Bestemmingsplan Siddeburen, Hoofdweg 195

4.7 Archeologie en cultuurhistorie

4.7.1 Archeologisch onderzoek

Nederlandse gemeenten zijn vanwege wetgeving op het gebied van archeologische monumentenzorg (Wet op de archeologische monumentenzorg) verplicht om archeologische waarden in de ruimtelijke planprocedures te betrekken en waardevolle resten te beschermen. Om deze wettelijke taak goed te kunnen uitvoeren en direct mee te kunnen nemen in de actualisering van bestemmingsplannen is gemeentelijk archeologiebeleid, bestaande uit de Nota Archeologiebeleid (mei 2010) en de Beleidskaart Archeologie, opgesteld. Op de archeologische beleidskaart is aangegeven welk archeologisch beleid van toepassing is in het bestemmingsplan.

Door het archeologisch onderzoek dat ten grondslag ligt aan dit beleid is duidelijk geworden waar (hoge) archeologische verwachtingswaarden zijn en waar deze laag zijn. Door deze kaart is nu vooraf duidelijk voor welke bouw- en graafwerkzaamheden wel, en voor welke geen, inventariserend archeologisch onderzoek benodigd is om uit te sluiten dat archeologische waarden worden aangetast. Wanneer de beleidskaart aangeeft dat de verwachtingswaarden hoog zijn moet de aanvrager middels een onderzoek aantonen of er ter plaatse waarden aanwezig zijn. De kaart is gebruikt als input voor het bestemmingsplan.

4.7.2 Plangebied

Siddeburen is een wegdorp, in de 12e eeuw ontstaan op een zandrug, temidden van veen- en kleigebieden. In de kern Siddeburen bevinden zich twee AMK-terreinen. Een AMK-terrein is een gebied dat op de Archeologische Monumenten Kaart (AMK) is aangewezen als waardevol gebied voor de archeologie. Met de aanwijzing is het AMK-terrein beschermd tegen verstoring van eventuele aanwezige archeologische waarden. Allereerst is in Siddeburen het gebied rondom de kerk aangewezen als AMK-terrein (ODB: Rijksmonumentnr: 33822). Dit specifieke AMK-terrein betreft de omgeving van de kerk, zoals weergegeven op de militaire kaart van 1853. Daarnaast bevindt zich direct grenzend aan de westzijds van dit AMK-terrein het tweede AMK-terrein van Siddeburen (Archis: monumentnummer: 15268). Hier heeft in het verleden een borg/stins/versterkt huis gestaan, welke in de 19e eeuw afgebroken is. Doordat de gegevens (maatvoering) over deze borg exact overeenkomen met die van de Drostenborg in Zuidbroek twijfelt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed over de juistheid van deze gegevens. Dit neemt niet weg dat er in ieder geval vanaf het ontstaan van Siddeburen te allen tijde bebouwing, c.q. bewoning, op deze gronden aanwezig is geweest. Hierdoor heeft dit terrein dan ook een hoge archeologische verwachtingswaarde.

Aansluitend op de AMK-terreinen heeft Siddeburen zich in de loop der tijd steeds verder langs de Hoofdweg uitgebreid, waardoor gaandeweg het bebouwingslint is ontstaan. In paragraaf 2.3 is reeds een kaart opgenomen (figuur 2) met daarop de bebouwing van Siddeburen begin 19eeeuw. Voor een groot deel van dit gebied geldt dat momenteel (minimaal 200 jaar later) nog steeds de oorspronkelijke bebouwing aanwezig is. Doordat deze gronden van oudsher bebouwd en bewoond zijn en vrijwel onverstoord, kan behoud van mogelijk aanwezige archeologische resten aan de orde zijn. Om deze reden zijn deze gebieden, waaronder het bebouwde gebied van Siddeburen begin 19e eeuw, op de Beleidskaart Archeologie aangegeven als historische kernen en bebouwing (blauw gearceerd op figuur 6). Locatie Tivoli maakt zodoende qua archeologische verwachtingswaarde deel uit van de historische kern Siddeburen.

Figuur 6 Uitsnede Archeologische beleidskaart

Bij een planvoornemen (met bodemingrepen) in dergelijke gebieden dient bij ingrepen van meer dan 100 m2, door middel van archeologisch (bureau)onderzoek de aanwezigheid en vervolgens, indien aan de orde, de omvang, kwaliteit en waarde van archeologische resten worden bepaald. Om deze reden dient initiatiefnemer dan ook een archeologisch rapport aan te leveren waarin de archeologische waarde van het terrein, dat blijkens de aanvraag bouwvergunning zal worden verstoord, in voldoende mate is vastgesteld. Wij laten dit rapport beoordelen door een senior archeoloog. Mocht uit het bureauonderzoek blijken dat archeologisch vervolgonderzoek (veldwerk) nodig is dient initiatiefnemer dit uit te laten voeren. Zolang de onderzoeksresultaten niet bekend zijn of niet kunnen aantonen dat er geen archeologische waarden in het geding zijn zal het plangebied voorzien worden van de dubbelbestemming Waarde-Archeologie. Dit betekent dat bij het beoordelen van een omgevingsvergunning voor het bouwen ook voldaan moet worden aan deze dubbelbestemming. Hierin zijn bepalingen opgenomen ter bescherming van de (mogelijke) archeologische waarden.

Indien daadwerkelijk waardevolle resten aangetroffen worden, zal worden bepaald of behoud in situ wenselijk is. Dit zal worden afgemeten tegen de (economische) belangen van het plan van initiatiefnemer. Indien mogelijk zal gezocht worden naar mogelijkheden het gewenste behoud (zo veel mogelijk) te combineren met het planvoornemen. Daar waar behoud in situ niet mogelijk is (selectiebesluit door het bevoegd gezag), zal worden overgegaan tot onderzoek. In overleg met de senior archeoloog zullen de randvoorwaarden voor dit onderzoek opgesteld worden. In ieder geval behouden wij te allen tijde het recht om aan de bouwvergunning voorwaarden te verbinden ter bescherming van aanwezige archeologische waarden.