Bestemmingsplan Bodenterrein - UMCG

4.5 Verkeersconcept

Stedelijk verkeers- en vervoersbeleid

Uitgangspunten

Binnen het kader van dit bestemmingsplan is de bereikbaarheid van het UMCG, evenals die van het centrum van de stad van wezenlijk belang voor het optimaal functioneren van het gebied

De basis van de bereikbaarheid ligt besloten in de uitgangspunten en voorwaarden van het stedelijk verkeers- en vervoersbeleid.

De basis voor het stedelijk verkeers- en vervoersbeleid is de stedenbouwkundige structuur van de compacte stad, waarbij in beginsel de ruimtelijke, functionele en verkeersstructuur samenvallen. Anderzijds is Groningen een stad in het ommeland met groeiverwachtingen binnen een samenhangende regiovisie. De grootschalige stedelijke functies, waaronder het UMCG, blijven gebonden aan de stad. Het UMCG heeft zich in een eeuw tijd ontwikkeld tot een 'stad' in de stad. Een verdere ontwikkeling hiervan wordt in het plan mogelijk gemaakt.

Het verkeersbeleid voor de stad is beschreven in verschillende beleidsnota's. Samengevat komt het neer op het aanbieden van een netwerk van wegen met bepaalde karakteristieken ten aanzien van doorstroming en veiligheid. Het verkeersbeleid richt zich op specifieke doelgroepen en op een kwalitatief goed, duurzaam en optimaal gebruik van de beschikbare openbare ruimte.

Basisnetwerk

Het basisnetwerk van de stad bestaat uit de diepenring, regionale routes en de ringweg. De slogan 'Er gaat niets boven Groningen' beschrijft een specifiek kenmerk van de ligging van Groningen in Nederland. Als gevolg van deze ligging is er sprake van een specifieke (over)belasting op de T-structuur van autosnelwegen (A7 – A28). In de stad zelf is er sprake van een sterke verkeersdruk aan de oostkant van het centrum, onder andere vanwege de ligging van het UMCG en de verkeersaantrekkende werking van deze grootschalige functie. Verder zijn er aan deze zijde van het centrum twee regionale routes (Damsterdiep en Europaweg) die toegang geven tot het centrumgebied en een groot aantal parkeerplaatsen.

Op het hoofdwegennet heeft doorstroming de prioriteit. Het onderliggende wegennet kan dan blijven bewegen. De kortste route is niet automatisch de snelste route en snelheid is van ondergeschikt belang als het gaat om bereikbaarheid. Het in stand houden van de doorstroming is dan van groter belang.

Het verkeersbeleid besteedt aandacht aan het optimaliseren (ongelijkvloerse kruisingen, netwerkregelingen, informatie) van de infrastructuur. Aan de zuid- en oostzijde van de stad zijn de laatste jaren grootschalige maatregelen getroffen op het hoofdwegennet om de doorstroming te bevorderen.

Doelgroepen

Daarnaast is er het doelgroepenbeleid om verkeersvraagstukken te hanteren of op te lossen, zowel verkeerskundig als ruimtelijk.

In de regio is er een sterke gerichtheid op de auto. Het openbaar vervoer (bus en trein) is in een samenhangend netwerk binnen de regio goed ontwikkeld, mede door het sterke contrast tussen stad en ommeland. Om de autobezoekers aan de stad vanuit de regio op te vangen, is sterk ingezet op een parkeerbeleid gekoppeld aan hoogwaardig openbaar vervoer van en naar het centrum. Er zijn drie parkeerschillen te onderscheiden: 1. het centrum, 2. de rand rondom de binnenstad, 3. P&R en transferia voor het parkeren op afstand, waarbij de doelgroepen bewoners, bezoekers en werknemers ieder op een eigen manier worden gefaciliteerd.

Stimulering van het fietsgebruik, als wezenlijk onderdeel van het denken over mobiliteit binnen een compacte stad en ook in relatie tot de ambities van een duurzame stad, heeft er toe geleid dat deze vervoerscategorie in de stad sterk vertegenwoordigd is.

Om de openbare ruimte optimaal te kunnen benutten en een duurzame basis te behouden voor de verkeersmobiliteit is hoogwaardig openbaar vervoer van groot belang, zowel binnen de compacte stad Groningen als in de relatie en samenwerking met de regio. Binnen dat kader ligt er het voornemen om een nieuwe vervoerwijze, de tram, te introduceren als kwaliteitsimpuls. Momenteel staat de ontwikkeling van hoogwaardig regionaal openbaar vervoer (tram) als kwaliteitsimpuls bovenaan op de agenda: allereerst het tramtracé tussen het hoofdstation en Zernike; een tweede lijn via het UMCG naar Kardinge is momenteel in onderzoek.

Optimalisering van de doorstroming van het autoverkeer nabij het plangebied

De bereikbaarheid moet gewaarborgd worden door onder andere een goede en verfijndere uitwerking van het stedelijk beleid. Hieraan wordt reeds hard gewerkt. Op vele fronten worden verkeers- maatregelen genomen en verkeers- en vervoersaanpassingen uitgevoerd of voorbereid door uitvoering van diverse vervoers- en verkeersmaatregelen.

Zo wordt onder andere de zuidelijke ringweg aangepakt, P&R's worden nieuw aangelegd en/of geoptimaliseerd, doorgaande busbanen worden (af)gemaakt en betere verwijzingen op de Ringweg en in de stad worden aangebracht.

In de huidige situatie ontbreken er nog enkele schakels om de vervoersstromen (bus, auto en het langzame verkeer) optimaal te laten doorstromen. Eén van die schakels is de kruising Damsterdiep/Europaweg. Vooral in de spits is er sprake van een slechte doorstroming op de kruising Damsterdiep/Europaweg. Diverse maatregelen en afspraken zijn gemaakt om hier verbetering in aan te brengen. Het gaat dan onder andere om de diverse verkeersmaatregelen en aanpassingen van het wegennet, zoals de aanleg van de Berlagebrug en doorgaande busbanen.

Ook zal naar verwachting het, door het UMCG en de RuG ingezette, vervoersbeleid met betrekking tot de eigen werknemers de doorstroming bevorderen.

Van de afspraak om bezoekers en patiënten uit het noorden en noordoosten van de provincie gerichter uit te nodigen - met een verwijzing naar een snellere en effectievere route naar parkeergarage-noord, via de Bedumerweg en de Kapteynlaan -, wordt verwacht dat de kruising nog meer ontlast gaat worden.

In dit kader wordt de komende tijd tevens onderzoek gedaan naar een mogelijke auto-ontsluiting van de Oosterhamrikkade vanaf de oostelijke ringweg. De veronderstelling leeft dat deze ontsluiting het autoverkeer, dat zijn herkomst of bestemming heeft in de Oosterparkwijk en Korrewegwijk en omstreken, de Petrus Campersingel en de kruising Damsterdiep/Europaweg nog meer kan ontlasten.

Onder andere in dit verband is de ontsluiting van het zuidoosten van de stad opnieuw onderzocht ten behoeve van te nemen maatregelen. Te denken valt aan de aanleg van de Berlagebrug en de rond de Sontweg nieuw te creëren route ter ontlasting van de kruising Damsterdiep/Europaweg.

Beperking van het autoverkeer naar het plangebied

Om het kruispunt Damsterdiep/Europaweg nog meer te ontlasten worden de volgende maatregelen op korte en middenlange termijn uitgevoerd:

• De helft van de 10.000 werknemers van UMCG en RuG die werken op het UMCG-terrein woont in de regio. De werknemers die met de auto komen, kunnen, zoals hierboven aangegeven, gebruik maken van P&R- voorzieningen in combinatie met aanvullend busvervoer. (Het laatste half jaar is het gebruik hiervan sterk toegenomen, vooral in Haren, mede door de afsluiting van het Bodenterrein in maart 2009.)
• Uiteraard is het UMCG ook bereikbaar met het openbaar vervoer (bus). Zowel aan de noord- als aan de zuidzijde zijn haltes gesitueerd. Er zijn logische en directe verbindingen mogelijk met andere delen van de stad, zoals het hoofdstation en de P&R-locaties Kardinge, Europapark, Haren en Zernike. Het vervoersbeleid van UMCG en RuG stimuleert de eigen werknemers hiervan gebruik te maken. Het UMCG wil tevens graag opgenomen zijn in het netwerk van hoogwaardig openbaar vervoer (tram) met aan de noord- en zuidzijde van het gebied een haltesituatie. Het bestemmingsplan geeft aan het te realiseren plein aan de Bloemsingel hiervoor de mogelijkheid.
• Ook komen vele bezoekers en werknemers per fiets naar het UMCG. Er zijn goede stallingsvoorzieningen op eigen erf of in de directe nabijheid van belangrijke fietsroutes aanwezig of in voorbereiding. De maaswijdte van het fietsnetwerk is ter hoogte van het UMCG minder fijnmazig dan bijvoorbeeld in de binnenstad. Wel is er sprake van een fietsroute dwars over het terrein, ter hoogte van de Walstraat, die mogelijk een nieuwe verbinding tussen de Oosterparkwijk en de binnenstad kan gaan vormen. De aanleg van de Vrydemalaan creëert nieuwe kansen voor fietsrelaties met de binnenstad via het Gasfabriekterrein. Van daaruit is het mogelijk om een keuze te maken voor één van de drie noordroutes naar de binnenstad.
• Er komt een fietsroute over het oude Antonius Deusingtracé die via het nieuwe plein en de noordelijke ontsluiting aan de Vrydemalaan een verbinding maakt tussen het centrum en de noordoostelijke stadswijken.

Ontsluitingsroutes

Voor de bereikbaarheid van het UMCG wordt ervan uitgegaan dat de bezoekers en patiënten uit de provincie voor een groot deel per eigen vervoer komen en gaan. De parkeergarages noord (850 parkeerplaatsen) en zuid (650 parkeerplaatsen) op het UMCG-terrein voldoen aan de behoefte.

Bestaande ontsluitingsroutes

Het UMCG is voor de bereikbaarheid per auto aangewezen op een ontsluiting die gerelateerd is aan de Petrus Campersingel en de Antonius Deusinglaan/nieuwe Vrydemalaan.

De ruimtelijke en verkeerskundige betekenis van de Petrus Campersingel voor de stad Groningen is groot. Het gaat om een belangrijke ontsluitingsroute die onderdeel is van de hoofdstructuur van de stad. De Petrus Campersingel heeft betekenis voor de ontsluiting van het gehele oostelijk stadsdeel.

Drie routes, c.q. de Diepenring (rond het centrum), de Petrus Campersingel (die wijken verbindt) en de oostelijke ringweg (die stadsdelen koppelt) zorgen samen voor de noordzuidverbinding en koppelen de radialen uit de regio (Bedumerweg en Damsterdiep) met het centrum. Dit netwerk van wegen heeft ook een belangrijke relatie met het centrum, onder andere voor de distributie van goederen en de afwikkeling van autoverkeer van/naar beschikbare parkeervoorzieningen aan de Diepenring en op de routes vanuit de regio naar de stad.

De Petrus Campersingel en S.S.Rosensteinlaan maken onderdeel uit van een beschermd stadsgezicht. Het gehele profiel met daarin de bomenrij, de singel, bomen in een groene oever, de rijbaan met een bomenrij in het trottoir, de woningen en enkele bijzondere functies (kerk, school, brug) vormen daarbij een bijzondere en ook prachtig samenhangende stedelijke ruimte (ontwerp: Berlage).

Het UMCG-gebied is dermate groot, dat gesproken kan worden van een zuid- en noordontsluiting vanaf de Petrus Campersingel.

De zuidontsluiting is gerelateerd aan het Centraal Medisch Complex (CMC) aan het Hanzeplein dat door bezoekers en patiënten algemeen herkend wordt als de hoofdentree van het UMCG. Aan deze zijde is ook de parkeergarage-zuid bereikbaar voor met name patiënten/bezoekers.

Aan de noordkant van het UMCG liggen geheel andere functies, waaronder laboratoria en onderwijsfuncties (RuG). De bereikbaarheid van deze voorzieningen en die van parkeergarage-noord (de Brug) is nu mogelijk via de Antonius Deusinglaan. In de toekomst komt de noordontsluiting te liggen aan de nieuw aan te leggen Vrydemalaan.

De nieuwe Vrydemalaan

Vanuit het zuiden is de nieuw aan te leggen Vrydemalaan bereikbaar vanaf de Petrus Campersingel en vanuit het noorden via de Bedumerweg-Kapteynlaan. De Vrydemalaan gaat, evenals de huidige Antonius Deusinglaan als ontsluitingsroute functioneren voor al het verkeer aan de noordzijde van het UMCG. Binnen de uitgangspunten van het hierboven beschreven stedelijk verkeers- en vervoerbeleid, waarbij het gebruik van P+R-locaties voor het woon-/werkverkeer wordt gestimuleerd, vindt het bestemmingsverkeer per auto, komend uit de stad en de regio, hier zijn eindpunt. Zowel bestemmingsverkeer voor het centrum als bezoekers en patiënten uit het noorden en noordoosten van de provincie bereiken over de Vrydemalaan de diverse gebouwde en nog te bouwen parkeergarages in of nabij het plangebied. Het betreft de Boterdiepgarage (1100 parkeerplaatsen), een nieuwe garage onder het Bodenterrein (circa 700 parkeerplaatsen), een nieuwe parkeervoorziening op het uitbreidingsgebied van het UMCG (350 parkeerplaatsen) en de huidige parkeergarage-noord van het UMCG.

De Vrydemalaan wordt een lommerrijke boulevard met gescheiden verkeersgebruikers en met een gereserveerde zone voor hoogwaardig openbaar vervoer (de tram). Behalve voor het autoverkeer zijn dit doorgaande verkeersstromen. De weg neemt de functie van belangrijke fietsroute naar en vanaf de stad van de Antonius Deusinglaan over. Het openbaar vervoer (bus) tussen het centrum en het transferium Kardinge behoudt een route via de Antonius Deusinglaan of via de Vrydemalaan.

De 'bouwentree' van het UMCG-terrein aan de Petrus Campersingel, die vooral betekenis heeft voor de distributie van goederen, is van cruciaal belang voor het UMCG. Goederen worden centraal aangevoerd vanaf het distributiecentrum Eemspoort en overdag op het UMCG-terrein ondergronds verspreid. Nu is dat alleen mogelijk in zuidelijke richting; bij de uitbreiding van het UMCG in noordelijke richting zal ook het ondergrondse netwerk uitgebreid moeten worden.

Bij de ontsluiting van het gebied aan de Vrydemalaan wordt een distributie-overslagpunt gerealiseerd, zodat de noordelijke ingang ook voor distributie gebruikt kan worden. Bovengronds lopen en verblijven straks bezoekers, patiëntenmedewerkers en studenten.

Het uitgangspunt is dat de noordentree van het UMCG bereikbaar blijft tijdens de realisatie van de Vrydemalaan. Ook tijdens het bouwrijp maken van het Bodenterrein (vanaf 2010) blijft de noordentree bereikbaar voor autoverkeer, fietsers en hulpverleningsdiensten.

Parkeren

Vervoersmanagement en parkeren

Parkeergarage-zuid met 650 parkeerplaatsen aan het Hanzeplein van het UMCG voorziet in een belangrijke behoefte. Ongeveer 50% van de patiënten en bezoekers komt vanuit het zuiden via de Europaweg naar het UMCG.

Midden op het UMCG-terrein is recent een nieuwe parkeergarage (noord) met 850 plaatsen voor bezoekers van het UMCG gerealiseerd. Deze garage zou de bezoekers uit de noordelijk gelegen regio's kunnen herbergen. De route en de verwijzing naar deze garage zijn nog niet optimaal. Om de noordelijke ontsluiting van het UMCG-terrein optimaal te kunnen laten functioneren, worden verwijzingen aangebracht en worden bezoekers van het UMCG uit het noorden van de provincie uitgenodigd om de noordelijke aanrijroute via de Bedumerweg/Kapteynlaan te benutten.

Het Bodenterrein, met 1100 parkeerplaatsen, is sinds 16 maart 2009 niet meer beschikbaar voor parkeren door medewerkers van het UMCG. In overleg tussen gemeente en UMCG zijn voor de werknemers alternatieven gezocht, onder andere op P&R-terreinen, waar aanvullend vervoer mogelijk is.

Parkeerfaciliteiten

De parkeergarage Boterdiep onder het CiGa-terrein met 1100 plaatsen is in het voorjaar van 2009 opengesteld. De hoofdtoegang zit aan het Boterdiep. Aan de zijde van de Bloemsingel wordt binnenkort nog een toegang voor het autoverkeer gerealiseerd. In deze garage zijn, volgens afspraak, 300 parkeerplaatsen voor het UMCG/de RuG beschikbaar gesteld. In deze fase van de realisatie van het CiGa-terrein is het mogelijk om tijdelijk te voorzien in 200 extra plaatsen om de parkeerbehoefte voor werknemers van het UMCG voorlopig af te dekken.

Op het Bodenterrein komen onder de geplande woningbouw, in combinatie met bedrijvigheid op de begane grond, één of meerdere gebouwde parkeervoorzieningen voor circa 700 auto's, waarbij dubbelgebruik (wonen/werken/bezoek) nagestreefd wordt. De toegang tot de parkeervoorzieningen op het Boden- en Gasfabriekterrein kruist de beoogde trambaan. Hiervoor worden aanvullende voorzieningen gemaakt als definitief besloten is de tweede tramlijn Centrum-Kardinge v.v. te realiseren.

Op het UMCG-terrein is in de toekomst aan de noordzijde nog een kleine parkeergarage voorzien met 300 parkeerplaatsen. Deze krijgt, evenals de reeds bestaande parkeergarage-noord z'n ontsluiting aan de Vrydemalaan.

Parkeergarage-noord met 850 parkeerplaatsen gaat vooral een functie vervullen voor bezoekers van het UMCG. Deze parkeergarage ligt in de toekomst feitelijk niet meer aan de noordkant, maar komt vanwege de nieuwe Vrydemalaan meer centraal in het gebied te liggen. De auto-ontsluiting vanaf de noordzijde via de Vrydemalaan is logisch vanuit de gedachte dat er op die route meerdere garages gebouwd zullen worden die dan allen aan één parkeerroute liggen. De ontsluiting van garage-noord is relatief gunstig, omdat deze route parallel loopt aan de belangrijkste langzaam-verkeerroute op het UMCG-terrein en ook aansluit op het Oosterhamriktracé. Deze auto-ontsluiting kruist de belangrijke voetgangersroute tussen de gewenste openbaar vervoerhalte aan de Bloemsingel en de centrale toegang aan de noordkant van de gebouwenreeks.