direct naar inhoud van 3.1 (Cultuur) historische context en monumenten
Plan: Haaksbergen-Dorp, partiële herziening Frankenhuisterrein
Status: vastgesteld
Plantype: bestemmingsplan
IMRO-idn: NL.IMRO.0158.BP1060-0003

3.1 (Cultuur) historische context en monumenten

Historische ontwikkeling
Haaksbergen kent een lange bestaansgeschiedenis en is ontstaan als een kleine nederzetting aan de Buurserbeek (nu het marktplein). Bekend is dat deze nederzetting er al was in 800 na Christus. Omstreeks het jaar 1000 kwam hier een houten kerkje te staan. Rond 1300 ontstonden de zogenaamde marken; een soort belangengemeenschappen van boeren. Omstreeks 1400 is de beek verlegd. Die beek (De Schipbeek) was vanaf de 15e eeuw belangrijk voor de handel en het transport van hout voor de schepen van de Oost-Indische Compagnie. In het midden van de 16e eeuw kwam in heel Twente de textielhandel op.

Eind 19e, begin 20e eeuw ontstonden de grote textielfabrieken. In Haaksbergen ontstond, net als in andere plaatsen in Twente en de Achterhoek, een concentratie van deze textielfabrieken langs het (lokaal)spoor. Het lokaalspoor door Haaksbergen, dat deel uitmaakte van het traject Winterswijk-Neede-Boekelo-Hengelo, werd in 1884 in gebruik genomen. In de 70-er jaren van de 20eeeuw kwam aan het bloeiende textieltijdperk een einde. Veel van de lokaalspoorlijnen zijn gesloten en opgebroken en locaties van de textielindustrie kregen en krijgen nog steeds een nieuwe invulling.

In het plangebied is sinds de opkomst van de textielindustrie het bedrijf Frankenhuis en Zoon gevestigd geweest. De langs het plangebied gelegen spoorlijn is in de 70-er jaren gedeeltelijk opgebroken, al is het tracé nog herkenbaar. Tussen Haaksbergen en Boekelo is de spoorlijn nog intact, al waar het Museum Buurtspoor gevestigd is en met historische treinen rijdt.

Monumenten en cultuurhistorische waarden
Het plangebied zelf bevat geen monumenten of cultuurhistorische waarden.

In de directe omgeving van het plangebied bevinden zich wel enkele waarden, zoals het blok van vier woningen langs de Goorsestraat met een monumentale voorgevel. Daarnaast is net buiten het plangebied, aan de Stationsstraat, het gerestaureerde station van de historische spoorlijn tussen Haaksbergen en Boekelo gelegen. Het tracé van de (voormalige) spoorlijn is vooral ook van cultuurhistorische waarde.

Archeologie
Voor het plangebied van het Frankenhuisterrein is bureau- en inventariserend veldonderzoek1 uitgevoerd, deze is opgenomen in Bijlage 1. Hieronder zijn de resultaten weergeven.

In nagenoeg het gehele plangebied is de bodem diep verstoord tot in de C-horizont. Ter

hoogte van een boring in de uiterste zuidoost hoek is nog een deel van een B-horizont aanwezig. De

grootschalige bodemverstoring is het gevolg van de bouw van de Frankenhuis fabriek. De C-horizont

bevindt zich op circa 1 m -Mv en bestaat uit matig tot sterk siltig zand, wat kan worden

geïnterpreteerd als verspoeld dekzand. Het verspoelde dekzand is het gevolg van de Buurser

Beek die in de nabije omgeving van het plangebied heeft gestroomd. Deze heeft de lagere delen

van aangrenzende dekzandruggen overspoeld. Afzettingen van de beek zelf zijn niet aangetroffen.

Tijdens het veldonderzoek zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen.

Op basis van de onderzoeksresultaten kan worden geconcludeerd dat bij de realisering van plannen geen archeologische waarden zullen worden verstoord. Archeologisch vervolgonderzoek is dan ook niet noodzakelijk.

De voornoemde rapportage is voorgelegd aan de regio-archeoloog en deze heeft advies2 uitgebracht. In dit advies is de aanbeveling van het bureau- en inventariserend veldonderzoeken overgenomen om geen vervolgonderzoek uit te voeren.