Park Voorn 5

3.1 Beschrijving van het plangebied

3.1.1 Historische ontwikkeling

Park Voorn is gelegen in de wijk Leidsche Rijn, de voormalige gemeente De Meern, ten westen van de Rijksweg A2. Vanaf de 12e eeuw is dit gebied ontwikkeld van agrarisch gebied tot een gebied met een groot aantal buitenplaatsen en kastelen, zoals Den Ham, Huis te Vleuten en Bottestein. De meeste buitenplaatsen zijn echter met de loop der jaren verloren gegaan of deels afgebroken. Huis Voorn is, als nog altijd particulier bewoonde buitenplaats, hierdoor zeer bijzonder.

De oudste vermelding van een hofstede op deze plek dateert van 1395. De oorspronkelijke ingang van het kasteelterrein lag aan de noordzijde, aan de oude Rijndijk. Deze Rijndijk of Voornse Steeg is evenals de restgeul van de Oude Rijn deels nog aanwezig aan de rand van het landschapspark. De oprijlaan naar het kasteelterrein is hier nog herkenbaar. Midden 17e eeuw werd de Leidsche Rijn verbeterd en werd er een jaagpad aangelegd, waarmee het belang van deze waterverbinding toenam in de volgende eeuwen. In de
17e eeuw werd het kasteel flink verbouwd en de oprijlaan verschoof in de richting van de Leidsche Rijn (Stadsdam), een oriëntatiewijziging die zich bij meer kasteelterreinen in die periode voordeed. Eind 18eeeuw, begin 19e eeuw werd het landschapspark aangelegd in de voor die tijd typerende landschappelijke stijl met boomgroepen, hoogteverschillen en waterpartijen. In die periode had het park ook zijn grootste omvang, globaal begrensd door de Burgemeester Verderlaan, Leidsche Rijn en Strijlandweg/Voorse Steeg. Ook de hofstede Strijland en de Wielboomgaard (ten oosten van de buitenplaats) behoorden tot het park.

In 1850 werd het kasteel gesloopt. Van de bebouwing resten nu nog slechts de schuur/tuinmanswoning, twee duiventorens en een eiland met daarop de resten van het kasteel. In 1873 werd het huidige hoofdhuis gebouwd, nu geheel georiënteerd op en gelegen nabij de Leidsche Rijn. Tot eind 19e eeuw lag Voorn met het park, als een boomeiland, vrij in de weilanden van het agrarisch veenweidelandschap tussen Utrecht en Vleuten. Het landschap is in tegenstelling tot het Huis Voorn beter bewaard gebleven. Slingerende waterpartijen, bomengroepen en hoogteverschillen maken van het park een bijzonder gebied.

Momenteel ligt het Park Voorn ingeklemd tussen bebouwing en infrastructuur. Rondom het park ligt de Vinexwijk Leidsche Rijn, ten westen een kantorengebied en ten oosten de snelweg A2 en de stadsweg.

3.1.2 Monument

Het perceel Park Voorn 5 betreft een zogenoemde dienstwoning uit de 18e eeuw ter plaatse van de voormalige westelijke boomgaard en is gebouwd nadat het kasteel zijn oriëntatie gedraaid had naar de Leidsche Rijn. Vanwege de architectuurhistorische waarde (als voorbeeld van een 18e eeuwse dienstwoning) en zijn samenhang met de overige complexonderdelen van het Park Voorn is de dienstwoning aangewezen als Rijksmonument. Het historische park zelf is ook als rijksmonumentaal beschermd als complex historische buitenplaats. Het kasteeleiland is tevens een beschermd archeologisch monument. De dienstwoning hoort overigens niet (meer) bij het Park Voorn en zijn in handen van verschillende eigenaren.

3.1.3 Structuurbepalende elementen

Het plangebied ligt tussen de snelweg A2 (oostkant) en de rijksstraatweg (zuidkant) die naar de wijk Leidsche Rijn en de kern De Meern leidt. Langs de rijksstraatweg loopt de Leidsche Rijn (watergang). Ten noorden van het plangebied loopt een oude restgeul van de Oude Rijn (eerst de Oude Rijndijk, de Voornsche Steeg en nu de Strijlandweg). Het oorspronkelijk landelijke gebied buiten deze grenzen is in de loop van de twintigste eeuw verstedelijkt.