Bestemmingsplan Burgemeesterswijk - Transvaalbuurt 2013

2.6 Cultuurhistorische waarden en archeologie

In het plangebied is sprake van een waardevol historisch stadsbeeld, dat grote samenhang vertoont tussen de historisch ruimtelijke structuren, karakteristieke historische bebouwing en de groenelementen. Dit samenspel van onroerende zaken vormt een geheel, dat van algemeen belang is voor de gemeente Arnhem en het Rijk door zijn schoonheid, cultuurhistorische waarde en het markante eigen karakter. Om die reden bezitten de Burgemeesterwijk en Transvaalbuurt samen met de parken de status als aangewezen Rijksbeschermd stadsgezicht (zie ook de toelichting in paragraaf 4.2 en de beschrijving in bijlage 2).

Van belang voor dit waardevol historisch stadsbeeld zijn:

• een in gave staat verkerend oorspronkelijk eind 19e-eeuws stratenpatroon. Voorts de aanwezigheid van de oude structuur binnen de grote bouwblokken in de vorm van de groene binnengebieden met oude bomen, de verkavelingstructuur, de rooilijnen etc. Deze eind 19e-eeuwse parcellering is vooral traceerbaar aan de hand van de vele herenhuizen en vrijstaande historische villa's.
• de situering en de aard van deze bebouwing in relatie tot deze bovengenoemde structuren. In de verschillende delen van dit gebied wijst de aard van de historische bebouwing naar functionele en/of sociale betekenis van dit gebied, zoals het onderscheid tussen aaneengesloten wanden van arbeidershuizen, herenhuizen, twee-onder-één-kap herenhuizen en vrijstaande villa's.
• de karakteristieke, veelal zeer waardevolle en beschermingswaardige bebouwing van verschillende typen, stijlen en ouderdom.
• waardevolle groenelementen en groenstructuren zoals de lanenstructuur, de groene plantsoentjes op de kruising tussen de Lawick van Pabstraat en de zijstraten, groene binnengebieden met historische bomen en de voortuinen door karakteristiek hekwerk omgeven.
• de brugdelen (uit 1908) gelegen tussen de rijstroken van de De La Reijstraat over de St. Jansbeek. Deze brugdelen met leuningen en hekwerk van smeedijzer waarop lantaarns staan hebben architectuurhistorische waarde. Het is een fraai voorbeeld van Art Nouveau-stijl, van belang wegens de esthetische kwaliteiten en gaafheid. Mede vanwege de ensemblewaarde in relatie met de omringende bebouwing hebben de brugdelen zeldzaamheidswaarde. De brugdelen en haar omgeving verdienen ten behoeve van behoud van de beeldkwaliteit een bijzondere bescherming bij ontwikkelingen in het plangebied.

Afbeelding 8. Een deel van brug uit 1908 bij De La Reijstraat over de St. Jansbeek

Archeologie.

Het plangebied ligt op de flank van de stuwwal. Deze is in de voorlaatste IJstijd ontstaan, toen landijs vanuit Scandinavië tot in Nederland grond opstuwde. Na het smelten van het landijs bleven hoefijzervormige lobben over. De hoogste punten van de stuwwal waren in de pre- en protohistorie in het algemeen minder of niet aantrekkelijk voor bewoning. De flanken daarentegen wel. Dit vanwege de biodiversiteit (gradiëntzones) en aanwezigheid van beken. Met name de zones nabij de beken hebben een hoge archeologische verwachtingskans. Daarbuiten is de kans op archeologie minder groot, maar kunnen resten niet uitgesloten worden. Ook buiten de beekdalen worden in Arnhem op de flank van de stuwwal vondsten gedaan; ook zijn op diverse plaatsen grafheuvels aanwezig, opgeworpen in de periode circa 3000-1000 v. Chr. Ruim 1500 meter ten noordwesten van het plangebied ligt een dergelijke heuvel.