Vastgesteld wijzigingsplan Birkstraat 84 (locatie Vosseveld)

3.2 Ontstaansgeschiedenis

Algemeen voor Soest Midden en Zuid
Op de overgang van hoog naar laag is reeds voor 1300 een esvormige nederzetting met een langgerekte vorm ontstaan, een zogenaamd flank-esdorp. Ten tijde van het ontstaan van de nederzetting was de Eemvallei moerasachtig en bestonden de enggronden uit woeste grond en heide. De omgeving van de Oude Kerk is hiervan de kern, van waaruit de wegen de Eemvallei en in de richting Baarn en Amersfoort uitwaaieren. Het Kerkpad vormde de verbinding tussen deze twee nederzettingen (Amersfoort en Baarn). De Soesterbergsestraat vormde de verbinding naar Soesterberg.
In de periode tot 1800 is geleidelijk aan de Eemvallei in een slagenverkaveling ontgonnen en werd weiland als bodemgebruik mogelijk. De verkaveling van de Eemvallei, de boerenerven, de Oude kerk, de Lange Brinkweg, de Soesterbergsestraat en de Birkstraat zijn nog als herkenbare elementen aanwezig. De periode tussen 1800 en 1930 kenmerkt zich als een periode waarin een aantal structurele veranderingen plaatsvond. Deze veranderingen hebben geleid tot de huidige ruimtelijke situatie.
De geleidelijke overgang weiland-erven en agrarische bebouwing-akkerbouw verdween en ter plaatse van de zone met erven, agrarische bebouwing en akkerland ontstond eind vorige eeuw een losse villa-achtige bebouwing langs de Rijksstraatweg (tracé Soesterbergsestraat-Kerkstraat-Torenstraat- Middelwijkstraat- Steenhoffstraat). Thans is het gebied vrijwel geheel verstedelijkt en hebben slechts nog enkele boerderijen een agrarische functie.

Locatie Vosseveld
Aan het begin van de 17e eeuw stond er een boerderij op de locatie aan de Birkstraat 84. In 1653 werd deze gekocht door een Amsterdamse bankier die er Buitenplaats Heuvel en Dael aanlegde, bestaande uit een woonhuis en enkele bijgebouwen. Het huis is in de loop der tijd in eigendom van verschillende eigenaren geweest en in verval geraakt.
Aan het begin van de 20e eeuw is het landgoed grotendeels verkaveld ten behoeve van nieuwe villa's. Op het overgebleven stuk grond werd een nieuw landhuis gebouwd, het huidige monumentale landhuis Vosseveld. Het pand werd al snel in gebruik genomen als vakantiekolonie voor “zieke en zwakke kinderen uit de mindergegoede klasse”.
Het pand werd diverse malen verbouwd en uitgebreid. In de jaren 70 van de 20e eeuw kwam het pand in bezit van het Universitair Medisch Centrum Utrecht en werd op locatie Vosseveld de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie gevestigd. Onderdeel daarvan is een één laags schoolgebouw aan de noordwest zijde van het terrein.
Momenteel zijn in het monumentale landhuis kantoren, woonruimte voor de opvang van cliënten en behandelruimten gevestigd die onderdeel zijn van de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie. In het schoolgebouw is de Fritz Redlschool gevestigd, een school voor langdurig zieke kinderen. Op de school is plaats voor 31 leerlingen.