Musselkanaal Centrum fase 1

3.1 Analyse ruimtelijke structuur

Het dorp Musselkanaal heeft een rechthoekige, langgerekte ruimtelijke structuur met een duidelijk herkenbare hoofdrichting (zie figuur 3.1 t/m 3.3). Deze hoofdrichting is afkomstig van het belangrijkste ruimtelijke element in het dorp; het Musselkanaal. Alleen aan de zuidkant van het dorp, waar diverse lange lijnen in het landschap elkaar kruisen, wordt deze richting meer diffuus.

De verkavelingsrichting van het dorp is voor het grootste deel haaks op het kanaal. Aan de zuidoostzijde zien we een draai in deze richting. Hier bepaalt de Kruisstraat de verkavelingsrichting.

Over de gehele lengte van het kanaal, van Stadskanaal tot de Akade, wordt de watergang geflankeerd door bebouwing. Ter hoogte van de Schoolstraat bestaat deze bebouwing slechts uit één rij woningen aan beide zijden van het kanaal. Aan de zuidkant, ter hoogte van de Sluisstraat, Marktstraat en Akade, vinden we meer strokenbebouwing. Hier vinden we dan ook het centrum van Musselkanaal.

De belangrijkste wegen van Musselkanaal lopen parallel aan het kanaal. De doorgaande weg aan het kanaal (Schoolstraat/Sluisstraat/Marktstraat/A-weg) is de belangrijkste ontsluiting van het dorp. Deze weg loopt noordwaarts naar Stadskanaal en is zuidwaarts de verbinding met Ter Apel. Parallel aan het zuidelijke deel van deze weg, ten noordwesten van de Marktstraat loopt de Badstraat. Tussen de Badstraat en de Marktstraat ligt het centrum van Musselkanaal.

 figuur 3.1 Ruimtelijke structuur centrum Musselkanaal

figuur 3.2 Historische kaart Musselkanaal (1933)

 figuur 3.3 Ruimtelijke structuur Musselkanaal

 figuur 3.4 Bebouwingsstroken

Typologie
De bebouwing in en rond het centrum van Musselkanaal is onder te verdelen in een aantal bebouwingstroken (zie figuur 3.4). Deze stroken zijn representanten van een tijdvak; de bebouwing in een strook is ongeveer in dezelfde periode gebouwd. De bebouwing in de primaire donkerrode stroken is de oudste bebouwing van Musselkanaal en staat al op de topografische kaart van 1933. De bebouwing in de primaire strook ten zuiden van het kanaal is kleinschalig. De kavels zijn weliswaar diep, maar de woningen zijn beperkt van omvang. Aan de noordzijde van het kanaal hebben de kavels een vergelijkbare diepte, maar is de bebouwing grootschaliger. Hier zijn de panden meer aangepast op verschillende functies die in deze panden te vinden zijn.

Aan de lange (achter)zijden van deze stroken hebben zich nieuwere stroken gevormd. Deze stroken zijn deels secundair en deels tertiair. De secundaire stroken borduren verder op de primaire opzet; hier is de bebouwing organisch aan de bestaande structuur gegroeid. De tertiaire stroken zijn anders van karakter. Hier is de bebouwing planmatig ontwikkeld en heeft de verkaveling een herkenbare eigen structuur.

De secundaire en tertiaire stroken zijn niet strikt gescheiden door de Badstraat. Door inpassing van nieuwere bebouwing in de noordelijke secundaire strook is deze versnipperd geraakt en is de structuur hier ingewikkelder geworden. De Landbouwstraat en de Lavendelstraat geven dit goed weer. Deze straten worden geflankeerd door hetzelfde type woningen, maar liggen aan weerzijden van de Badstraat. Dit is goed te zien op figuur 3.4.

Haaks op deze stroken is zich een 'centrumstrook' aan het ontwikkelen. Deze strook is zowel in korrelgrootte als in functie duidelijk anders dan haar omgeving. De bebouwing is grootschaliger en heeft een bebouwingshoogte die elders in Musselkanaal niet te vinden is (zie figuur 3.5).

Wanneer we de bebouwingsoriëntatie van het centrum van Musselkanaal bekijken valt het verschil op tussen enerzijds de primaire bebouwing en anderzijds de secundaire en tertiaire bebouwing. Dit is op een groot schaalniveau duidelijk zichtbaar, maar dit is ook merkbaar in de Willem Diemerstraat en omgeving. De primaire bebouwing (Marktstraat) heeft een eenduidige oriëntatie. De gebouwen zijn met de voorkanten op het water gericht en er zijn weinig wisselingen. De oriëntatie van de secundaire en tertiaire bebouwing (Badstraat, Willem Diemerstraat) is veel meer diffuus. De woningen zijn wisselend georiënteerd en de oriëntatie op het openbare gebied is niet altijd even gelukkig. Op een aantal plaatsen wordt het openbare gebied hier begrensd door achterkanten van woningen en winkelpanden. Deze gebieden met een slechte oriëntatie zijn in figuur 3.7 aangegeven met een blauwe vlek.

De routing van de bezoekers van het centrum van Musselkanaal hangt nauw samen met de locatie van de verschillende functies en de verschillende parkeerterreinen. De parkeerplaats is vaak het startpunt van de bezoeker, die vanaf daar te voet zijn of haar weg zoekt. Het grootste deel van de voorzieningen van Musselkanaal ligt van oorsprong aan de Marktstraat. Het Willem Diemerplein, de Willem Diemerstraat en het Havenplein zijn daar in de loop der jaren als belangrijke aanvullingen bijgekomen.

 figuur 3.5 Morfologie centrum Musselkanaal

 figuur 3.6 Noordoostzijde centrumstrook

 figuur 3.7 Bebouwingsoriëntatie centrum

 figuur 3.8 Bebouwingsoriëntatie centrum