Molen Oude Hof

3.8 Archeologie en cultuurhistorie

Sinds 2007 is in Nederland de Wet op de archeologische monumentenzorg van kracht, die de implementatie van het Verdrag van Malta (1992) in de Monumentenwet (1988) betekent. De Nederlandse overheid heeft zich er met de ondertekening van het Verdrag van Malta toe verplicht bij ruimtelijke plannen rekening te houden met het archeologische 'bodemarchief'. De Monumentenwet heeft derhalve als doel de bescherming van het 'bodemarchief'. Het is daarom van belang om in beeld te krijgen welke archeologische waarden in het plangebied aanwezig zijn.

3.8.1 Archeologie in plangebied

Volgens de IKAW (Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden) van de Rijksdienst Cultuurhistorisch Erfgoed (RCE) geldt voor het plangebied een hoge archeologische verwachting. Daarnaast ligt het plangebied volgens de Cultuurhistorische Waardenkaart (CHW) van de provincie Gelderland in een zone met een hoge archeologische waarde.

Aangezien bij het voorgenomen plan sprake is van grondwerkzaamheden is het van belang om in beeld te krijgen hoe groot de kans is op het aantreffen van archeologische waarden. Voor het plangebied is daarom op 3 februari 2011 door Synthegra een archeologisch onderzoek uitgevoerd (projectnummer S100320). Het archeologische onderzoek bestaat uit een bureauonderzoek, inventariserend veldonderzoek en karterend booronderzoek (zie Bijlage 5).

Uit het archeologische onderzoek blijkt dat in geen van de boringen indicatoren zijn aangetroffen die wijzen op de aanwezigheid van een archeologische vindplaats. De kans dat binnen het plangebied een archeologische vindplaats aanwezig is, wordt daarom klein geacht.

De hoge archeologische verwachtingen op basis van de IKAW en de CHW kunnen op grond van de resultaten van het veldonderzoek naar laag worden bijgesteld. De verwachting is dat binnen het plangebied geen archeologische resten in de bodem aanwezig zijn, waardoor ook geen archeologische resten worden bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied. Een vervolgonderzoek wordt derhalve niet nodig geacht.

In het kader van de archeologie is het van belang om te weten dat de uitvoerder van het grondwerk verplicht is om archeologische vondsten te melden bij het bevoegd gezag, zoals aangegeven in de Monumentenwet 1988, artikel 47, lid 1.

Het aspect archeologie vormt geen belemmering om de voorgenomen ontwikkeling te realiseren.

3.8.2 Cultuurhistorie in plangebied

In de nota ‘Belvedere’ geeft het Rijk een visie op de wijze waarop met de cultuurhistorische kwaliteiten van het fysieke leefmilieu in de toekomstige ruimtelijke inrichting van Nederland kan worden omgegaan. Als centrale doelstelling geldt dat de cultuurhistorische identiteit sterker richtinggevend wordt voor inrichting van de ruimte.

De Provincie Gelderland heeft het rijksbeleid nader uitgewerkt in de nota ‘Belvoir’. Daarin worden cultuurhistorische waarden geschetst als een bepalende factor voor de kwaliteit van de leefomgeving. Vanuit die erkenning kiest de provincie voor een actief cultuurhistorisch beleid waarin ruimtelijke, economische en cultuurhistorische belangen niet tegenover elkaar staan, maar elkaar inspireren en versterken. Kern van het beleid is de keuze voor ‘behoud in ontwikkeling’. Dat houdt in dat cultuurhistorische waarden een belangrijke plaats krijgen in ontwikkelingsprocessen.

Molen 'De Hoop'
Elspeet is ontstaan op een kruising van handelswegen. De oudste bebouwing bestond uit een aantal boerderijen aan de brink, een driehoekige open plek op de grens van heide en bos. Verder bevond zich verspreide bebouwing lands de overige uitvalswegen en aan de randen van de enken. Langs de westelijke uitvalsweg stond de korenmolen 'De Hoop' met een kleine bebouwingsconcentratie. Rond de molen waaieren wegen uit over het omliggende akker-, heide-, en bosgebied.

Korenmolens werden gebouwd op plaatsen waar de aanvoermogelijkheden van grondstoffen en de afzetmogelijkheden voor het product gunstig waren. Dat was vaak aan de rand van een es. Binnen het landschap is de molenlocatie zo gekozen dat de molen optimaal wind kan vangen.

De molen 'De Hoop' staat ook aan de rand van een es. Het molentype is een Noord Hollandse Poldermolen, die is omgebouwd tot korenmolen. De molen vormt een oriëntatiepunt, zowel in de kern als bij de benadering van het dorp van buiten. Samen met zijn omgeving is de molen een markante plek in het enkdorp Elspeet.

Molen 'De Hoop' is aangewezen als Rijksmonument. De molen wordt hierdoor bescherming geboden op basis van de Monumentenwet 1988. In het bestemmingsplan is geen specifieke regeling opgenomen ter bescherming van de molen. De hoofdvorm is vastgelegd met een bouwvlak, tevens is de maximale bouwhoogte van de molen vastgelegd.

Het aspect cultuurhistorie vormt geen belemmering om de voorgenomen ontwikkeling te realiseren.