Dommelkwartier

3.3 Gemeentelijk beleid

Structuurvisie Plus Valkenswaard

Algemeen

De Structuurvisie Plus Valkenswaard geeft een visie voor de lange termijn waarin antwoord wordt gegeven op ruimtelijke vraagstukken en ontwikkelingen binnen de gemeente. De nadruk ligt op inbreiding en herstructurering van de kernen. Ook het landelijk gebied vraagt veel aandacht. Momenteel treft de gemeente Valkenswaard voorbereidingen om te komen tot een geactualiseerde structuurvisie.

Een belangrijke opgave voor de kernen is de structuur- en kwaliteitsverbetering. De linten en groene wiggen zijn essentiële kwaliteiten. Door ontwikkeling van inbreidingslocaties kan vorm worden gegeven aan deze verbetering. Prioriteit wordt gelegd bij de inbreidingen waarmee een structurele kwaliteitsverbetering kan worden bereikt. Concreet zijn dit de plekken in het centrum, in de belangrijkste linten of in de groenzones.

In het landelijke gebied zijn de beekdalen van de Keersop, de Dommel en de Tongelreep structuurbepalend. In de tussenliggende gebieden liggen de hoger gelegen, droge dekzandruggen. Van oudsher is er een duidelijk verschil tussen de beekdalen en de dekzandruggen. De beekdalen hadden over de gehele lengte een kleinschalig half dichte structuur, terwijl de dekzandruggen een grootschalige open structuur kennen. In de loop van de tijd zijn deze verschillen genivelleerd, maar tot op de dag van vandaag zijn de verschillende landschappen nog herkenbaar.

Kaartbeeld uit StructuurvisiePlus Valkenswaard met aanduiding plangebied

Beekdalen (uit StructuurvisiePlus)

Projectgebied Dommelpark en Groene wig (uit StructuurvisiePlus)

Duurzaam structuurbeeld

Het duurzaam structuurbeeld is opgesteld aan de hand van negen structuurprincipes. Deze principes kunnen worden gezien als belangrijkste uitgangspunten voor het Structuurbeeld. Voor het studiegebied tussen het Dommeldal en de wijk ‘t Gegraaf zijn de volgende principes van belang:

• 1. Het landschap als drager: de landschappelijke structuur is bepalend voor de ruimtelijke inrichting en verschijningsvorm in de gemeente. Het onderscheid in verschillende landschappen wordt versterkt.
• 2. De beken zijn ordenend: in de landschappelijk-ruimtelijke structuur zijn de beken ordenend. Ze worden ontwikkeld tot groen/blauwe aders die de volledige gemeente doorsnijden en structureren.
• 3. Bosstructuur versterken: de bestaande bosstructuur wordt versterkt en waar mogelijk uitgebreid. Waar mogelijk worden de bossen met elkaar verbonden.
• 4. Recreatie: recreatie wordt een (economische) drager in de gemeente. Zowel in het buitengebied als in de kernen wordt ruimte geboden voor ‘rustige en groene’ recreatie, passend in schaal en aard van het landschap.

Een deel van het plangebied betreft het beekdal van de Dommel. De beekdalen binnen de gemeente Valkenswaard worden aangemerkt als duurzame structuren. Hier is geen ruimte voor nieuwe verstedelijking. Het creëren van ruimte voor water en natte natuur en het verhogen van de waterkwaliteit staan hier centraal. Mogelijkheden zijn aanwezig voor recreatief en agrarisch medegebruik. Aan de randen van de beekdalen in het stedelijk gebied liggen kansen om hier te komen tot aantrekkelijke, hoogwaardige woonmilieus, waarbij de beekdalen gevrijwaard blijven van bebouwing. De landschappelijke verschijningsvorm wordt bepaald door beekdalbegeleidende beplanting en de plassen- en poelenzones.

In de ontwikkelingsvisie is een belangrijke rol neergelegd voor het plangebied en meer specifiek voor de deelgebieden De Weegbree en Hoppenbrouwers.

Dommeldal

Voor het Dommeldal geldt versterking van de kwaliteiten als uitgangspunt. Belangrijke hydrologische ambities voor de beekdalen zijn onder andere het verbeteren van de afvoerdynamiek in het stroomgebied van de Bovendommel en het versterken van de meandering in combinatie met de verwijdering van stuwen. Tevens wordt gezocht naar mogelijkheden voor waterberging in het beekdal van de Dommel. Tussen Dommelen en Valkenswaard zal het Dommeldal ontwikkeld worden tot een aantrekkelijk uitloopgebied waar ruimte wordt geboden aan natuur en landschap. In het gebied moet de recreatieve dooradering worden versterkt. Bebouwing van het park is niet wenselijk.

Kaartbeeld uit Structuurvisie Valkenswaard met aanduiding plangebied

De Weegbree

In de omgeving De Weegbree kan gekomen worden tot een duurzame afronding van de kern en kunnen ecologische potenties benut worden.

Hoppenbrouwers

Een van de opgaven is om door herstructurering vorm te geven aan groene structuren van kern tot buitengebied. Nieuwbouw via inbreiding en herstructurering is mogelijk, maar dient in een parkachtige omgeving te passen. Veelal zal dit vragen om stapeling in een groene setting. Het plangebied Hoppenbrouwers maakt deel uit van de Groene Wig Waalreseweg/Tienendreef. Deze zal ontwikkeld worden in het verlengde van het Dommelpark. Er wordt een groene verbinding gelegd tussen het centrum en het Dommelpark. De wig krijgt globaal de volgende opbouw van centrum tot park:

• Gestapelde centrumbebouwing met groene dooradering tot aan de Kerkhofstraat;
• Gestapelde bebouwing in parkachtige omgeving tot Nieuwe Waalreseweg;
• Lage bebouwing (bijvoorbeeld patio’s) in natuurlijke omgeving op gebied Hoppenbrouwers;
• Natuurpark in Dommeldal.

Van centrum naar park neemt de bebouwingsdichtheid af, terwijl de natuurwaarde toeneemt. De noordzijde van de Groene Wig (zijde Waalreseweg) zal intensiever bebouwd worden dan de zuidzijde. Wellicht biedt een verplaatsing van de Tienendreef in noordelijke richting voordelen voor de groen- en/of verkeersstructuur.

‘t Gegraaf

De aangrenzende woonwijk ’t Gegraaf is als revitaliseringsgebied aangeduid. Het uitgangspunt is dat alle woonwijken voldoen aan de zogenaamde basiskwaliteit. Soms zal dit vragen om een extra inspanning. ’t Gegraaf vraag momenteel om een extra inspanning. In dit kader is in 2000 het Leefbaarheidsplan ’t Gegraaf opgesteld. In samenhang hiermee kan worden gekomen tot herontwikkeling van het winkelcentrum en de locatie van het Regionaal Educatief Centrum. Vanuit deze optiek heeft herontwikkeling van deze gebieden prioriteit. Getracht moet worden door enkele strategische ingrepen de wijk een structurele versterking te geven. Algemeen kan worden gesteld dat de aanwezige omgevingskwaliteiten van deze wijk onvoldoende zijn benut. In samenhang met de ontwikkeling van De Weegbree en Hoppenbrouwers, maar ook met de herinrichting van het Dommeldal kan de wijk ’t Gegraaf een impuls krijgen.

Ontwerp Structuurvisie Valkenswaard

In het kader van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening is de gemeente Valkenswaard gestart met het opstellen van een nieuwe Structuurvisie. Een update van de StructuurvisiePlus uit 2003 is benodigd omdat een aantal zaken al ontwikkeld of uitgevoerd zijn en er nieuwe aandachtspunten op de agenda zijn gekomen. Ook heeft de gemeente op diverse punten nieuw beleid geformuleerd en beleidslijnen herzien. Tenslotte ontbreekt in de Structuurvisie Plus een uitvoeringsprogramma die in onderhavige structuurvisie wel wordt opgenomen. De ontwerp structuurvisie heeft begin 2011 ter visie gelegen.

Uit de ontwerp structuurvisie komt naar voren dat er in Valkenswaard op het gebied van wonen een grote vraag naar bouwkavels is voor de ontwikkeling naar grondgebonden woningen. Begin 2009 bedroeg het aantal gegadigden 680, welke geregistreerd stonden op een wachtlijst. Om aan deze behoefte te voldoen zijn een aantal uitbreidingslocaties aangewezen in de visie. Onder deze locaties bevinden zich de gebieden Hoppenbrouwers en De Weegbree. Expliciet is daarbij vermeld dat ontwikkeling plaats moet vinden in combinatie met natuurontwikkeling van het Dommeldal.

Woningmarktonderzoek gemeente Valkenswaard, 2009

De gemeente Valkenswaard heeft in samenwerking met woningcorporatie Woningbelang een woningmarktonderzoek laten uitvoeren onder inwoners van de gemeente om te bepalen hoe de woningbehoefte zich in kwantitatieve en kwalitatieve zin tot 2020 gaat ontwikkelen (rapport: Woningmarktonderzoek Gemeente Valkenswaard, Companen, 17 juni 2009). Het onderzoek omvat tevens een advies voor woningbouwprogrammering en is op 23 juli 2009 door de gemeenteraad vastgesteld.

Belangrijke onderzoeksuitkomsten zijn:

• Valkenswaard heeft grote aantrekkingskracht op gezinnen en ouderen. In de afgelopen jaren zijn met name jongeren in de leeftijd van 15 tot 24 jaar uit de gemeente vertrokken.
• Tot en met 2025 groeit het aantal huishoudens met 7%, ondanks een verwachte lichte bevolkingsafname. De vergrijzing zet duidelijk in, gezien de groei van het aandeel één- en tweepersoonshuishoudens van 55 jaar en ouder. De sterkste relatieve groei vindt plaats bij huishoudens van 75 jaar en ouder.
• De woningbehoefte tot 2020 wordt bepaald enerzijds door de verwachte huishoudensgroei 790 woningen) en anderzijds door het inlopen van het woningtekort (250 woningen).
• Er ligt een forse opgave in de bouw van nultredenwoningen. In 2015 is de normatieve behoefte ongeveer 1.850 woningen, terwijl er nu naar schatting 554 nultredenwoningen aanwezig zijn. In veel gevallen is ook aanpassing in de bestaande woningvoorraad mogelijk.

Vanuit het onderzoek worden de volgende kansmarkten herkend:

• Er is een grote behoefte aan meer nultredenwoningen, zowel in huur- als koopsector.
• Ook bij goedkope eengezinswoningen tot € 200.000,- en in de prijsklassen tussen € 200.000,- en € 300.000,- is een sterke vraag aanwezig.

Risicomarkten zijn:

• Goedkope eengezinswoningen met een huur tot € 535,- vormen een potentieel risico. Dit komt voornamelijk omdat huishoudens in deze woningen een ander woningtype zoeken. De één- en tweepersoonshuishoudens van 55 jaar en ouder willen graag de stap maken naar een nultredenwoning en bij de één- en tweepersoonshuishoudens is een sterke wens voor een koopwoning aanwezig.
• Appartementen zonder lift vormen een risicomarkt. Deze appartementen zijn eigenlijk alleen nog maar in trek bij starters en dit komt voornamelijk vanwege de prijs.

Op basis van de onderzoeksuitkomsten wordt tot 2020 onderstaand programmavoorstel gedaan:

De woningmarkt is sinds het woningmarktonderzoek uit 2009 flink veranderd. Niet dat hiermee de behoefte aan extra woningen is weggevallen. Die is immers gebaseerd op een prognose van het aantal huishoudens. Maar van belang is wel om aansluiting te zoeken bij de woonwensen van potentiële kopers die ook eisen stellen aan een kwalitatief goede leefomgeving. Flexibiliteit in het programma en aansluiting bij de marktvraag op het moment van realisatie zijn hiervoor noodzakelijk.

Regionale afstemming woningbouwbeleid

Uit het beschreven woningmarktonderzoek blijkt een woningbouwopgave van 1.040 woningen in de periode 2010-2020 voor de gemeente Valkenswaard. Het Regionaal Woningbouwprogramma (rapport d.d. 17-12-2009, vastgesteld door de Regioraad van het SRE) sluit aan bij de provinciale prognose en voorziet in een minimale taakstelling voor het stedelijk gebied. Voor Valkenswaard is in het Regionaal Woningbouwprogramma een minimale taakstelling opgenomen voor het toevoegen van 815 woningen in de periode 2010-2020. Het betreft nadrukkelijk een minimale taakstelling, meer bouwen dan de 815 woningen is mogelijk, mits de reële vraag hiernaar wordt onderbouwd. Die onderbouwing wordt gegeven in het lokale woonbehoeftenonderzoek.

Inmiddels heeft de Provincie Noord-Brabant een nieuwe prognose opgesteld. Uit de Provinciale Prognose 2011 blijkt voor de gemeente Valkenswaard een netto woningbouwbehoefte van 1.125 woningen voor de periode 2012 tot en met 2021. Dit aantal ligt aanzienlijk hoger dan de netto toevoeging van 815 woningen, die in het vastgestelde Regionale Woningbouwprogramma waren opgenomen. Het aantal van 1.125 sluit ook beter aan bij de behoefte zoals die in het lokale woningbouwprogramma is opgenomen.

Het Regionale Woningbouwprogramma wordt, mede op grond van de verplichting die de Provincie in Verordening Ruimte oplegt, in de loop van 2012 geactualiseerd. Daarbij is de Provinciale Prognose 2011 leidend. De taakstelling voor de gemeente Valkenswaard van netto 1.125 woningen in de periode 2012 – 2021 staat hierbij niet ter discussie in de regio. Naar verwachting wordt het bijgestelde Regionale Woningbouwprogramma, waarin die 1.125 woningen voor Valkenswaard staan opgenomen, door de Regioraad van het SRE vastgesteld tegen de zomer 2012.

Ten aanzien van de aanbodzijde geldt dat Valkenswaard ruimtelijke plannen heeft voor ca. 1.300 woningen. Het aantal van ca.1.300 woningen staat ook vermeld in de planningsmatrix die de gemeente Valkenswaard in april 2011 en april 2012 heeft aangeleverd aan de provincie. Uitgaande van een toevoeging van 1.040 woningen in de periode 2010-2020 is een plancapaciteit nodig van ca. 130%. Dit is een gebruikelijk percentage, omdat niet alle ruimtelijke plannen feitelijk doorgang kunnen vinden. Een plancapaciteit van 130% komt neer op een toevoeging van 1.350 woningen. Bruto (rekening houdend met sloop) ligt dit aantal nog hoger. Uitgaande van een netto toevoeging van 1.125 in de periode 2021-2021 bedraagt de benodigde plancapaciteit 130% en komt daarmee uit op ruim 1.460 woningen. De ruimtelijke plannen voor Valkenswaard, inclusief Hoppenbrouwers en Weegbree, blijven ruimschoots binnen deze marges.

Door met name de economische recessie, worden woningbouwplannen doorgeschoven naar volgende jaren, zodat nu al kan worden geconstateerd dat de Valkenswaardse woningbouwproductie in 2012 erg laag zal zijn. Overigens is hetzelfde beeld te herkennen in de regio. De kwaliteit alsmede de exclusiviteit van woningbouwlocaties, bepalen momenteel of woningbouwprojecten doorgang kunnen/zullen hebben. Projecten als Lage Heide, Hoppenbrouwers en Weegbree zijn plannen, waarvan de kwaliteit aansluit bij de marktvraag.

Beleidsnota Parkeernormering Gemeente Valkenswaard

In de Beleidsnota Parkeernormering (d.d. 19 oktober 2008) heeft de gemeente Valkenswaard het parkeerbeleid vastgesteld, waarin voor elke locatie binnen de gemeente helder is gemaakt welke parkeernorm voor welk type voorziening/woning van toepassing is. Doel van het stellen van een parkeernorm is het voorkomen of oplossen van parkeerproblemen aan het begin van de planvorming. Door het hanteren van de normen ontstaat inzicht in de parkeerbehoefte en kan op voorhand een ruimtelijk, economisch en verkeerskundig kader worden geschetst.

Het plangebied ligt in het gebied “rest bebouwde kom”. Voor deze gebieden gelden de op de volgende pagina aangegeven parkeernormen.

In hoofdstuk 5 wordt verder ingegaan op het parkeren en de normen die gelden voor het plangebied.

Vigerende bestemmingsplannen

Voor het gehele studiegebied zijn drie bestemmingsplannen vigerend. Het grootste deel van het gebied valt binnen het bestemmingsplan “Buitengebied” uit 1976. Het deel ten westen van de Dommel valt binnen de bestemmingsplannen “Agnetendal 1976” en “Kloosterakkers” (1975). Tenslotte is recent het bestemmingsplan “Bergbezinkbassins Dommeldal” vastgesteld voor twee deelgebieden in het Dommeldal.

Bestemmingsplan “Buitengebied”

In het deelgebied Dommeldal zijn de bestemmingen ‘Beek’, ‘Stedelijk groen/Agrarisch gebruik’, ‘Stedelijk groen’ en ‘Verkeersdoeleinden verharde weg’ aanwezig. Laatstgenoemde is zeer bijzonder in het Dommeldal. Het betreft een brede zone die in de jaren ’70 gereserveerd is voor de verlengde Poot van Metz, een snelwegverbinding tussen Eindhoven en de Belgische grens.

In het deelgebied De Weegbree is hoofdzakelijk de bestemming ‘Landschappelijk waardevol agrarisch gebied’ aanwezig en ter plaatse van de bunker de bestemming ‘Bijzondere bebouwing’. De op de plankaart als ‘Landschappelijk waardevol agrarisch gebied’ aangeduide gronden zijn bestemd voor het behoud en versterking van landschappelijke en cultuurhistorische waarden en voor de uitoefening van een reëel agrarisch bedrijf.

In het deelgebied Hoppenbrouwers is de bestemming ‘Stedelijk groen’ aanwezig met daarover een uitwerkingszone. De gronden die aangeduid zijn met ‘Stedelijk groen’ zijn bestemd voor groenvoorzieningen ten behoeve van de recreatie met de daarbij behorende bouwwerken, fiets- en voetpaden. De uitwerkingszone, aangeduid met A, geeft aan dat binnen het gebied uitsluitend niet voor bebouwing bestemde gebouwen mogen worden opgericht ten dienste van het jeugd- en jongerenwerk, de recreatie en de sportbeoefening.

Uitsnede plankaart bestemmingsplan “Agnetendal 1976" Uitsnede plankaart bestemmingsplan “Buitengebied”.

Bestemmingsplan “Agnetendal 1976”

In dit bestemmingsplan voor de gebieden ten westen van de Dommel en ten oosten van de kern Dommelen heeft de bestemming ‘Groenvoorziening’. Deze gronden zijn bestemd voor parken, plantsoenen, groenstroken, speel- en trapveldjes, andere groenvoorzieningen en voetgangersroutes.

Bestemmingsplan “Kloosterakkers”

De westzijde van de Dommel heeft in dit bestemmingsplan de bestemming ‘Stedelijk groen en agrarisch gebruik’. Gronden binnen deze bestemming zijn bestemd voor het behoud of herstel van de aldaar voorkomende dan wel daaraan eigen natuurwetenschappelijke, landschappelijke en/of cultuurhistorische waarden alsmede voor groenvoorzieningen, kleinschalige sportvoorzieningen, speelveldjes, volkstuintjes, fiets- en voetpaden en voor de uitoefening van een agrarisch bedrijf.

Bestemmingsplan “Bergbezinkbassins”

In het Dommeldal hebben ten behoeve van de aanleg van bergbezinkbassins twee percelen de bestemming ‘Natuur’ met de functieaanduiding ‘specifieke vorm van natuur – bergbezinkbassins’ gekregen. Deze gronden zijn bedoeld voor natuurbehoud en herstel van natuurlijke, landschappelijke, cultuurhistorische, ecologische en waterhuishoudkundige waarden. Tevens mag een bergbezinkbassin worden gebouwd met een bouwhoogte van maximaal 1,5 meter een een bouwdiepte van maximaal 5 meter.

Uitsnede plankaart bestemmingsplan “Kloosterakkers”

Uitsnede verbeelding bestemmingsplan “Bergbezinkbassins Dommeldal”