Bestemmingsplan Oud Borne 2012

4.2 Stedenbouwkundige visie

Op 7 februari 2012 heeft de gemeenteraad van Borne de door BRO opgestelde 'Integrale stedenbouwkundige visie Oud Borne' vastgesteld. Deze visie is als Bijlage 5 bij dit bestemmingsplan opgenomen. De visie is opgesteld als voorloper op het bestemmingsplan voor Oud Borne. In de visie worden ruimtelijke of sociaal-maatschappelijke problemen of knelpunten gesignaleerd en worden oplossingsrichtingen gegeven en/of aanbevelingen voor nader onderzoek.

Door middel van vijf thema's wordt de wenselijke ontwikkelingsrichting van Oud Borne aangegeven. Hierbij wordt uitdrukkelijk over 'ontwikkeling' gesproken aangezien het niet het doel is van het Bornse gemeentebestuur om Oud Borne te laten verworden tot een openluchtmuseum. Oud Borne wordt bewoond en gebruikt door een actieve gemeenschap, die wil genieten van het erfgoed maar tegelijkertijd ook moderne eisen stelt aan het leven op een dergelijke plek anno 2012. Ontwikkelingen zijn goed, daar waar ze gebeuren met respect voor het verleden en waar ze leiden tot een versterking van juist die aspecten die waardevol geacht worden.

De integrale stedenbouwkundige visie geeft een richting waarin de ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke ontwikkeling van de samenleving zich op deze plek verder kan ontplooien, met respect voor het erfgoed.

Figuur 4.1) Visiekaart 'Integrale stedenbouwkundig visie Oud Borne'.

De vijf thema's waarmee de wenselijke ontwikkelingsrichting wordt aangegeven luiden als volgt:

• Clustering van functies;
• Verbinding nieuw en oud;
• Rondje Oud Borne;
• Bornse Beek en groenstructuur;
• Pleinvorming.

Onderstaand worden de afzonderlijke thema's nader toegelicht.

Clustering van functies

Ingezet wordt op het concentreren van functies binnen Oud Borne om de levendigheid van het oude dorp te garanderen en ervoor te zorgen dat functies niet verloren gaan tussen de woningen. In de visie wordt uitgegaan van behoud van de huidige functies, ook op de huidige plekken. Tegelijkertijd echter, wordt de clustering van functies middels het bestemmingsplan gemotiveerd. In het hart van het oude dorp, rondom de Oude Kerk en de Pellenhof, zal het bestemmingsplan de meeste niet-woonfuncties rechtstreeks toelaten. Ook kleinschalige horeca moet mogelijk zijn om de leefbaarheid van de kern voor de toekomst te garanderen. Deze mogelijkheden voor de vestiging van horeca zullen, als rechtstreekse bestemming, beperkter worden opgenomen dan de overige niet-woonfuncties. In de regels en op de verbeelding wordt dit vertaald middels de bestemming 'Gemengd - 2' die voor het gebied rondom de kerk is opgenomen.

Dit thema streeft niet na om bepaalde functies onmogelijk te maken binnen Oud Borne. Vanuit een positieve benadering wordt bekeken welke functies rechtstreeks mogelijk zijn op bepaalde plekken. Initiatieven op plekken waar de gevraagde functie niet rechtstreeks mogelijk is, worden beoordeeld en afgewogen. Na deze afweging bestaat de mogelijkheid dat een verzoek alsnog gehonoreerd kan worden. Hiervoor zal vervolgens een afzonderlijke procedure moeten worden doorlopen.

Verbinding nieuw en oud

Het is van belang dat het oude en nieuwe centrum van Borne in fysieke zin met elkaar verbonden blijven. In functionele zin is deze verbinding niet of nauwelijks aanwezig, aangezien er in Oud Borne voornamelijk gewoond wordt. Het is echter toch belangrijk om een goede band tussen de beide gebieden te houden zodat bezoekers van het centrum gemakkelijk de gelegenheid hebben om Oud Borne te bezoeken, vooral daar waar het gaat om toeristische bezoekers.

Grote ruimtelijke ingrepen zijn niet te verwachten. Dit geldt voor zowel Oud Borne als het nieuwe centrum. Hierop kan dus niet gesteund worden voor het verbeteren van de ruimtelijke relatie tussen beide plekken. Waar in de praktijk de nodige verbetering in kan zitten, is de oversteekbaarheid van de Grotestraat. Hoewel de oversteekbaarheid goed is heeft de gemeente Borne plannen om de Grotestraat in de toekomst te classificeren als erftoegangsweg binnen de 30 km/uur zone, daar waar de weg nu nog geclassificeerd is als gebiedsontsluitingsweg met een 50 km/uur regime. Dat wil zeggen dat de verkeersfunctie van de straat minder de nadruk krijgt en de straat het karakter krijgt van een verblijfsgebied. De inrichting van verblijfsgebieden is zodanig dat voetgangers in principe op het gehele wegvak verspreid mogen oversteken. Hierdoor is de oversteekbaarheid van de Grotestraat vanuit het centrum naar Oud Borne gegarandeerd.

Naast de verbinding tussen het oude en nieuwe centrum van Borne wordt in de visie ook ingegaan op de verbinding tussen Oud Borne en de Oude Haven en Oud Borne en de Bornsche Maten, de nieuwbouwwijk ten oosten van de Rondweg. De aanhaking met Oud Borne is om meerdere redenen interessant. Er bestaat een historische relatie tussen Oud Borne en de Bornsche Maten, de gemeente Borne heeft in de Structuurvisie en het masterplan Bornsche Maten opgenomen dat de Rondweg in de toekomst tussen de Grotestraat en de rotonde ter hoogte van Oud Borne komt te vervallen, waarmee een groot gebied tussen Bornsche Maten en Oud Borne voor herinrichting in aanmerking komt en afhankelijk van de aanleg van bepaalde routes, kan Oud Borne een belangrijke schakel worden voor bezoekers uit de Bornsche Maten die het centrum van Borne willen bezoeken.

Momenteel bestaan er twee verbindingen voor langzaam verkeer tussen Oud Borne en de Bornsche Maten: via de Koppelsbrink / Deurningerweg / Hemmelhorst aan de noordzijde en het fietspad tussen de Oude Deurningerweg en de Watertorenstraat aan de zuidzijde. In de visie wordt aanbevolen om tussen de twee verbindingen een extra verbinding te maken. Een interessante plek om dit te doen is rondom het Meijershof, omdat deze plek in het midden tussen de bestaande aansluitingen ligt en tevens een feitelijk middelpunt vormt van de Bornsche Maten en Oud Borne. Zeker ook historisch, gezien het grondgebruik van dit boerderijencomplex. Het gebied tussen de Bornsche Maten en Oud Borne kan, na het verleggen van de Rondweg, ingericht worden als een landschappelijk tussengebied tussen de beide delen van Borne.

Tot slot wordt in de stedenbuwkundige visie aanbevolen om de bestaande verbindingen duidelijker kenbaar te maken en de verbinding zo rechtstreeks mogelijk te maken om het gebruik te optimaliseren. In het voorliggende bestemmingsplan zijn hiervoor nog geen specifieke maatregelen opgenomen.

Rondje Oud Borne

In de visie wordt aanbevolen om één of meerdere rondjes 'Oud Borne' middels een bewegwijzering uit te zetten die het voor bezoekers van Borne interessanter maken om, zonder hulp van een gids, de bijzondere plekken in Oud Borne te bekijken. Dit komt de leefbaarheid van het oude centrum ten goede, vooral wanneer bezoekers wat langer kunnen verblijven door de toevoeging van wat horeca. Logischerwijs starten en eindigen deze routes dan ook in het hart van Oud Borne, nabij de oude kerk.

Hoewel de daadwerkelijke uitwerking van dit thema niet in een bestemmingsplan te regelen is, wordt middels het bestemmingsplan wel zorg gedragen voor het behoud van het straten- en stegenpatroon waardoor de 'doordringbaarheid' van het gebied gewaarborgd blijft. Deze straten en stegen kunnen vervolgens weer onderdeel uit gaan maken van een rondje Oud Borne.

Bornse Beek en groenstructuur

De Bornse beek heeft een lange tijd een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van Oud Borne en heeft door het bestaande woongebied. Momenteel is de Bornse beek niet meer als waterloop zichtbaar in Oud Borne. De voormalige Bornse beek is echter nog te zien in de vorm van hoogopgaande beplanting tussen de Pellenhof en de Ennekerdijk/Grotestraat. Verder lopen de Pietmanskolkstraat en de Potkampstraat over de voormalige beekloop. Tot slot wordt de achterste perceelsgrens van de woningen aan de Oude Kerkstraat tussen de Marktstraat en het Brugstraatje bepaald door de voormalige beekloop.

De beekloop is heel bepalend geweest voor de ruimtelijke ontwikkeling van Oud Borne. De beekloop, tezamen met lager gelegen gronden, heeft een sterke invloed gehad op de ontwikkelingsrichting van het dorp en heeft mede bepaald dat de linten in noord-zuid richting zijn ontwikkeld om de drie buurtschappen waar Oud Borne uit opgebouwd is, met elkaar te verbinden.

In de visie wordt ingezet op het behoud en toekomstig herstel van hetgeen nog zichtbaar is van deze beekloop. Het openhouden en versterken van de bij de beekloop behorende groenzone van lager gelegen gronden wordt gestimuleerd en aanbevolen wordt om te voorkomen dat delen van de voormalige beekloop met bijbehorende groene ruimten worden geïntensiveerd of bebouwd. In het voorliggende bestemmingsplan zijn hiervoor nog geen specifieke maatregelen opgenomen.

Pleinvorming

Historisch gezien is de plek van de oude kerk het hart van Oud Borne. Voorheen stond hier niet alleen de kerk, maar aan de westzijde van de toren, ook het gemeentehuis en een school. Aan de oostzijde van de kerk lag de pastorie met boerderij. Op historische kaarten is goed te zien dat de kerk gelegen was in een centrale ruimte. Deze ruimte was op een bepaalde manier ingericht, die afweek van de inrichting van de straat. Na het verdwijnen van het gemeentehuis en de school is met name de westelijke wand van het kerkplein opnieuw vormgegeven. Hierbij is er de voorkeur aan gegeven om het verkeer leidend te laten zijn boven de pleinruimte van de kerk. Door middel van een uitbuiging van de weg werd de Oude Kerkstraat definitief verbonden met de Abraham ten Catestraat.

Om een verblijfsklimaat in het oude centrum te krijgen en te houden, wordt in de integrale stedenbouwkundige visie aanbevolen om bij eventuele herinrichting van de openbare ruimte of herontwikkeling van bijvoorbeeld het Morseltterrein of de Pellenhof, ervoor te zorgen dat de pleinruimte weer in ere wordt hersteld. Op deze manier wordt het gebied ingericht voor voetgangers en fietsers en is de auto te gast. Het verblijfsklimaat wordt daarmee positief beïnvloed.