Klazienaveen, schakelstation op tuinbouwgebied

2.5 Gemeentelijk beleid

2.5.1 Structuurvisie gemeente Emmen 2020, veelzijdigheid troef

De Structuurvisie van de gemeente Emmen, die is vastgesteld op 24 september 2009, vormt het ruimtelijk raamwerk waarin de afstemming tussen functies, gebieden en plannen plaatsvindt. De belangrijkste uitgangspunten en ontwikkelingprincipes voor de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Emmen bestaan uit “kwaliteit voor kwantiteit” en “keuze voor een duurzame inrichting van de ruimte”.

De Structuurvisie 2020 schetst de ruimtelijke structuur aan de hand van een aantal hoofdthema's, te weten landschap, duurzaamheid, verkeer, werken, wonen, voorzieningen en veiligheid. Elementen uit de structuurvisie die van toepassing zijn op het plangebied zijn:

Glastuinbouw

De gemeente Emmen heeft met de tuinbouwcentra Erica, Klazienaveen en het Rundedal (in totaal ca. 955 ha bruto, waarvan 470 ha netto) een aanzienlijk oppervlak glastuinbouw binnen haar grenzen. De komende planperiode is de aandacht voor en facilitering van bestaande bedrijvigheid een belangrijk aandachtspunt. Een gedeelte van het huidige glastuinbouwareaal in Erica en Klazienaveen is economisch en functioneel verouderd (verkaveling, bebouwing en dergelijke). Tot 2020 wordt ingezet op herstructurering, om de economische en ruimtelijke kwaliteit te versterken. Als gevolg hiervan kan op gedeelten een functieverbreding naar andere vormen van bedrijvigheid aan de orde komen. In zijn algemeenheid vormen de randen van glastuinbouwgebieden een aantasting van de ruimtelijke kwaliteit. In tegenstelling tot het Westland zijn de randen of overgangen in Emmen ruim. Door verzachting met groen en het beperken van lichtvervuiling (onder andere voor nachtvogels) worden negatieve effecten geminimaliseerd.

Met de ontwikkeling en realisatie van het glastuinbouwcentrum "het Rundedal" ten oosten van het tuinbouwcentrum Klazienaveen is een gebied van in totaal 300 ha (bruto) beschikbaar (netto 180 ha). Het "Rundedal" is een goed ontsloten terrein dat voorzien is van de modernste voorzieningen. Deze locatie kan de komende jaren voorzien in de verwachte ruimtevraag. Gezien het huidige uitgiftetempo in relatie tot het beschikbare aanbod, is het niet de verwachting dat een extra ruimtevraag op korte termijn actueel zal worden. Omstreeks 2012 zal de ruimtevraag naar glastuinbouw opnieuw in beeld worden gebracht. Daarbij past ook bezinning op mogelijke andere functies in het Rundedal. De periode tot 2012 wordt gebruikt voor verkenningen naar een mogelijk andere invullingen of een verbreding van het gebruik. In de Nota Werklocaties wordt hier nader op ingegaan.

Duurzame energievoorziening

De zoektocht naar (ver)nieuw(bare) vormen van energie en het benutten van deze vormen sluiten nauw aan op het streven naar duurzaamheid. Zo lijken er in Emmen kansen te liggen voor de industrie en land- en tuinbouwsector. De teelt van biomassa met een hoge energetische waarde en/of de verwerking van restafval uit de land- en tuinbouw in combinatie met biovergistinginstallaties zijn hier voorbeelden van. De relatief lage grondprijs, aanwezige ruimte en aanwezigheid van de glastuinbouw (warmte en biomassa) maken dat Emmen hiervoor een geschikte locatie is. Ook zijn koppelingen denkbaar tussen de industriële verwerking en teelt van biomassa (bijvoorbeeld biodieselfabriek). Naarmate een installatie grootschaliger van aard wordt, ligt vestiging op de bedrijventerreinen of glastuinbouwgebieden voor de hand.

Voorbeelden van duurzame energie in de gemeente kunnen zijn:

• Restwarmte: het betreft de aanleg van een warmtenet tussen Emmtec en een aantal voorzieningen in het centrum.
• Aardwarmte (geo-energie): in samenwerking met de provincie is onderzoek verricht of en waar er kansen liggen. De hoge temperatuurcondities in de beoogde watervoerende lagen in de diepe ondergrond zijn een gunstige voorwaarde voor de toepassing van aardwarmte. Koude/warmteopslag: overschotten aan warmte of koude kunnen worden gebufferd in het grondwater en op het gewenste moment worden benut.
• Warmtekrachtkoppeling: met name bij de glastuinbouw wordt – mede vanwege de relatief hoge energieprijzen – ook elektriciteit geproduceerd.

Conclusie

De realisatie van een schakelstation aan de J. Kuntzelstraat is nodig voor facilitering van de kern Klazienaveen en de uitbreiding van het glastuinbouwgebied bij Klazienaveen. Ook voor de teruglevering van energie (uit bijvoorbeeld biomassa) vanuit de glastuinbouw is de aanleg van het schakelstation nodig. De ontwikkeling is vanuit het oogpunt van de structuurvisie daarom gewenst.

2.5.2 Ruimtelijke waardenkaart

Door de gemeente Emmen bereidt momenteel een ruimtelijke waardenkaart voor. Met deze kaart wil de gemeente kwaliteiten behouden, eventuele knelpunten oplossen en waar mogelijk nieuwe kwaliteiten aan het landschap toevoegen. Om aan die ambitie invulling te kunnen geven wil de gemeente Emmen de landschappelijke kwaliteiten van haar grondgebied zo objectief mogelijk in beeld brengen.

De ruimtelijke waardenkaart is één van de uitwerkingen van de structuurvisie. En is mede opgesteld voor de aanstaande herziening van het bestemmingsplan buitengebied. In het bestemmingsplan moeten de aanwezige waarden zo goed mogelijk worden verankerd, moet worden aangegeven waar wordt ingezet op behoud van de aanwezige waarden, maar ook waar ruimte is voor ontwikkeling en vernieuwing.

De waardenkaart is opgedeeld in drie onderdelen: de ontwikkelingsgeschiedenis, de kenmerken, kwaliteiten en knelpunten van het huidige landschap en tenslotte de handvatten om met deze waarden om te gaan.

De ruimtelijke waardenkaart omvat een drietal kaarten:

• Ruimtelijke aspecten.
• Visuele aspecten.
• Elementen.

Het plangebied is te kenmerken als een landschap van de grootschalige verveningen en daarmee een landschap van de grote (regel)maat.

Het hoogveenontginningslandschap is het landschap van de grote maten. Alles is hier groot en stoer. Het landschap wordt gevormd door open ruimten van formaat. De kanalen en linten geven contour aan de ruimte, zij 'maken' de ruimten. Het is een open landschap, weids, maar geenszins kaal.

Naast de robuuste ruimten is de strikte regelmaat van het landschap kenmerkend. Het veenkoloniale landschap kent een uiterst regelmatige basisstructuur met een sterke ritmiek van kanalen, wijken en sloten.

Land- en tuinbouw

De ontwikkeling van de glastuinbouw heeft geleid tot een afname aan de kenmerkende openheid van het gebied. Voorheen robuuste open ruimten worden getransformeerd tot verdichte gebieden.

Daarbij zijn drie knelpunten te onderscheiden:

• De grootschalige glastuinbouwontwikkeling 'overruled' de specifieke kenmerken van de locatie.
• De ontwikkeling van de glastuinbouwlocaties voegt in de regel weinig nieuwe, collectieve kwaliteiten aan het landschap toe.
• De glastuinbouwgebieden voegen zelden interessante randen aan het landschap toe, terwijl juist in deze landschappen de kwaliteit van de ruimte wordt bepaald door de kwaliteit van de randen.

Toepassing waardenkaart

Het landschap waarin het plangebied gelegen is heeft een open en robuust karakter. Met de aanleg van het schakelstation wordt rekening gehouden met dit karakter. Het gebied wordt zoveel mogelijk open gehouden door bijvoorbeeld geen bomen en stuiken te plaatsen. Tegelijkertijd worden de lijnen in het landschap gerespecteerd door de verhoging waarop het station gebouwd wordt.

Figuur 3: uitsnede kaart met ruimtelijke aspecten

2.5.3 Welstandsnota

In de Welstandsnota van de gemeente Emmen (2005) worden de welstandsniveaus aangegeven voor de gemeente. Voor het onderhavige plangebied geldt het welstandsniveau: respecteren/vernieuwen.

Voor respecteren geldt: uitgangspunt is de basiskwaliteit, veranderingen baseren op de evidente bestaande kenmerken, nieuwe impulsen op beperkte schaal zijn daarin mogelijk; ofwel respecteren door vernieuwen.

Voor vernieuwen geldt: stimuleren van vernieuwing, zonder samenhang en harmonie te verstoren. De welstandsniveaus "respecteren" en "vernieuwen" kunnen beide van toepassing zijn in één welstandsgebied, omdat de bijbehorende beleidsintenties elkaar kunnen aanvullen.

Figuur 4: Welstandsniveaus gemeente Emmen

Ook worden in de nota gebiedsgerichte criteria gegeven. Het nieuw te bouwen schakelstation zal worden gerealiseerd in het welstandsgebied: Buitengebied.

Gebiedsbeschrijving

Het buitengebied van de gemeente Emmen wordt gekenmerkt door veenkoloniaal- en esdorpenlandschap.

Waardering en beleid

In het buitengebied is het bouwen gericht op vervanging en toevoeging van buitengebiedgebonden functies (onder andere landbouw). Bij die bebouwing is het van belang om de streekeigen kenmerken een plaats te laten hebben in het ontwerpproces. Dat wil niet zeggen dat het welstandsbeleid voor het buitengebied conserverend moet zijn. Het gaat juist om het tegendeel; vernieuwend zijn door inspiratie van streekeigen kenmerken.

Welstandscriteria

• Schaal en maat van het bouwwerk.
• Vorm van de kap en geveleinden.
• Architectonische kwaliteit (bouwstijl, kleur- en materiaalgebruik).
• Afstemming op het bestaande bouwwerk bij uitbreidingen en verbouwingen.
• Onderscheid tussen voor- en achterhuis (woning en schuur) bij verbouwingen aan boerderijen.

Het onderhavig plan is voorgelegd aan de welstandscommissie en goedgekeurd op 16 november 2009.

2.5.4 Conclusie

Het rijksbeleid werkt nauwelijks rechtstreeks door in het plangebied. Wel werkt het rijksbeleid indirect door via het provinciaal beleid. Het provinciaal beleid vormt op zijn beurt weer de input voor het gemeentelijk beleid. Bij het opstellen van dit bestemmingsplan is hierom vooral het genoemde gemeentelijk en het provinciaal beleid van belang. De ontwikkeling is zowel maatschappelijk als economisch gewenst. Het voorgestane beleid van de gemeente Emmen en de provincie Drenthe kan mede dankzij de voorgenomen ontwikkeling vorm krijgen.