Havengebied IJmuiden

4.2 Uitgangspunten

In voorbereiding op dit bestemmingsplan heeft de gemeenteraad op 7 juni 2012 het startdocument behandeld. In dit startdocument zijn de uitgangspunten voor dit bestemmingsplan geformuleerd. Ook zijn er uitspraken gedaan met betrekking tot ingediende initiatieven. Dit startdocument vormde het uitgangspunt voor dit bestemmingsplan.

4.2.1 Ruimtelijke opbouw

Doordat het havengebied is ontstaan door vergraving van de duinen onderscheidt het zich in ligging van de omringende omgeving. De overgang naar het hoger gelegen woongebied is duidelijk zichtbaar in de vorm van oorspronkelijke duinranden of kademuren. Binnen het gebied is sprake van een ruimtelijke geleding. Het gebied vindt zijn oorsprong bij de Vissershaven. Het aangrenzende middenhavengebied, en ook het bedrijventerrein ten zuiden van de Kromhoutstraat is daardoor kleinschalig en gevarieerd van opzet en kenmerkt zich door een blokvormig stratenpatroon met kleine bouwblokken. Na aanleg van de Haringhaven is het havengebied vervolgens richting het westen uitgebreid. In dit gebied is sprake van veel grotere percelen en verschillende bebouwingtypologiën. De oorspronkelijke koppen van de havenmonden met de vuurtorens op het Seinpostduin en de terp in het middenhavengebied zijn nog altijd duidelijk herkenbaar. Het Seinpostduin vormde lange tijd de entree van het Noordzeekanaal en daarmee de begrenzing van het havengebied. Door verlenging van de pieren ontstond er echter aan de westzijde van dit duin een zandvlakte die in de jaren ’90 een recreatief toeristische ontwikkeling heeft doorgemaakt. Gelijktijdig is, binnen de pieren, de IJmondhaven aangelegd.

Functioneel
Het plangebied kent vooral bedrijvigheid die voornamelijk havengerelateerd is. Aan de zuidkant van het plangebied is ook andersoortige bedrijvigheid gevestigd, met hier en daar (volumineuze) detailhandel. Het gebruik van de bedrijfsbebouwing is sterk variërend. Zo vindt er gebruik plaats als horeca, autohandel of voor bewoning. De vestiging van horeca in het plangebied is met name gecentraliseerd aan de Halkade. Bouwgerelateerde bedrijven zijn voornamelijk geconcentreerd in de omgeving van het middenhavengebied, de Dokweg en de strook Kromhoutstraat-Ampèrestraat.

Het areaal van het havengebied omvat ongeveer 175 hectare bedrijfsterrein en alle bedrijfsterreinen liggen aan of in de nabijheid van een van de drie havenbekkens. De haven van IJmuiden concentreert zich sterk op een aantal clusters;

• de verse vis;
• diepvriesvisserij;
• koel- en vriessector;
• offshore
• ferry- en cruisevaart

Visserij
IJmuiden is Nederlands grootste vissershaven en sterk in beweging. Het transport van diepgevroren vis vindt steeds meer in containers plaats. In de afzetmarkten komen ook steeds meer containerfaciliteiten beschikbaar. De groeiende internationale handel versterkt de vraag naar passende containerfaciliteiten en geautomatiseerde koel- en vrieshuizen.
Hiervoor worden in dit bestemmingsplan extra mogelijkheden geboden in de bouwhoogte.

Offshore
De offshore markt is sterk in beweging en op zoek naar innovaties in exploitatie, logistiek en service. De NWEA – de Nederlandse associatie van offshore windenergie bedrijven - ziet voor IJmuiden niet alleen een rol (als werk- en servicehaven) voor de geplande parken op het Nederlandse deel weggelegd, maar ook voor de grote parken voor de Engelse kust. Een belangrijk kenmerk van deze bedrijven is dat ze op een sterk internationale markt opereren en ook veelal gebruik maken van tijdelijke medewerkers uit het buitenland. Een goede oplossing voor huisvesting van deze werknemers is wenselijk. Daarom zal op een aantal locaties in de spoorwegdriehoek hotels indirect worden toegestaan.

Ferry en Cruises
De passagiersvaart zit sterk in de lift. De ferry op Newcastle blijft qua passagiersaantallen groeien. Ook is er een tweede terminal geopend. In 2012 deden bijna 35 cruiseschepen de IJmondhaven aan. IJmuiden vervult, als kusthaven van Amsterdam, een groeiende rol in de ferry en cruisevaart. En de ambitie is verder te groeien. Hiervoor wordt ruimte geboden op beide locaties.

4.2.2 Ruimtelijke visie

Er is een ruimtelijke visie op het gebied ontwikkeld die als leidraad wordt benut voor de ruimtelijke vertaling van de diverse ambities en ontwikkelingen in het gebied. Uitgangspunten die door de gemeente in een eerder stadium zijn vastgelegd voor diverse ontwikkelgebieden maken onderdeel uit van deze visie. De visie wordt samengevat in onderstaande structuurkaart:

Afbeelding 4.2.2.1 Ruimtelijke visie

In deze kaart worden de verschillende functies en kwaliteiten in het gebied benoemd. Deze kaart vindt geen uitwerking in dit bestemmingsplan. Wel wordt er een Ruimtelijke Kwaliteitskader opgesteld. Deze zal spoedig na het ontwerpbestemmingsplan ter inzage worden gelegd.

Binnen het havengebied is een groot onderscheid in bebouwingsopzet en gebruik. Daarnaast zijn er enkele karakteristieke oriëntatiepunten die van oorsprong kenmerkend zijn voor het havengebied, deze bestaan uit het Seinpostduin, de monumentale vuurtorens en de oude scheepshelling. Aan de hand van de verschillende deelgebieden zullen de verschillende functies en kwaliteiten worden benoemd en aangegeven welke ruimtelijke uitgangspunten voor het betreffende gebied van belang zijn.

De tekeningen per paragraaf zijn bedoeld om de kwaliteiten inzichtelijk te maken. Er is geen rechtstreekse uitwerking van de schetsen in het bestemmingsplan.
De legenda voor de volgende afbeeldingen.

Afbeelding 4.2.2.2 Legenda

4.2.3 Kop van de haven

De kop van de haven is het cruiseportalgebied voor ontvangst en vertrek van passagiers van ferryschepen en vervult daarmee een belangrijke toeristische functie. Daarnaast is het gebied aantrekkelijk vanwege het uitzicht. Genietend van een visje kan hier van het zicht op de havens rondom genoten worden. Openheid van de kop met los gepositioneerde accentbebouwing is daarom uitgangspunt. Het terminalgebouw speelt de hoofdrol in dit entreegebied. Overige bebouwing in deze zone moet hier bij aansluiten. Hierbij is het verbeteren van de aansluiting met de gerevitaliseerde woonwijk Oud-IJmuiden en de overgang naar de Vissershaven een belangrijk uitgangspunt. Komend vanaf de sluizen is het directe zicht vanaf de Ericsonstraat op de haven een belangrijke zichtlijn die de relatie met het havengebied legt. Het havenkantoor is een markant gebouw dat bijdraagt aan de herkenbaarheid van het overgangspunt naar de Halkade met haar visafslagen. Bij aanvullende bebouwing wordt daarom rekening gehouden met een passende afstand en aansluiting op dit gebouw.

4.2.4 Trawlerkade / Halkade

Het gebied rondom de Vissershaven is met haar kotters, vishandel en visafslag zeer bepalend voor de aantrekkingskracht en het imago van IJmuiden. Dit gebied vervult daarom ook een belangrijke recreatieve en toeristische functie. De aangrenzende horeca langs de Halkade, met zowel restaurants als overnachtingsmogelijkheden, kan dit versterken. De oorspronkelijke bebouwing langs de Trawlerkade en het hoger gelegen Zee- en Havenmuseum met zicht op de haven geven het gebied een bijzondere kwaliteit. Het directe uitzicht op de havenactiviteiten vanaf de Dokweg draagt hier in belangrijke mate aan bij. Om deze kwaliteit te behouden wordt de haven aan de zijde van de Dokweg zoveel mogelijk vrij gehouden van bebouwing en wordt zorgvuldig omgesprongen met de karakteristieke panden langs de Trawlerkade. De Halkade wordt getransformeerd tot een “visboulevard”. Niet alleen vis kopen door particulieren, maar ook het ter plaatse nuttigen zal mogelijk zijn. Door de dichte bebouwing langs de kade te vervangen door één of meerdere horecapaviljoens wordt de relatie met de haven hier versterkt en meer kwaliteit gegeven aan dit horecagebied. Samen met een kwalitatieve inrichting van het maaiveld ontstaat hierdoor een aantrekkelijk verblijfsgebied met zicht op de Vissershaven. Aan de west- en oostzijde wordt kop van de Halkade geaccentueerd door hogere bebouwing zodat de entree van de “visboulevard” versterkt wordt. Ook de kopbebouwing aan de Kruitenstraat en Vissershavenstraat kan wat hoger zijn. De aanhechting van dit gebied met de Kop van de Haven en Oud-IJmuiden zal versterkt moeten worden.

Ontwikkeling
Het gebied van de Halkade moet naast een werkgebied ook een aantrekkelijker verblijfsgebied worden voor toeristen en passagiers van de ferry.
Op enkele plekken langs de Halkade zullen ook voorzieningen mogelijk gemaakt worden, die ruimte bieden aan overnachtingen middels de aanduiding ‘hotel’. Er wordt geen maximum aangegeven voor het aantal horecazaken. In de zone zal consumptieve horeca rechtstreeks mogelijk zijn. Wel worden horecazaken specifiek bestemd als deze zijn gelegen buiten de eerder genoemde zone. Voor toevoeging van horecazaken wordt daarom meer maatwerk geleverd. De Spoorwegdriehoek is in dit bestemmingsplan opgenomen als 'gemengd'. Dit omdat er vanwege Oud-IJmuiden geen zware milieucategoriën zijn toegestaan maar wel bijvoorbeeld solitaire kantoren. Hier is dus gekozen voor een meer globale invulling zodat meer mogelijk is.

4.2.5 Middenhavengebied

Het middenhavengebied is een draaischijf voor vis voor de nationale en internationale markt. Het gebied onderscheidt zich door het blokvormige stratenpatroon dat nog van oorsprong aanwezig is. Het gebied is kleinschalig en gevarieerd van opzet, met name aan de zijde van de Trawlerkade waar nog veel monumentale bebouwing aanwezig is. Deze kwaliteit draagt bij aan het karakter van het gebied. Aan de zijde van de Haringhaven is een ontwikkeling tot grootschaligere bebouwing gaande. Door rekening te houden met een geleidelijke hoogteopbouw van Vissershaven naar Haringhaven wordt ruimte geboden aan deze ontwikkeling. Aan de zijde van de Haringhaven wordt hogere bebouwing mogelijk gemaakt. De terp met de monumentale vuurtoren op de kop is zeer kenmerkend voor dit gebied. Om dit te behouden mag slechts op een deel van de kop de bouwhoogte worden verhoogd. Vanaf de westzijde is de hoogte van de omliggende bebouwing in dit kader van belang. Vanaf landzijde is het tracé van de Middenhavenstraat van belang omdat deze het zicht op de vuurtoren mogelijk maakt.

Ontwikkeling
Om de huidige sterke positie binnen de markt te behouden wordt er ruimte geboden te worden wat betreft bouwhoogten en gebruiksmogelijkheden. Daarnaast zal rekening worden gehouden met monumentale bebouwing in het gebied. Direct verhoging toestaan is, om een goede afweging te kunnen maken, niet wenselijk. Door een wijzigingsbevoegdheid op te nemen wordt wel ruimte geboden maar kan toch een goede afweging gemaakt geworden. Aan de zijde van de Haringhaven wordt een maximale bouwhoogte van 20 meter toegestaan. Op een enkele plek is dit zelfs hoger. Dit in lijn met reeds vergunde plannen Op die manier wordt er met de verruiming ingespeeld op de behoeften van bedrijven hoger te kunnen bouwen in verband met veranderingen in de sectoren, waarbij toch rekening gehouden wordt met de impact ervan op de directe omgeving.

4.2.6 Haringhaven

Het gebied ten westen van de Haringhaven, wordt gekenmerkt door grootschalige bedrijventerreinen. De bebouwing is sober vormgegeven waardoor het gebied een monotone uitstraling heeft. Ook in dit gebied wordt, conform het bestaande bestemmingsplan, rekening gehouden met een geleidelijke hoogteopbouw waarbij de hoogste bebouwingsmogelijkheden zich concentreren rondom de Haringhaven. De Strandweg wordt in dit gebied naast ontsluitingsroute voor de bedrijven ook gebruikt als recreatieve verbinding naar het kleine strand en de nieuwe cruiseterminal. Langs deze route wordt zicht geboden op de scheepshelling die een beeld geeft van de historie van het gebied, daarom wordt deze helling waar mogelijk vrij gehouden van bebouwing.

Ontwikkeling
Langs de kade wordt, net als bij het Middenhavengebied, uitgegaan van een bouwhoogte van 20m.

4.2.7 IJmondhaven

Aan de westzijde van het Seinpostduin is de IJmondhaven gerealiseerd, een nautisch gebied voor de offshore, sterk offshore gerelateerde bedrijven en de nieuwe cruiseterminal. Ook dit gebied is grootschalig van opzet. Het respecteren van het oorspronkelijke Seinpostduin is van belang voor de bebouwingshoogte van dit gebied. Daarnaast is bij de planvorming van het gebied rekening gehouden met de effecten op het omringende recreatiegebied. De overgangszones naar het aangrenzende gebied van de Marina en het kleine strand zijn daarom specifiek vormgegeven en de hoogte en uitstraling van de randbebouwing is daarop afgestemd. Langs de Strandweg wordt hier als begeleiding van de route naar het strand uitgegaan van een representatieve bebouwing met een kantoorinvulling en een hoogteaccent op de hoek met de Seinpostweg. Vanaf deze route wordt doorzicht geboden op de kades en bijbehorende havenactiviteiten. In het middengebied, tussen Seinpostduin en de randbebouwing van de Strandweg, wordt gestreefd naar een intensivering van de bouwhoogte waarmee wordt tegemoet gekomen aan de vraag van de offshoremarkt.

Ontwikkeling
Voor het gebied IJmondhaven wordt vooral een bedrijfsbestemming opgenomen. De bouwhoogte in dit gebied zal worden verhoogd van 10/12m naar 11/14m zodat er meer uniformiteit in het gehele plangebied ontstaat. In het gebied rond de cruiseterminal worden meer mogelijkheden gegeven om deze terminal uit te breiden of een nieuwe terminal bij te plaatsen.

4.2.8 Seinpostduin

Het Seinpostduin onderscheidt zich door de hoogteligging duidelijk in het overige havenlandschap en laat samen met het forteiland zien waar de oorspronkelijke kustlijn van IJmuiden lag. Om deze kwaliteit te behouden is het belangrijk dit duintalud vrij te houden van bebouwing. Het duin is een historische bezienswaardigheid die een prachtig uitzicht op het omringende havengebied biedt. Hierdoor is het een zeer geschikte locatie voor horeca en kleinschalige kantoren. Bovenop het duintalud accentueren de monumentale buitenvuurtoren en het semafoorgebouw deze duinkop aan de kanaalzijde. De zuidkop wordt gemarkeerd door het gedenkteken. Voor de overige bebouwing op het duin wordt uitgegaan van bebouwing die los gestrooid van opzet is en ondergeschikt aan deze hoogteaccenten. De koppen kunnen daarbij worden voorzien van wat hogere accentbebouwing.

Ontwikkeling
Het gebruik van de woningen, waar nu antikraak gewoond wordt, zal veranderen. Om de IJmondhaven aan te leggen is afgesproken om de bewoning op de Seinpostduin te staken. Zeehaven IJmuiden heeft daartoe de woningen opgekocht, overeenkomstig de overeenkomst met de gemeente Velsen. Aangezien het gewenst is de panden in hun verschijningsvorm te behouden, zullen ze in hun huidige vorm bestemd worden, maar zal de bestemming een andere dan ‘Wonen’ zijn. Ook een enkele voorziening in de horeca- en recreatieve sfeer kan tot de mogelijkheden behoren.

De Milieudienst IJmond heeft al eerder aangegeven dat bewoning van de gebouwen aan de Seinpostweg opgeheven dient te worden, de woonfunctie vormt een belemmering voor een optimale havenontwikkeling. Daarom is in 2006 de woning aan Seinpostweg 23 gesloopt en zijn er destijds ruimtelijke uitgangspunten opgesteld voor nieuwbouw op deze locatie, uitgaande van los gepositioneerde bebouwing van max. 450 m2 en met een bouwhoogte van 12 meter in totaal. Deze wordt in het bestemmingsplan opgenomen als bouwvlak.

4.2.9 Route Dokweg / Kromhoutstraat

Het tracé van de Dokweg en Kromhoutstraat is, naast de hoofdontsluitingsroute van het havengebied, de recreatieve toegangspoort tot IJmuiden aan Zee. Langs deze route wordt gestreefd naar het verbeteren van de kwaliteit van de bebouwing. Aan de zuidzijde van de Kromhoutstraat wordt deze versterkt door in de randbebouwing langs deze route uit te gaan van een toevoeging van hoogteaccenten en een bestemming van gemengde functies met een hoogwaardige uitstraling. Aan de noordzijde krijgt de overgangszone tussen bedrijventerrein en de strandroute een zo groen mogelijke invulling, zoals reeds in het ontwerp van de Kromhoutstraat is vastgelegd. Langs de Dokweg wordt voor het duintalud uitgegaan van los gepositioneerde gebouwen met gemengde functies waar ook de oorspronkelijke watertoren onderdeel van uitmaakt. De bouwhoogte is ondergeschikt aan het duintalud. Aan de andere zijde wordt ingezet op het versterken van de relatie met de haven. In de randbebouwing tussen de Halkade en de Geul wordt gestreefd naar het verminderen van ontsluitingen en een kwalitatievere bebouwing. De daarachter gelegen Spoorwegdriehoek wordt ontwikkeld tot een nieuw bedrijventerrein dat zoveel mogelijk van binnenuit ontsloten wordt.

Ontwikkeling
Langs de toegangsroute naar IJmuiden aan Zee wordt voor de functies een mengeling van verschillende soorten bedrijvigheid voorgestaan aan de Dokweg en de Kromhoutstraat. Het hoogteaccent van 35 meter dat ingetekend stond op de hoek van de Kotterkade en de Kromhoutstraat is niet wenselijk. In het kader van mogelijk tegemoetkoming in planschade wordt dit hoogteaccent niet verwijderd. Indien dit gedurende deze planperiode niet wordt ingevuld zal deze in het volgende bestemmingsplan worden terug gebracht tot 14 meter.
Voor alle hoekpunten wordt een afwijkingsbevoegdheid opgenomen van 11 naar 14m. Om een extra bouwlaag te kunnen realiseren en zo de gewenste kwaliteitsslag te kunnen stimuleren. Voor deze kwaliteitsslag dient het Kwaliteitskader. Tevens is een aanpassing van de welstandsnota nodig om de verschijningsvorm/architectuur op het juiste kwaliteitsniveau te krijgen.