Bestemmingsplan Westpark

2.1 Ruimtelijke structuur

2.1.1 Ontstaansgeschiedenis

Het gebied waarvan de omgeving van het Westpark deel uitmaakt is ontstaan uit een moerassig veengebied met in het noorden invloed van zout water en in het zuiden (omgeving Peizerweg) levend hoogveen. Het gebied ligt in de benedenloop van het riviertje de Hunsinge (zoals het Peizerdiep in de middeleeuwen werd genoemd) tussen twee zandruggen in. Aan de westkant ligt Hoogkerk op een smalle zandrug en aan de oostkant ligt parallel hieraan de uitloper van de Hondsrug. Westpark ligt in de polder van De Oude Held. Deze polder en de ten noorden hiervan gelegen polder De Jonge Held zijn genoemd naar twee molens. De molen De Jonge Held bestaat nog steeds (ten zuiden van de Friesestraatweg ter hoogte van Slaperstil). De molen De Oude Held is vervangen door een gemaal. Van oudsher maakt het gebied deel uit van het open weidelandschap ten noorden en noordwesten van de stad met hier en daar een boerenplaats en enkele buurtschappen (Leegkerk, Dorkwerd, Hoogkerk, Kostverloren en Vinkhuizen). Deze werden veelal gebouwd op wierden of terpen. Nabij het plangebied zijn nog enkele hiervan in het landschap te zien. Oostelijk van de polders loopt het Reitdiep. De zuidelijke grens van het plangebied wordt gevormd door het Hoendiep, een ten behoeve van militaire doeleinden rond 1576 gegraven vaarverbinding (de 'Hoen') tussen Groningen en Friesland. In de 17de eeuw werden grote delen hiervan opgenomen in het door de provincie gegraven Hoendiep. Het plangebied maakte met de voormalige buurtschappen Vinkhuizen en Kostverloren tot 1969 deel uit van de gemeente Hoogkerk. Het gebied is altijd vrij leeg gebleven; slechts aan het Hoendiep en ten zuiden van de Friesestraatweg in het noorden lagen verspreid enkele boerenplaatsen. Zo is sinds circa 1830 bebouwing aanwezig op de plaats van de nog bestaande 19de eeuwse boerderij aan Hoendiep 151.

 

kaart kadastrale minuut 1830

Na de Tweede Wereldoorlog werd ook in Groningen de woningnood hoog. In de jaren '60 werd gestart met de ontwikkeling van Vinkhuizen ten westen van het Reitdiep. Aan de westkant van Vinkhuizen zorgt een aantal flatgebouwen voor een duidelijke en harde begrenzing van de stad. In de jaren '90 volgde ontwikkeling van De Held ten westen van Vinkhuizen. De Held werd aangewezen als Vinexwijk in de groeiende behoefte naar kwalitatief hoogwaardig wonen op ruime kavels in de nabijheid van de stad. Gravenburg (2000) is een vervolg op deze uitbreiding.

Ten westen van Vinkhuizen is een gebied in gebruik genomen door de Suikerfabriek om er hun restafval te storten in de vorm van tarra (vrijgekomen grond bij de verwerking van suikerbieten). Op deze ophogingen is het Westpark aangelegd. In het structuurplan 'Stad van Straks' uit 1994 is de koers voor de stadsparken in Groningen uitgezet. Westpark werd hier als een van de vijf parken van de stad Groningen genoemd met als thema het Italiaans Mozaïek. De andere vier zijn het Stadspark - Engels Klassiek, Kardinge - Actief, Noorderplantsoen-Gronings Cultureel en het Paterswoldse meer – Nederlands Natuurlijk. Deze vier parken hebben hun eigen karakter ontwikkeld en staan mede daardoor op het netvlies van elke Stadjer, echter dit geldt niet voor het Westpark. Het Westpark wordt ervaren als een onderbenut en vergeten gebied. Het gebied is tot voor kort niet tot nauwelijks tot ontwikkeling gekomen.

In het Westpark is in de afgelopen jaren een waterskivijver gerealiseerd. Een waterplas die voldoet aan de wedstrijdvereisten voor waterskiën. Op dit moment is een waterskivereniging met tijdelijke kantine gevestigd in het park.

Vijver Westpark

2.1.2 De (huidige) ruimtelijk - functionele structuur

Het plangebied ligt tussen de Johan van Zwedenlaan, de Siersteenlaan, het Hoendiep en de bebouwing van Vinkhuizen in. Het plangebied bestaat uit twee delen. Het noordelijke gedeelte is het Westpark. Ten zuiden hiervan ligt een klein gebied met een agrarische functie. Volgens het oude bestemmingsplan was het de bedoeling om dit gebied dezelfde functie te geven als het Westpark (recreatief). In de afgelopen jaren zijn hier de mogelijkheden voor de aanleg van een bedrijventerrein en / of kantorenlocatie onderzocht. Ontwikkeling is tot op heden niet van de grond gekomen.

Westpark

Het Westpark is momenteel een van de meest onbekende locaties van Groningen. Het park is circa 25 hectare groot. De locatie Westpark is in verschillende compartimenten gevuld met de restgrond tarra (restproduct dat vrijkomt bij de verwerking van suikerbieten) en bouwgrond. Het hele park ligt gemiddeld 4 meter hoger dan het omliggende maaiveld. Het storten van de grond gebeurde in aparte 'kamers'. Hierdoor zijn ook de hoogteverschillen van de kamers onderling ontstaan. De kamers zijn gescheiden door wallen (zie ook de luchtfoto), momenteel zijn dit groene wallen die tevens de wandelpaden zijn.

luchtfoto Westpark

wandelpad Westpark: hoogteverschillen

Hoendiep Noord

Het gebied ten zuiden van het Westpark is op dit moment een agrarisch (deels opgehoogd) terrein. Op de kruising Johan van Zwedenlaan – Hoendiep zijn drie woningen gelegen. De bebouwing bestaat uit twee voormalige agrarische gebouwen en een woonhuis. Op wat hobbymatige activiteiten na, is de agrarische functie niet meer aanwezig. Het perceel Hoendiep 151 heeft een hoge cultuurhistorische waarde. De gedeeltelijk omsloten boerenplaats, waarvan de contouren overeen komen met die van omstreeks 1830, heeft een waardevolle erfbeplanting bestaande uit een boomgaard en knotwilgen. De karakteristieke boomgaard dient behouden te blijven en krijgt om die reden de bestemming Groen 2.

Dit geldt eveneens voor de structuur van het slotenpatroon aan de noordkant van de boerenplaats, waarvan het bestaande slotenprofiel behouden dient te blijven. Om die reden is in een deel van de bestemming Water de functieaanduiding 'cultuurhistorische waarden' opgenomen.

perceel Hoendiep 151

Hoendiep 151

Ontwikkelingen

Westpark

Voor het Westpark is een visie 'Visie Westpark 2012' opgesteld om richting te geven aan toekomstige ontwikkelingen. Deze visie is de basis voor dit bestemmingsplan. Met andere woorden, dit bestemmingsplan maakt de gewenste ontwikkelingen mogelijk. De visie is tot stand gekomen samen met de wijkraden van de omliggende wijken (De Held, Vinkhuizen en Hoogkerk).

Toekomstvisie uit Visie Westpark

functionele inrichting

Ingezet wordt op onderscheidende thema's: kinderen / educatie, verenigingsleven, recreatie en ecologie. De thema's voegen iets aan het park toe en laten het in zijn waarde. Functies die mogelijk gemaakt worden zijn onder andere sportieve functies (waterski, beachvolley, etc.), educatieve functies, kinderdagopvang, scouting, schooltuinen en een mogelijkheid voor een horecavoorziening. Het is de bedoeling de bestemmingen niet dicht te timmeren, maar om een breed palet aan mogelijkheden te bieden mits deze passend zijn binnen de geschetste thema's en het parkachtige karakter ondersteunen.

inrichtingsaspecten

Eén van de uitgangspunten is om de huidige paden en groene wallen structuur te behouden samen met de huidige maaiveldniveaus. Boven op deze basis wordt het volgende gerealiseerd en mogelijk gemaakt:

ecologische verbindingen

De oostzijde van Westpark is onderdeel van een ecologisch kerngebied. Daarnaast is via het Vinkemaar een ecologische verbinding gemaakt met het buitengebied. Ook het talud aan de westzijde van Westpark aan de Johan van Zwedenlaan is een ecologische groenverbinding;

structuur van groene wallen

De groene 'wallen' zijn karakteristiek voor dit gebied. Zij geven de structuur aan van het park. Een bomenstructuur aan de Tarralaan staat hier haaks op en begeleid de hoofdentree van het park. Deze bomenrij opent zich in het midden van elke kamer om het doorzicht de versterken;

verkeersontsluiting

De verkeersstructuur is opgebouwd in drie categorieën. De eerste is de Tarralaan. Dit is de enige toegang tot het park voor autoverkeer. Aan het einde van deze laan en aan de noordzijde is parkeermogelijkheid. De tweede categorie zijn de verharde wandelpaden en de derde de onverharde paden. Andere toegangen tot dit gebied zijn behalve de Tarralaan de zes karakteristiek vormgegeven bruggen;

begrenzing bouwvlakken

De huidige kamergrenzen zijn een gevolg van een logische ontwikkeling op het parkterrein. De huidige grenzen zijn natuurlijke grenzen die passen bij de structuur en schaal van het park. Zoals eerder genoemd wordt beoogd deze kamerstructuur intact te laten;

doorzichten

Bij het vergroten van de sociale controle is overzicht erg belangrijk. Dit gebeurt door het bouwen van relatief kleine gebouwen en door de doorzichten over de kamers te waarborgen

Binnen deze randvoorwaarden worden kavels uitgegeven. Onder de volgende voorwaarden kunnen de verschillende kavels worden ontwikkeld.

• Per bouwvlak (kamer) mag 500 m² aan bebouwing worden opgericht.
• Indien gewenst kan dit middels een afwijkingsbevoegdheid worden verhoogd tot 1000 m². Dit hangt onder andere af van de functie die wordt gerealiseerd, de locatie (kamer) en de ruimtelijke inpassing in het geheel.
• In totaal mag er in het gehele gebied niet meer dan 4000 m² worden gebouwd. Dit geldt voor alle functies in de bestemming Groen - 1.
• De maximale toegestane hoogte van gebouwen in Groen - 1 is 5 meter. Dit kan worden verhoogd tot 7 meter mits het ontwerp past in het beeldkwaliteitskader.
• Bijbehorende gebouwen bij een hoofdgebouw worden toegestaan onder de voorwaarde dat ze als één geheel met het hoofdgebouw worden ontworpen.
• Erf- en perceelsafscheidingen zijn vergunningvrij toegestaan bij gebouwen tot een maximale hoogte van 1 meter. Met afwijkingsbevoegdheid is een maximale bouwhoogte van 2 meter mogelijk indien het hekwerk wordt mee ontworpen met het gebouw.
• Maximaal 50% van het bouwvlak mag worden verhard. Smalle (voet)paden uitgezonderd.
• In de bestemming Groen en Groen - 1 tezamen mag maximaal één bouwwerk, geen gebouw zijnde, van maximaal 15 meter hoogte worden opgericht (bijvoorbeeld een uitkijktoren). Op de verbeelding zijn de toegestane gebieden aangegeven met een specifieke bouwaanduiding.
• Ter plaatse van de functieaanduiding 'horeca' in de bestemming Groen op de verbeelding mag een daghorecagelegenheid (horecacategorie 1 en 2) worden gerealiseerd. In de bestemming Groen - 1 is ondergeschikte horeca behorend bij de hoofdfunctie is toegestaan onder de voorwaarde dat de maximale oppervlakte hiervan 150 m² bedraagt.

Hoendiep Noord

Hoendiep Noord ligt in een groene zone dat van het zuidelijk deel van de stad naar het noordelijke deel loopt langs de Johan van Zwedenlaan. Een groenstructuur die belangrijk is in de opbouw van stadsdeel Noord West Groningen. Grootschalige bebouwing is dan ook niet wenslijk in dit gebied. Voor het deel Hoendiep Noord is het van belang bij verdere ontwikkelingen rekening te houden met deze groene zone. Functioneel en ruimtelijk zal Hoendiep Noord de schakel zijn tussen het dorp Hoogkerk en de stad Groningen. De huidige bestemming, recreatie, wordt in dit bestemmingsplan overgenomen. Mochten er andere ontwikkelingen gaan plaatsvinden die niet onder deze bestemming vallen zal er voor deze locatie een nieuw bestemmingsplan gemaakt moeten worden. Nieuwe initiatieven zullen een eigen ruimtelijke procedure doorlopen. Een nieuwe ontwikkeling zal op een verantwoorde manier moeten worden ingepast in de bestaande omgeving. Dat betekent dat er rekening gehouden moet worden met aanwezige cultuurhistorische en ruimtelijke waarden en de aanwezige groenstructuren, de aanwezigheid van het Westpark en de omliggende woningen. Gedacht wordt aan enkele solitaire gebouwen in het groen of mogelijk, in de toekomst, een extensieve woon-werklocatie.