Den Engh, Terwijde

3.1 Beschrijving van het plangebied

3.1.1 Historische ontwikkeling

Het gebied Den Engh kent een lange bewoningsgeschiedenis die terug gaat tot in de Bronstijd. (1800-1100 voor Chr.). Het complex ligt op de grens van de hooggelegen stroomrug en het lager gelegen klei- op veengebied. Deze stroomrug is gevormd door de eeuwenlange afzettingen van de rivier de Rijn die door het gebied gelopen heeft. Hierop heeft de oudste bewoning plaatsgevonden met een piek in de Romijnse tijd (47-270 na Chr.), een teruggang in de eeuwen daarna, en weer een aanwas in de late middeleeuwen (1000-1500 na Chr.). De bevolkingsaanwas maakte ontginning van de laagggelegen klei- en veengronden ten noorden en zuiden van de stroomrug nodig. De ontginning van de laaggelegen gebieden rond Den Engh dateert zeker vanaf de twaalfde eeuw. De aanleg van een stelsel van sloten en watergangen voor de afwatering was hiervoor basaal.

Het kasteel Den Engh lag aan het einde van de Enghweg, thans een zijweg van de Hof ter Weydeweg in Vleuten. De eerste vermelding dateert uit 1259. Het woord 'eng' duidt op stukken land die ten opzicht van de belendende gronden hooggelegen zijn. Engen komen voornamelijk voor waar de bebouwing van oude nederzettingen op de stroomruggen plaatsvond.

De eerste vermelding van het huis is overgeleverd in een oorkonde uit het jaar 1259, waarin Bernardus de Hamme het goed Rieswaard bij Kovelwade (dat hij in leen had van de bisschop) aan het kapittel van St.-Marie verkocht. Ter schadeloosstelling droeg hij aan de bisschop op 'twintig morgen gelegen te midden van overige goederen van hem nabij zijn huis in de Engh in zijn gerecht van Themaat'. In 1536 werd Den Engh opgenomen in de lijst van ridderhofsteden in het Nedersticht. Een reeks illustere bewoners volgde.

De laatste eigenaar was W.J. Royaards, eigenaar van Den Ham, die de ridderhofstad Den Engh en de bijbehorende landerijen in 1868 kocht. In 1896 liet hij het gebouw slopen. In 1910 kocht de toenmalige pachter J. van Rossum de landerijen en het voormalige kasteelterrein. Wat nog restte van tuinen, bossen en lanen werd omgezet in landbouwgrond. De oorspronkelijke hoofdburcht is een omgracht eiland, dat in gebruik is als weiland en boomgaard. Op het terrein van de voorburcht staat een dwarshuisboerderij uit de negentiende eeuw met delen van een zeventiende-eeuwse voorganger en een langgerekt koetshuis.

Wie nu het erf van boerderij Den Engh betreedt doet vele indrukken op uit heden en verleden, en kan zich een voorstelling maken van de unieke plek die dit vroeger was en blijvend kan worden.

Ridderhofstad Den Engh en het gebied daaromheen ligt in de noordoosthoek van het Máximapark. Den Engh ligt aan de noord-westzijde aan Het Lint. Verder wordt Den Engh omringd door nieuwbouw, veelal in de vorm van vrijstaande woningen. Den Engh ligt direct aan Het Lint, een gemiddeld dertig meter brede groene grasweide met verhard pad die het hele Máximapark omzoomt en uiteindelijk alle omliggende wijken met het parkgebied verbindt. Het Lint is in feite een park op zich; een lineair park van zo'n 10 kilometer met een breed pad voor wandelaars, fietsers, ruiters en skaters.

Afbeelding 2: Foto van het voormalige poort naar het Kasteeleiland

3.1.2 Bestaande situatie

Enghlaan 17
De (dwarshuis)boerderij en het koetshuis zijn Rijksmonument. Het eiland is een archeologisch monument. Enghlaan 17 vormt de feitelijke restanten van de ridderhofstad. Het bestaat uit een boerderij met stal, koetshuis en diverse andere gebouwen. Het eiland van het oorspronkelijke kasteel ligt daar nog en is ondermeer begroeid met een appelboomgaard. Fundamenten van het vroegere kasteel zijn ongetwijfeld onder de grond terug te vinden. Eind 2005 is het monumentale koetshuis naast de boerderij casco gerestaureerd.

Afbeelding 3: Stal en schuur Enghlaan 17

Emmerich Kálmánlaan12
De boerderij ligt in de noordoost-hoek van het plangebied (tegen de bebouwing van Terwijde) en is geen monumentaal, maar zeker een beeldbepalend onderdeel van de groene enclave in deze hoek van Leidsche Rijn.

De weidegronden binnen het plangebied worden thans beheerd als weide - en hooiland.