (zie hierna);
• voor consumentenproducten, veelal dagelijkse goederen, of andere goederen, zoals T-shirts en telefoonaccessoires;
• die online zijn besteld of ter plaatse kunnen worden uitgekozen en/of afgehaald, waarbij het zelf uit de schappen halen van producten niet relevant is;
• van waaruit bezorgers op fietsen of elektrisch gedreven voertuigen de boodschappen thuisbezorgen;
• in een relatief korte tijd, niet per se binnen tien minuten;
• tot bij voorkeur 23.00 uur of ten hoogste 24.00 uur met accenten in de bezorging rondom de tijden voor ontbijt, lunch en avondeten;
• dicht bij de klant en de woonomgeving gevestigd, enigszins dichtbevolkt met dus een voldoende aantal potentiële klanten.

Accenten in de bedrijfsopzet van city-hubs

Ten opzichte van de oorspronkelijke bedrijfsopzet van een darkstore is een city-hub veel meer gericht op een zorgvuldige inpassing in de omgeving en het uitbouwen van een potentiële maatschappelijke betekenis van een city-hub. Nu de flitsbezorgdiensten langere tijd operationeel zijn in Nederland, en de nodige ervaringen hebben opgedaan met locaties, maken ze andere keuzes in vergelijking met de oorspronkelijke bedrijfsopzet.

• De gebouwen zijn toegankelijk voor klanten. Klanten kunnen in de vestiging zelf de boodschappen verzamelen of op verzoek worden boodschappenpakketten door de medewerkers samengesteld.
• Als een locatie een buurtfunctie kan vervullen, worden ook diensten als (retour)pakketservice aangeboden, kunsttentoonstelling of een koffiehoek. In de toekomst kan er samenwerking met andere lokale ondernemers voor bezorging van producten ontstaan.
• Bedrijventerreinen waar gemengde, lichtere functies worden toegestaan, kunnen als vestigingslocatie dienen voor city-hubs. Vestiging op een bedrijventerrein waar bedrijven met een hogere milieucategorie zijn toegestaan, is geen optie, omdat er ook andere functies dan louter een bedrijfsfunctie aan de orde is. Detailhandel en horeca zijn bijvoorbeeld geen optionele functies voor een bedrijventerrein.
• Het aantal bezorgingen varieert van 200 tot 500 op een dag. Bij kleinere vestiging is een tiental fietsen gestald met een enkele e-scooter. Bij grotere vestigingen kan het aantal fietsen twintig bedragen met een tiental e-scooters. Het aantal medewerkers dat op een dag tegelijkertijd aan het werk is, ligt tussen de tien en veertig. Bezorgers worden volgens de toepasselijke CAO per uur betaald, niet per bezorging.
• In de centrum- en gemengde gebieden worden tegenwoordig grotere gebouwen uitgekozen (groter dan 300 m2 tot 800 m2), zodat kantine/wachtruimte voor bezorgers en stalling van fietsen inpandig kan gebeuren. Hiermee wordt overlast voor de omgeving voorkomen. Als er ruimte beschikbaar is in de openbare ruimte, kan het zijn dat daar fietsen worden geparkeerd. Het gaat dan nadrukkelijk om een situatie die hiervoor geschikt is, dus in een centrum- of gemengd gebied met voldoende ruimte.
• De bezorgpieken liggen rond de eettijden: ontbijt, lunch en avondeten. Op vrijdag en zaterdag zijn de piekmomenten langer. Sporadisch wordt in de latere avonduren bezorgd; het aantal bezorging is ondergeschikt aan het aantal op andere bezorgtijden. Het zijn geen nachtwinkels. Jonge gezinnen voeren de lijst van klantgroepen aan.
• Er is een grote variatie in bestellingen. Groente, fruit en zuivel zijn veelvoorkomend, net zoals traditiegetrouw bij supermarkten. Het oorspronkelijke beeld van chips en bier (avondwinkel) is in korte tijd getransformeerd naar een duidelijke focus op vers en zelfs meer belangstelling voor innovatieve producten, zoals zeewier. Er wordt ook ingezet op pakjes die kunnen worden afgehaald of geretourneerd. In de nabije toekomst kunnen aan het bezorgpakket meer drogisterijproducten worden toegevoegd.
• Bezorging vindt doorgaans binnen een half uur of twintig minuten plaats. De eis van 10-minuten-bezorging is niet aan de orde. Bevoorrading van de locatie gebeurt door twee of hoogstens drie voertuigen per dag, waarvan twee bestelbussen en één groter voertuig. Voor personeel is er geen parkeerruimte voor auto's nodig; medewerkers komen per openbaar vervoer, fiets of vergelijkbaar voertuig.
• Voor de uitstraling van de vestiging is meer aandacht; deze zijn inmiddels ook (deels) toegankelijk voor publiek. De dichtgeplakte ramen worden vervangen door bijvoorbeeld tentoonstelling van kunst. De bedoeling hiervan is tegemoet te komen aan de kritiek vanuit de omgeving.

Een city-hub is een nieuw fenomeen in de samenleving

• Een city-hub is onderdeel van de trend om meer online te winkelen en voorziet in een (toenemende) behoefte aan gemak. Een consument die gebruikelijk vijf keer per week naar de supermarkt gaat, kan ook kiezen voor bezorging en krijgt daarmee als het ware tijd terug.
• Een city-hub zorgt voor werkgelegenheid, onder andere voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.
• Voor bezorging wordt uitsluitend gebruik gemaakt van milieuvriendelijke vervoersmiddelen, zoals elektrische fietsen en wordt aan de doelstelling van het zero-emissievervoer in het stedelijk gebied bijgedragen. In de huidige opzet worden boodschappen afzonderlijk bezorgd. Te verwachten is dat wordt toegewerkt naar het bezorgen van meerdere 'boodschappen' per rit. Daarbij kan een klant aangeven of een snelle bezorging gewenst is, dan meestal enkelvoudig, of dat bezorging op een bepaald tijdstip beter past, zodat een combinatie van boodschappen voor de bezorgdienst mogelijk wordt.
• Het doen van (last minute) online boodschappen en het direct laten bezorgen door (fiets-)koeriers is een extra mogelijkheid voor de inwoners voor het verkrijgen van hun (dagelijkse) boodschappen. Deze mogelijkheid sluit aan bij de wensen van ook de (jonge) stedelijke bevolking en om hen aan het stedelijk gebied te binden.
• Een city-hub kan een goede invulling zijn voor leegstaande (winkel)panden buiten vitale kerngebieden en kan daar bijdragen aan het tegengaan van verloedering. De flitsbezorgdiensten hebben op enkele locaties langdurige leegstand opgelost.
• Het bezorgen resulteert in minder autobewegingen van klanten. Bezorging vindt namelijk voornamelijk plaats rondom tijden voor ontbijt, lunch en avondeten, wanneer de supermarkten ook open zijn.
• Klanten zullen door de bijna onmiddellijke beschikbaarheid minder verse producten op voorraad inkopen en daardoor ook minder hoeven weg te gooien (minder voedselverspilling dus), omdat een specifieke bestelling wordt gedaan voor het ontbijt, de lunch of avondeten. De praktijk van flitsbezorgdiensten is dat het bestelde boodschappenpakket vergelijkbaar is met de hoofdbestanddelen van het boodschappenpakket van een supermarkt: regulier eten. Voordeel voor de klant is dat het moment van bezorging planbaar is.

Het is gewenst city-hubs als nieuwe fenomeen in de samenleving, te faciliteren in het ruimtelijk-planologisch kader. Immers, de samenleving heeft hieraan behoefte en city-hubs kunnen ook betekenis hebben voor andere doelen van het gemeentelijk beleid. Ook hier geldt echter vanuit het principe van een goede ruimtelijke ordening, de juiste functie op de juiste plek.

2.1.2 Inpassing in beleid, omgeving en bestemmingsplannen

Beleid ten aanzien van centrumgebieden en wijk- en buurtcentra en van duurzaamheid

Beleidskader 

Het gemeentelijk beleidskader wordt met name gevormd door de Visie Winkelcentra Heemstede (2016), Basis voor de Omgevingsvisie, Heemstede van A tot Z (2019), Nota Duurzaam Heemstede 2020-2024 en Bereikbaarheidsvisie Zuid-Kennemerland 2021.

Het gemeentelijk beleid streeft voor Heemstede naar een levendig centrumgebied met een aantrekkelijk woonklimaat en ruimte voor ontmoeting. In wijk- en buurtwinkelcentra is ruimte voor functies voor frequente benodigdheden (boodschappen) en voornamelijk gericht op de wijken in de directe omgeving. Nieuwe ontwikkelingen moeten de huidige structuur versterken.

Op het gebied van mobiliteit zet de gemeente in op een goede en veilige verkeersafwikkeling voor inwoners en bezoekers en het terugdringen van hinder en overlast van (doorgaand) gemotoriseerd verkeer. De gemeente wil mensen verleiden gebruik te maken van duurzame mobiliteitsvormen, zoals fietsen, lopen, rijden met openbaar vervoer en met schone auto's. Uit het beleid volgt dat city-hubs in centrumgebieden en wijk- en buurtcentra inpasbaar zijn. Dit draagt ook bij aan het behalen van duurzaamheidsdoelstellingen.

Toetsing aan het beleidskader

In de bestemming Centrum en enkele gemengde bestemmingen worden onder meer bedrijven, detailhandel, dienstverlening, kantoren en maatschappelijke voorzieningen toegestaan. Deze bestemmingen kenmerken zich door het aantrekken van bezoekers of van personeel. Dat verschilt per functie. In dat opzicht zijn kenmerken van city-hubs vergelijkbaar met kenmerken van enkele toegestane functies. Het gaat daarbij met name om personeel op de vestiging, de dienstverlening aan klanten en daarnaast in steeds grotere mate ook om bezoekers van de vestiging. In ieder geval is een city-hub vergelijkbaar met bedrijven en dienstverlening, mogelijk ook in de toekomst meer en meer met detailhandel in de vorm van een kleine winkel) en maatschappelijke functies. City-hubs dragen naar verwachting in enige mate bij aan de beoogde ontmoetingsfunctie zoals enkele andere functies dit ook doen. In de praktijk komt het ook voor dat city-hubs structurele leegstand oplossen. Het opnieuw in gebruik nemen van zo'n pand, zodat het mogelijk ook beter wordt onderhouden, draagt bij aan de uitstraling van activiteiten in bijvoorbeeld een winkelstraat of ander gemengd gebied.

Daarnaast zorgen city-hubs voor een duurzamere vervoersmodaliteit: gebruik van fietsen en elektrische vervoersmiddelen zoals e-bikes en e-scooters. Dit past binnen de regionale en gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen, zeker wanneer een city-hub voor ondernemers in de omgeving ook bezorgdiensten kan verzorgen. Aangezien de bezorgingen zich concentreren rond de vaste eetmomenten, is de verwachting dat deze bezorgdienst in de plaats komt voor de boodschappen in winkels en geen hyperconsumptie tot gevolg heeft. Dat is ook niet het effect van de reguliere maaltijdbezorging.

Uitvoerige weergave van beleidskader

En uitvoerige weergave van het beleidskader is opgenomen in bijlage 5 evenals de toetsing aan het beleidskader, zoals hiervoor weergegeven.

Vestigingskader voor city-hubs in centrumgebieden en andere gemengde gebieden

Voorgesteld wordt vestiging van city-hubs te faciliteren binnen het volgende vestigingskader:

• Ten aanzien van de ligging in de stedelijke structuur:
  • 1. de locatie ligt centraal in het verzorgingsgebied zoals de kern of een gebied rondom het centrum; dit is een voorwaarde die weliswaar op de eerste plaats door de flitsbezorgdienst wordt gesteld; hierdoor zijn woongebieden ongeschikt als vestigingslocatie;
  • 2. de locatie maakt deel uit van een gebied met een gemengd karakter en is niet gelegen op een bedrijventerrein;
  • 3. de locatie ligt bij voorkeur aan de randen van de gemengde gebieden, zoals een winkelstraat; ligging in een winkelstraat is een optie als de vestiging door de beperkte omvang vergelijkbare ruimtelijke effecten heeft als andere winkels of functies in de winkelstraat die ter plaatse zijn toegestaan, of wanneer die effecten zich hoofdzakelijk buiten de winkelstraat voordoen.
• Ten aanzien van de ontsluiting:
  • 1. de locatie sluit goed aan op hoofdwegen voor bevoorrading door grote voertuigen of ligt in een winkelstraat of andere gemengde gebieden waar bevoorrading plaatsvindt door kleinere voertuigen zoals die straten en gebieden gebruikelijk is;
  • 2. de locatie sluit goed aan op de lokale structuur voor fietsen en hiermee vergelijkbare voertuigen in verband met bezorging.
• Ten aanzien van de ligging in de omgeving:
  • 1. de locatie kan in ieder geval solitair zijn gelegen in het stedelijk gebied en omsloten door wegen en/of groene randen, vergelijkbaar met solitaire bedrijfs-, kantoor- en schoollocaties;
  • 2. de locatie kan in ieder geval een locatie zijn met een bestemming voor bedrijven uit milieucategorie 2 of een locatie die door de ligging overeenkomst met aan de algemeen gebruikelijke randvoorwaarden hiervoor;
  • 3. de locatie kan ook in gemengde gebieden zijn gelegen, voor zover de ruimtelijke effecten van een city-hub vergelijkbaar zijn met de ruimtelijke effecten van functies in de omgeving; bij een korte afstand tot woningen kunnen aanvullende geluidsmaatregelen worden getroffen als waarborg voor behoud van een goed woon- en leefklimaat;
  • 4. de locatie en het toekomstig gebruik voor een city-hub voldoen aan de milieuvoorwaarden zoals opgenomen in het Activiteitenbesluit, met name ten aanzien van het geluid van laden en lossen.
• Ten aanzien van de inrichting, het gebouw en het gebruik van de locatie:
  • 1. inpandige stallings- en wachtruimte voor vervoersmiddelen en bezorgers is aanwezig en wordt als zodanig gebruikt; als interne stallingsruimte niet mogelijk is kan buiten ter plaatse van het perceel worden toegestaan; voor zover geen interne stallingsruimte of stallingsruimte buiten op het perceel beschikbaar is en aangetoond wordt dat in de openbare ruimte wel voldoende stallingsruimte beschikbaar is, bijvoorbeeld mede gelet op de beperktere omvang van de vestiging, dan kan stallingsruimte in de openbare ruimte worden gebruikt.
  • 2. het pand heeft een zichtbare interactie met de directe omgeving en heeft dus niet een overwegend gesloten uiterlijk in de vorm van overwegend dichtgeplakte ramen zonder een zichtrelatie met straat en zonder interactie met publiek;
  • 3. de locatie wordt zodanig gebruikt dat de woonfunctie in de omgeving hiervan geen hinder ondervindt;
  • 4. voor de bezorging worden vervoersmiddelen zonder geluidsemissie ingezet;
  • 5. voldaan wordt aan de Gedragscode Sector Snelle Boodschappen Bezorging (10 mei 2022); dit blijkt uit een jaarlijkse periodieke monitoring die aan de gemeente en omgeving beschikbaar wordt gesteld (bijlage 4);
  • 6. rekening wordt gehouden met de Verordening winkeltijden Heemstede.
• Aanvullende bepalingen in het besluit tot afwijking:
  • 1. voor zover nodig worden in het besluit voor afwijking aanvullende bepalingen opgenomen gericht op een zorgvuldige afstemming van het gebruik op de omgeving, zoals geluidsnormen;
  • 2. nadere voorwaarden kunnen ook worden opgenomen voor de bedrijfsvoering in relatie tot een betere inpassing van het gebruik in de omgeving, zoals elementen uit de Gedragscode Sector Snelle Boodschappen (10 mei 2022) en een informatiepunt of contact tussen de city-hub en omgeving.

In bijlage 3 is hiervoor een uitvoeriger motivering gegeven.

2.2 Darkstores

2.2.1 Kenmerken van en darkstore

Een darkstore heeft de weliswaar kenmerken zoals van een city-hub. Afwijkend is dat een darkstore uitsluitend op de bezorgdienst is gericht in een gebouw met een gesloten karakter en stalling van fietsen buiten het gebouw (zie bijlage 2). Daarmee komt deze functies overeen met reguliere bedrijfsfuncties op een bedrijventerrein. Darkstores zijn ook te beschouwen als een nieuw fenomeen waar de samenleving behoefte aan heeft.

2.2.2 Inpassing in beleid, omgeving en bestemmingsplannen

Het gemeentelijk beleid laat darkstores alleen toe op bedrijventerreinen. Ter plaatse zijn de locaties geschikt die aan de rand van een bedrijventerrein liggen, aansluitend aan centrum- gemengde of woongebieden. Dat is van belang voor de sociale en verkeersveiligheid van de bezorgers.

2.2.3 Vestigingskader voor darkstores op bedrijventerreinen

Voorgesteld wordt vestiging van darkstores te faciliteren binnen het volgende vestigingskader.

• Ten aanzien van de ligging in de stedelijke structuur:
  • 1. de locatie is gelegen op een bedrijventerrein;
  • 2. de locatie ligt nabij het verzorgingsgebied, dus niet achter op een bedrijventerrein.
• Ten aanzien van de ontsluiting:
  • 1. de locatie sluit goed aan op de lokale structuur voor fietsen en hiermee vergelijkbare voertuigen in verband met bezorging.

• Ten aanzien van de inrichting, het gebouw en het gebruik van de locatie:
  • 1. inpandige wachtruimte voor bezorgers is aanwezig en wordt als zodanig gebruikt;
  • 2. stallingsruimte voor voertuigen kan buiten het gebouw worden ingericht;
  • 3. het pand hoeft geen zichtbare interactie met de directe omgeving te hebben en kan dus een overwegend gesloten uiterlijk hebben, tenzij voor de betreffende locatie wel dergelijke welstandseisen van toepassing zijn.
  • 4. voor de bezorging worden vervoersmiddelen zonder geluidsemissie ingezet;
  • 5. voldaan wordt aan de Gedragscode Sector Snelle Boodschappen Bezorging (10 mei 2022); dit blijkt uit een jaarlijkse periodieke monitoring die aan de gemeente en omgeving beschikbaar wordt gesteld.

• Aanvullende bepalingen in het besluit tot afwijking:
  • 1. nadere voorwaarden kunnen ook worden opgenomen voor de bedrijfsvoering in relatie tot een betere inpassing van het gebruik in de omgeving, zoals elementen uit de Gedragscode Sector Snelle Boodschappen Bezorging (10 mei 2022).

2.3 Inpassing van city-hubs en darkstores in de bestemmingsplannen

Uit jurisprudentie blijkt dat city-hubs en darkstores op de eerste plaats een specifieke bezorgdienst zijn. City-hubs hebben daarnaast nog enkele andere kenmerken. Beide functies zijn niet gelijk te stellen met detailhandel. Hierop wordt in bijlage 6 uitgebreider ingegaan.

De juridische opzet van het paraplubestemmingsplan city-hubs en darkstores sluit aan bij de opzet van het bestemmingsplan horeca en terrassen. In deze partiële herziening wordt bepaald dat city-hubs niet direct zijn toegestaan. Het alsnog faciliteren hiervan kan via een hiervoor opgenomen afwijkingsbevoegdheid. Darkstores worden alleen toegestaan op bedrijventerreinen via een afwijkingsmogelijkheid.

• Voor city-hub, darkstores en flitsbezorging worden begripsbepalingen opgenomen.
• In de begripsbepaling van detailhandel wordt aangegeven dat city-hubs en darkstores niet onder dit begrip vallen.
• Voor diverse bestemmingen wordt bepaald dat city-hubs en darkstores niet zijn toegestaan.

Om een city-hub in het stedelijk gebied te kunnen toestaan wordt een afwijkingsbevoegdheid opgenomen, waarin de hiervoor opgenomen ruimtelijke voorwaarden zijn verwerkt. Darkstores kunnen via een afwijkingsbevoegdheid op een bedrijventerrein worden toegestaan op een daarvoor geschikte locatie zoals hiervoor is ingekaderd.

2.4 Dienstenrichtlijn

Criteria Dienstenrichtlijn

Met het paraplubestemmingsplan worden beperkingen opgenomen aan de vestigingsmogelijkheden voor een city-hub en darkstores. Het betreft hier vestigingsbeperkingen die moeten worden getoetst aan de Europese Dienstenrichtlijn. Aan het opnemen van vestigingsbeperkingen moeten namelijk ruimtelijke motieven ten grondslag liggen. Dit wordt getoetst aan de drie criteria zoals opgenomen in artikel 15, derde lid van de Dienstenrichtlijn:

• discriminatieverbod: de eisen maken geen direct of indirect onderscheid naar nationaliteit of, voor vennootschappen, de plaats van hun statutaire zetel;
• noodzakelijkheid: de eisen zijn gerechtvaardigd om een dwingende reden van algemeen belang;
• evenredigheid: de eisen moeten geschikt zijn om het nagestreefde doel te bereiken; zij gaan niet verder dan nodig is om dat doel te bereiken en dat doel kan niet met andere, minder vergaande maatregelen.

In bijlage 7 is een uitvoerige toetsing aan deze criteria opgenomen. De conclusies zijn hierna vermeld.

Discriminatieverbod

De regeling voor city-hubs en darkstores maakt geen direct of indirect onderscheid naar nationaliteit of, voor vennootschappen, de plaats van hun statutaire zetel van de te vestigen winkels. Er wordt dan ook voldaan aan het bepaalde in artikel 15, derde lid, onder a, van de Dienstenrichtlijn.

Noodzakelijkheid

Het is noodzakelijk de vestiging van city-hubs en darkstores te reguleren in het belang van het bevorderen van een levendig en vitaal centrumgebied, een goed woon- en leefklimaat en het voorkomen van hinder. Daarmee zijn er dwingende redenen van algemeen belang die het toestaan van city-hubs en darkstores via een afwijkingsbevoegdheid noodzakelijk maken. Dit volgt met name uit het gemeentelijk beleid, waarin wordt ingezet op een florerende winkelstructuur: een aantrekkelijk voorzieningenniveau voor bezoekers uit Heemstede en de regio; een gunstig ondernemersmilieu voor winkeliers en vastgoedeigenaren en een aantrekkelijk woon- en leefklimaat voor omwonenden direct rondom winkelcentra. Daarnaast zorgen city-hubs voor een duurzamere vervoersmodaliteit: gebruik van fietsen en elektrische vervoersmiddelen zoals e-bikes en e-scooters.

Evenredigheid

Het derde aspect van de toetsing aan de Dienstenrichtlijn betreft de evenredigheid, zoals genoemd onder c van artikel 15, derde lid van de Dienstenrichtlijn: 'De eisen moeten geschikt zijn om het nagestreefde doel te bereiken; zij gaan niet verder dan nodig is om dat doel te bereiken en dat doel kan niet met andere, minder beperkende maatregelen worden bereikt.'.

Op basis van de actuele jurisprudentie kan dit worden vertaald naar de volgende vragen ten aanzien van de evenredigheid van de maatregel city-hubs via afwijking toe te staan en darkstores uit te sluiten.

• a. Is de maatregel geschikt en effectief om de nagestreefde doelen te bereiken?
• b. Wordt met de maatregelen coherent en systematisch gehandeld om het nagestreefde doel te bereiken? De zogenoemde hypocrisietest.
• c. Gaan de maatregelen niet verder dan nodig om het nagestreefde doel/de nagestreefde doelen te bereiken?
• d. Kan het effect dat wordt bereikt met het niet toestaan van city-hubs niet met andere, minder beperkende maatregelen worden bereikt?

Geconcludeerd wordt dat de aanpassingen van de bestemmingsregelingen voldoen aan het evenredigheidcriterium, zoals genoemd onder c van artikel 15, derde lid van de Dienstenrichtlijn: 'De eisen moeten geschikt zijn om het nagestreefde doel te bereiken; zij gaan niet verder dan nodig is om dat doel te bereiken en dat doel kan niet met andere, minder beperkende maatregelen worden bereikt.'.

Gedragscode sector snelle boodschappen

Aanvullend is van belang dat de aanpassingen van de bestemmingsregelingen bijna naadloos aansluiten op de Gedragscode Sector Snelle Boodschappen Bezorging (10 mei 2022). Dit is een reden te meer om te kunnen concluderen dat de aanpassingen van de bestemmingsregelingen voldoen aan de criteria noodzakelijkheid en evenredigheid uit artikel 15, derde lid onder b en c van de Dienstenrichtlijn.