2.2.1 Technische gegevens zonnepark     

Opstelling

Binnen het plangebied wordt de oppervlakte benut voor het plaatsen van zonnepanelen, tussenruimten en landschappelijke inpassing. Er is gekozen voor een oost-west opstelling. In een oost-west opstelling valt het aantal zonuren per dag verspreid over de panelen. Hierdoor is er een grotere spreiding in opgewekte energie.

De panelen worden maximaal 2.10m hoog.

Aansluiting netbeheerder

Door het plaatsen van een klantstation wordt het zonneveld via de nieuw 10kV ring aangesloten op het netwerk van Liander.

2.2.2 Toegankelijkheid en ontsluiting     

Het zonneveld wordt ontsloten via de Roessinkweg. Bij de aansluiting op de Roessinkweg zullen ook de technische installaties worden geplaatst. Voor nooddiensten en ten behoeve van het onderhoud en beheer van het zonneveld wordt een strook van 2 meter rondom vrijgehouden van zonnepanelen.

De toegangsweg zal met name tijdens de aanleg- en ontmantelingsfase van het zonneveld gebruikt worden. Daarnaast zal de weg tijdens de gebruiksfase voor het nodige beheer en onderhoud gebruikt worden. Binnen het plangebied is voldoende ruimte om te parkeren.

2.2.3 Bouw     

De start van de bouw is afhankelijk van het moment waarop de benodigde rijkssubsidies zijn

toegewezen en de benodigde vergunningen zijn verleend. Zodra deze zijn afgegeven wordt aangevangen met de werkzaamheden. Het plaatsen van de panelen en de bijbehorende installaties bedraagt een aantal maanden.

2.2.4 Looptijd     

Het zonneveld heeft een exploitatiefase van 30 jaar. Na deze termijn wordt het zonneveld volledig ontmanteld en wordt de grond teruggebracht naar de huidige staat van gebruik.

2.2.5 Communicatie en participatie     

In Januari 2021 is door de eigenaar van het perceel, dhr. Wijnand Timmermans, contact gelegd met de omwonenden van het plangebied om de omwonenden te informeren over de plannen omtrent de sloop van de asbeststallen en realisatie van een kleinschalig zonneveld.

Deze gesprekken zijn eind maart/begin april 2021 opgevolgd door Marc Reulink van Terazon na goedkeuring van het principeverzoek

Uit deze gesprekken zijn enkele aanbevelingen gekomen die zijn meegenomen in de landschappelijke inpassing. Verder is gesproken over de technische aspecten en is aangeboden te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn voor een kortingsactie op zonnepanelen.

2.3.1 Versterken landschapsstructuur en natuurwaarden     

De sloop van de huidige schuren op het perceel en de ontwikkeling van het zonnepark met landschappelijke inpassing brengt een grote verandering teweeg in het landschap. De landschappelijke inrichting van het zonnepark zorgt daarom ervoor dat de bestaande landschapsstructuren zoveel mogelijk worden behouden en waar mogelijk versterkt. De zonnepanelen worden in lijn met het landschap geplaatst en volgen de vorm van de kavel. De bestaande beplanting rondom het zonneveld, waaronder de houtopstanden, wordt behouden. De nieuwe beplanting in de vorm van een landschappelijke haag, singel en fruitbomen, accentueren de bestaande en historische karakteristieke landschapsstructuren. Tegelijkertijd nemen ze het zicht op het zonneveld weg vanaf de omliggende wegen, en vormt de beplanting schuil- en nestgelegenheid voor vogels en kleine zoogdieren. Door tussen de panelen voldoende ruimte te behouden kan hier (bloem- en kruidenrijk) grasland ontwikkelen. Dit levert een bijdrage aan de lokale biodiversiteit.

2.3.2 Landschappelijk hekwerk     

Rondom het zonneveld wordt een onopvallend hek aan de binnenzijde van de landschappelijke inpassing geplaatst. Dit hek krijgt een landschappelijke uitstraling en is maximaal 2 meter hoog. Hierbij wordt aan de onderzijde circa 20cm vrij gehouden zodat klein wild het hek kan passeren.

2.3.3 Ontsluiting     

Het zonneveld wordt omsloten via de Roessinkweg. De ontsluiting wordt voorzien van een halfverharding ten behoeve van de toegankelijkheid bij calamiteiten. In het zonneveld zelf liggen onderhoudsstroken rondom en tussen de panelen, welke niet verhard worden (deze maken onderdeel uit van het grasland).

2.3.4 Beplanting     

Bij het inrichtingsplan is ook een beplantingsplan opgesteld. Het doel is om het perceel zo veel mogelijk te verschralen, zodat zich tussen de panelen een bloem- en kruidenrijke vegetatie kan ontwikkelen. Hiervoor zal de bovenste laag van de bodem afgegraven worden, waarna de grond wordt ingezaaid met een geschikt inheems bloem- en kruidenmengsel.

De begrenzing langs de oost-, noord- en zuidgrens van het plangebied wordt beplant met een landschappelijke haag (parallel aan het hekwerk). De haag onttrekt de zonnepanelen zoveel mogelijk aan het zicht voor omwonenden. Er wordt gekozen voor inheemse soorten, afgestemd op de lokale bodemsamenstelling. De beplanting wordt 3-4 meter hoog.

De singelbeplanting langs de N315, aan de westzijde van het plangebied, wordt aangevuld met struik- en boomvormers. Hierbij wordt gebruik gemaakt van inheems materiaal passend bij de lokale bodem- en waterhuishouding. De nieuwe singel bestaat uit struik- en boomvormers. De beplanting zorgt in het plangebied voor landschapsherstel van een landschapsstructuur en is van meerwaarde voor de biodiversiteit.

Zowel in de haag als in de singel wordt gebruik gemaakt van materiaal van enig formaat om een sneller resultaat te behalen.

Nabij de ontsluiting aan de Roessinkweg worden twee fruitbomen in het bloem- en kruidenrijk grasland geplaatst, om het beeld te verfraaien en een afwisseling in habitat te bieden. Deze fruitbomen zullen uiteindelijk ongeveer 10 meter hoog worden.

2.3.5 Beheer     

Er wordt gefaseerd beheer toegepast. Ten behoeve van de gewenste verschraling van de bodem (wat ten goede komt van het kruidenrijke grasland en de biodiversiteit), wordt het beheer van maaien en afvoeren toegepast. Hierbij blijft het maaisel voor het afvoeren enkele dagen liggen zodat de zaden kunnen worden afgezet binnen het zonneveld. Door het maaisel af te voeren krijgen kruiden meer kans ten opzichte van grassen.

De landschappelijke haag en de singel worden tot het derde jaar na aanplant jaarlijks gesnoeid. Daarna kan het onderhoud om de 2 tot 3 jaar plaatsvinden.

3.2.1 Nationale Omgevingsvisie (NOVI)     

Nederland staat in de komende jaren voor een aantal opgaven van nationaal belang. De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) stelt dat grote en complexe opgaven zoals klimaatverandering, energietransitie, circulaire economie, bereikbaarheid en woningbouw Nederland flink zullen veranderen. Deze opgaven moeten benut worden om vooruit te komen en tegelijkertijd het mooie van Nederland te behouden. De NOVI biedt perspectief om de grote opgaven aan te pakken Hierbij is omgevingskwaliteit het kernbegrip: dat wil zeggen ruimtelijke kwaliteit én milieukwaliteit.

Vanuit de NOVI geeft het Rijk kaders en richting voor zowel nationale als decentrale keuzes. Centraal bij de afweging van belangen staat een evenwichtig gebruik van de fysieke leefomgeving, zowel van de boven- als van de ondergrond. In de NOVI wordt gesproken over een 'omgevingsinclusief' beleid. De NOVI beschrijft enerzijds een toekomstperspectief met ambities en anderzijds de nationale belangen in de fysieke leefomgeving en de daaruit voortkomende opgaven. Deze opgaven zijn het verschil tussen de ambitie en de huidige situatie en verwachte ontwikkelingen. Waar de opgaven vragen om een geïntegreerde benadering, komen deze samen in vier prioriteiten. Op basis van deze prioriteiten zijn beleidskeuzes gemaakt. De vier prioriteiten zijn als volgt:

1) Ruimte voor klimaatadaptatie en energietransitie.

2) Duurzaam economisch groeipotentieel.

3) Sterke en gezonde steden en regio's.

4) Toekomstbestendige ontwikkeling van het landelijk gebied.

Om de beleidskeuze weloverwogen te maken worden drie afwegingsprincipes, die helpen bij het afwegen en prioriteren van de verschillende belangen en opgaven, gehanteerd:

1) Combinaties van functies gaan voor enkelvoudige functies;

2) Kenmerken en identiteit van een gebied staan centraal; en

3) Afwentelen wordt voorkomen.

In de NOVI wordt gesteld dat de klimaatdoelstelling in lijn is met de Parijse klimaatdoelstelling: in 2050 vrijwel geheel klimaat neutraal. De ambitie is dat de omslag naar 100 procent circulair in 2050 gerealiseerd is en dat een zo goed mogelijke inpassing van duurzame energie in de leefomgeving is. In 2050 is Nederland erin geslaagd al deze ontwikkelingen zorgvuldig in te passen of nieuwe landschappen te creëren, met zo min mogelijk hinder of overlast voor mensen en het ecosysteem. De NOVI ziet het van nationaal belang om de internationale afgesproken doelen te behalen. De opgave is dan ook om de uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van 1990 te reduceren met tenminste 49 procent in 2030, en met 95 procent in 2050. Een andere opgave is het vervangen van fossiele energiebronnen door duurzame bronnen.

Bovenstaande opgaven manifesteren zich rond een van de vier prioriteiten, namelijk prioriteit 1 'Ruimte voor klimaatadaptatie energietransitie'. In beleidskeuzes van deze prioriteit wordt benoemd dat overheden, marktpartijen en maatschappelijke organisaties samenwerken aan het bijtijds halen van doelstellingen, die in het Klimaatakkoord zijn bepaald.

Het Nationaal Programma RES vormt een platform voor onderling samenwerken, vergelijken, leren en uitdagen. De energietransitie kan een hefboom zijn voor kwaliteitsverbetering, zowel ruimtelijke als bijvoorbeeld voor ecologische, economische of sociale verbeteringen. Zonnevelden kunnen bijvoorbeeld economische dragers voor het landelijk gebied worden. Daarnaast moeten zonnevelden in het landschap worden ingepast. De afwegingprincipes van de NOVI leiden tot een voorkeur voor zonnepanelen op daken en gevels van gebouwen. Vanuit diezelfde principes hebben daarna onbenutte terreinen in bebouwd gebied de voorkeur. Om aan de gestelde energiedoelen te voldoen, kan blijken dat ook locaties in het landelijk gebied nodig zijn.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

Met de ontwikkeling van zonnepark Roessinkweg in Zelhem wordt een bijdrage geleverd aan de reductie van de uitstoot van broeikasgassen en de stap naar duurzame energieopwekking. Hiermee draagt de ontwikkeling bij aan de ambitie uit de NOVI om in 2050 de Parijse Klimaatdoelstellingen te behalen. Daarnaast wordt voor de ontwikkeling van het zonneveld leegstaande bebouwing gesloopt en krijgt het zonneveld een goede landschappelijke inpassing.

3.2.2 Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR)     

De Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) bevat de visie van het Rijk op de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland. Het Rijk streeft naar een krachtige aanpak die ruimte geeft aan regionaal maatwerk, de gebruiker voorop zet, investeringen prioriteert en ruimtelijke ontwikkelingen en infrastructuur met elkaar verbindt. In het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) zijn regels opgenomen om het beleid uit de SVIR te verwezenlijken. In de structuurvisie schetst het Rijk ambities voor Nederland in 2040. Uitgaande van de verantwoordelijkheden van het Rijk zijn de ambities uitgewerkt in rijksdoelen tot 2028, waarbij nieuwe ontwikkelingen en opgaven kunnen leiden tot bijstelling van de rijksdoelen. Daarbij is aangegeven welke nationale belangen aan de orde zijn. Naast de inzet van rijksinvesteringen voor het behalen van de ambities, kunnen ook kennis, bestuurlijke afspraken en kaders worden ingezet. De huidige financiële rijkskaders (begroting) zijn randvoorwaardelijk voor de concrete invulling van die rijksambities. De ruimtelijke waarden die het nationaal belang waarborgen zijn opgenomen in 14 verschillende belangen. In de structuurvisie geeft het Rijk aan hoe zij deze belangen wil verwezenlijken.

In de structuurvisie wordt gesteld dat de vraag naar elektriciteit de komende jaren nog zal blijven groeien. Er is een transitie naar duurzame, hernieuwbare energie nodig om de ambities voor beperking van de CO2-uitstoot de behalen. Deze energiebronnen (waaronder zonne-energie) hebben veel ruimte nodig. Voor de gewenste toename van het aandeel duurzame energiebronnen moet dus voldoende ruimte worden gereserveerd.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

Met de ontwikkeling van zonnepark Zelhem wordt een bijdrage geleverd aan de ambitie uit de SVIR om in 2040 vergevorderd te zijn in de energietransitie.

3.2.3 Barro en Bro     

Het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) is op 30 december 2011 in werking getreden. In het Barro wordt een aantal projecten die van rijksbelang zijn met name genoemd en met behulp van digitale kaartbestanden exact ingekaderd. Per project worden vervolgens regels gegeven waaraan ruimtelijke plannen moeten voldoen.

Binnen het Barro worden de volgende onderdelen besproken:

1. Project Mainportontwikkeling Rotterdam
2. Kustfundament
3. Grote rivieren
4. Waddenzee en waddengebied
5. Defensie
6. Erfgoederen van uitzonderlijke universele waarde

In oktober 2012 is het besluit aangevuld met de ruimtevraag voor de onderwerpen veiligheid op rijkswegen, toekomstige uitbreiding van infrastructuur, de elektriciteitsvoorziening, Natuurnetwerk Nederland (NNN), de veiligheid van primaire waterkeringen, reserveringsgebieden voor hoogwater, maximering van het de verstedelijkingsruimte in het IJsselmeer en is het onderwerp duurzame verstedelijking in regelgeving opgenomen. Per 1 juli 2016 zijn er nog enkele wijzigingen van de Barro van kracht geworden. Deze wijzigingen hebben geen directe invloed op de voorgenomen ontwikkeling.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

De realisatie van een zonnepark past binnen de regels van het Barro en het Bro. Wel dient er een afweging te worden gemaakt of de ladder voor duurzame verstedelijking van toepassing is op de ontwikkeling van het zonnepark:

Ladder voor duurzame verstedelijking

In de SVIR wordt de ladder voor duurzame verstedelijking geïntroduceerd. Deze ladder is per 1 oktober 2012 als motiveringseis in het Besluit ruimtelijke ordening opgenomen. Op 1 juli 2017 is het Besluit ruimtelijke ordening gewijzigd, waarbij ook een nieuwe "Laddersystematiek" wordt toegepast. Deze nieuwe regeling is opgenomen in artikel 3.1.6 Bro. De ladder voor duurzame verstedelijking is van toepassing op bestemmingsplannen, uitwerkings- en wijzigingsplannen en omgevingsvergunningen. De toepassing van de ladder voor duurzame verstedelijking houdt in dat:

'De toelichting bij een bestemmingsplan dat een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk maakt, bevat een beschrijving van de behoefte aan die ontwikkeling, en, indien het bestemmingsplan die ontwikkeling mogelijk maakt buiten het bestaand stedelijk gebied, een motivering waarom niet binnen het bestaand stedelijk gebied in die behoefte kan worden voorzien.'

Het aanleggen van een zonnepark is geen nieuwe stedelijke ontwikkeling. Op basis van eerdere uitspraken van de Raad van State^{voetnoot: Zie: ABRvS 18 februari 2015, ECLI:NL:RVS:2015:448, ABRvS 24 februari 2016, ECLI:NL:RVS:2016: 465. ABRvS 16 maart 2016, ECLI:NL:RVS:2016:708. ABRvS 28 juni 2017, ECLI:NL:RVS:2017:1724.} blijkt dat soortgelijke projecten die niet tot leegstand van bestaande bebouwing leiden, niet als een nieuwe stedelijke ontwikkeling in de zin van het Bro kunnen worden aangemerkt. Voorbeelden hiervan zijn de aanleg van een weg, windpark of een hoogspanningsleiding. Ook de Rechtbank Overijssel heeft in april 2018 geoordeeld dat een zonnepark geen nieuwe stedelijke ontwikkeling betreft (zaaknummer akzwo_17_2460 en ak_zwo_17_2461. In een uitspraak van 23 januari 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:178, uitspraak 201804681/1/A1) is dit nog eens bevestigd door de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Een toets aan de Ladder is daarom niet van toepassing.

3.2.4 Klimaatakkoord     

Op 28 juni 2019 is het Klimaatakkoord vastgesteld. Het Kabinet heeft met het nationale klimaatakkoord een centraal doel: het terugdringen van de uitstoot van broeikassen in Nederland met 49% ten opzichte van 1990. Het kabinet pleit in Europa voor een broeikasgasreductie van 55% in 2030.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

De ontwikkeling van zonnepark Zelhem draagt bij aan het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen door energieopwekking, en levert daarmee een bijdrage aan het behalen van de doelstellingen van het Klimaatakkoord.

3.2.5 Rijk investeert in duurzame energie     

De afgelopen jaren heeft de overheid diverse doelstellingen geformuleerd betreffende het opwekken van duurzame energie. Om deze doelstellingen te behalen worden initiatieven voor het opwekken van duurzame energie gesubsidieerd. Voor de realisatie van zonnevelden kan SDE++ subsidie worden aangevraagd.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

Met deze regeling laat het Rijk zien dat zij duurzame energie-initiatieven, zoals de voorliggende ontwikkeling van zonnepark Zelhem, stimuleert. Voor de realisatie van de zonneweide zal door de initiatiefnemer de SDE++ subsidie worden aangevraagd.

3.2.6 Conclusie Rijksbeleid     

De voorgenomen ontwikkeling past binnen de gestelde beleidskaders van het Rijk. Vanuit de relevante beleidsdocumenten en regelgeving werken geen randvoorwaarden of uitgangspunten rechtstreeks door op de voorgenomen ontwikkeling. Daarnaast draagt de realisatie van het zonnepark Zelhem bij aan het behalen van de gestelde doelstellingen op het gebied van duurzame energieopwekking.

3.3.1 Gelders Energieakkoord & ZonneWIJzer     

Op 17 maart 2015 is het Gelders Energie Akkoord door meer dan 100 partijen ondertekend: provincies, gemeentes, waterschappen en andere stakeholders. In het Gelders Energie Akkoord hebben deze partijen vastgelegd dat zij het aantal zonnevelden de komende jaren sterk willen laten toenemen. Inmiddels zetten bijna 250 partners van het Gelders Energieakkoord zich in voor een klimaatneutraal Gelderland in 2050.

De doelen van het Gelders Energieakkoord zijn als volgt:

7. een besparing van 1,5% op het energiegebruik in de periode van 2013-2023;
8. in 2023 wordt 16% van het energiegebruik duurzaam opgewekt;
9. in 2050 is de emissie van broeikasgassen 100% minder dan in 1990; en
10. in 2030 is de emissie van broeikasgassen 55% minder dan in 1990.

Sinds 2016 monitort de organisatie van het Gelders Energieakkoord de groei en verwachtingen van het energiegebruik en het aandeel hernieuwbare energie in de provincie Gelderland. Uit de tussenevaluatie en de peiling van 2018 blijkt dat de provincie nog achterloopt op de afspraken uit het SER Energieakkoord en het Gelders Energieakkoord. De provincie heeft zich de afgelopen jaren ingezet om alsnog de doelstellingen te behalen, en streeft naar een versnelling van de energietransitie.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

De ontwikkeling van zonneveld Zelhem levert een bijdrage aan de energietransitie en het behalen van de doelstellingen uit het Gelders Energieakkoord.

ZonneWIJzer – Gelderse Gebiedsgids voor zonnevelden

In opdracht van de provincie Gelderland en op initiatief van het Gelders Energieakkoord is de ZonneWijzer opgesteld. De handreiking is richtinggevend document voor de ontwikkeling van passende zonnevelden binnen Gelderland, met inachtneming van ecologische, landschappelijke en technische aspecten. De ZonneWIJzers wijzen voor de verschillende landschapstypen aan welke bouwstenen op het gebied van techniek, inpassing en inrichting van belang zijn. Daarnaast brengen ze meekoppelkansen voor meervoudig ruimtegebruik met zonnevelden in beeld.

Het plangebied behoort tot het Essen- en kampenlandschap. De ruimtelijke karakteristieken van dit gebied zijn als volgt:

11. kleinschalig halfopen landschap
12. onregelmatige kavelstructuur
13. afwisseling van akkers en weiden doorsneden door beken
14. kronkelige wegen met verspreid daaraan erven en boerderijen, vaak op de flank van een es
15. kleine hoogteverschillen door bolle essen en kampen
16. opgaande beplanting tussen percelen

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

Rondom het zonneveld wordt een 3 tot 4 meter hoge landschappelijke haag aangebracht, en de singel langs de N315 (aan de westrand van het plangebied) wordt versterkt. Hiermee wordt de bestaande opgaande beplanting rondom het plangebied versterkt, wat tevens bijdraagt aan de beleving van het kleinschalige halfopen landschap. De huidige onregelmatige kavelstructuur blijft behouden en de opstelling van de zonnepanelen volgt dit. Hiermee draagt de landschappelijke inpassing bij aan het behoud en versterking van de ruimtelijke karakteristieken van het essen- en kampenlandschap.

3.3.2 Omgevingsvisie Gaaf Gelderland & Omgevingsverordening     

De Omgevingsvisie 'Gaaf Gelderland' is vastgesteld op 19 december 2018, en op 1 maart 2019 in werking getreden. In de Omgevingsvisie streeft de provincie Gelderland naar een forse vergroting van het aandeel duurzame energie, op een manier die passend is bij de Gelderse kwaliteiten. De ambitie is om in 2050 klimaatneutraal te zijn, met als tussendoel om in 2030 een broeikasgasreductie van 55% (t.o.v. 1990) gerealiseerd te hebben.

Om dit doel te bereiken, zet de provincie - naast grootschalige energiebesparing – in op duurzame opwekking van energie. Hiervoor is veel ruimte nodig, wat de leefomgeving van alle Gelderlanders raakt en kan botsen met Gelderse ruimtelijke kwaliteiten. In de steden ontbreekt het echter vaak aan ruimte om duurzame alternatieven in te passen. In een regionale aanpak bepaalt de provincie waar initiatieven zich wel en niet kunnen ontwikkelen, en onder welke voorwaarden, met oog voor de kwaliteiten die Gelderland uniek maken.

Ruimtelijk beleid – (on)Mogelijkheden grote zonnevelden

In de Omgevingsvisie heeft de provincie zones aangewezen waar:

17. Grote zonnevelden mogelijk zijn;
18. Grote zonnevelden niet mogelijk zijn;
19. Grote zonnevelden onder voorwaarden mogelijk zijn.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

In figuur 4 is te zien dat het plangebied van zonneveld Zelhem in een gebied ligt waar de ontwikkeling van grote zonnevelden volgens de Omgevingsvisie mogelijk is.

_{Figuur 4 Uitsnede Omgevingsvisie Gelderland, themakaart Ruimtelijk beleid (selectie: zonneparken). Het plangebied is gelegen in de rode cirkel.}

Natuur- en landschapsbeleid

De provincie Gelderland zet zich in voor een compact en googwaardig stelsel van onderling verbonden natuurgebieden, en behoud en versterking van de kwaliteit van het landschap. Deze gebieden en landschappen zijn opgenomen in het Gelders Natuurnetwerk (GNN) en de Groene Ontwikkelingszones (GO), dienen te worden beschermd tegen aantasting van de kernkwaliteiten: natuurwaarden, potentiële waarden en de omgevingscondities.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

Het plangebied maakt geen deel uit van het Gelders Natuurnetwerk (GNN) of de Groene Ontwikkelingszone (GO).

Omgevingsverordening

In de Omgevingsverordening zijn de regels voor de fysieke leefomgeving in de provincie Gelderland juridisch vastgelegd. Hierin stelt de provincie regels aan bestemmingsplannen van gemeenten. Deze regels komen voort uit de Omgevingsvisie. Op 24 september 2014 is de Omgevingsverordening vastgesteld, op 31 maart 2021 zijn de meest recente wijzigingen vastgesteld.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

In de Omgevingsverordening zijn door de provincie geen regels opgesteld voor de ontwikkeling van zonneparken. De besluitvorming en uitvoering van het beleid voor zonneparken ligt bij de gemeenten. De toetsing aan het gemeentelijk beleid is opgenomen in paragraaf 3.4. Hieruit blijkt dat de ontwikkeling van het zonneveld past binnen het gemeentelijk beleid.

3.3.3 Concept RES Achterhoek     

Vanuit het Landelijke Klimaatakkoord (2019) wordt elke regio verzocht om een Regionale Energiestrategie (RES) op te stellen: een regionaal plan voor het opwekken van duurzame energie. De RES verrijkt en versterkt de bestaande samenwerking aan de energietransitie in de Achterhoek.

Op 16 juni 2020 werd de concept-RES Achterhoek vastgesteld door de acht regiogemeenten, Waterschap Rijn en IJssel en de Gedeputeerde Staten van provincie Gelderland. Hierin is de ambitie opgenomen om in de Achterhoek in 2030 1,35TWh op duurzame wijze op te wekken. Het concept bevat nog geen concrete maatregelen of beleid, maar bespreekt de uitgangspunten voor het opstellen van de RES 1.0. In de concept RES zijn bijvoorbeeld al een drietal indicatieve ruimtelijke patronen geformuleerd, welke gehanteerd worden als input voor de het opstellen van de RES 1.0:

1. Ruimtelijke spreiding van kleine productielocaties
2. Productie van duurzame energie nabij de onderstations
3. Grootschalige productielocaties in grootschalige gebieden (concentraties)

Een van de uitgangspunten van de RES is koppelen van de productie van zonne-energie aan andere maatschappelijke thema's. Een van de manieren om dit te doen is met het 'Zon op Erf'-project (gefaciliteerd door Agem), waarbij wordt aangehaakt bij ontwikkelingen waarbij agrarische bebouwing vrijkomt. De gebouwen worden gesloopt, en de vrijkomende grond wordt ingezet voor de productie van zonne-energie. Zo wordt de ruimte benut en bovendien komen opbrengsten vanuit de energieproductie ten voordele van de (voormalige) agrariërs: zo ontstaat een nieuw verdienmodel voor het buitengebied.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

De ontwikkeling van zonnepark Zelhem draagt met een productie van 1,1 MWh bij aan de ambitie vanuit de concept-RES Achterhoek om 1,35TWh op duurzame wijze op te wekken. Zonnepark Zelhem past goed binnen de gedachte van 'Zon op Erf' en is reeds aangemeld als demo project.

3.3.4 Conclusie provinciaal en regionaal beleid     

De ontwikkeling van het zonnepark past binnen het beleid van de provincie Gelderland en de regio Achterhoek.

3.4.1 Verrijkte Routekaart Bronckhorst Energieneutraal 2030     

De gemeente Bronckhorst heeft de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. Om deze ambitie te behalen, heeft de gemeente de verrijkte routekaart 'Bronckhorst Energieneutraal 2030' opgesteld als actieplan om met deze opgave aan de gang te gaan. De gemeente streeft naar een integrale aanpak, waarbij ook andere grote opgaven en veranderingen worden meegenomen. In 2030 wil de gemeente voor 100% schone energie opwekken, en 45% energie besparen ten opzichte van 2015. Het uitgangspunt hierbij is dat de gemeente Bronckhorst volledig draait op energie die opgewekt is binnen haar eigen gemeentegrenzen. Uit de opgestelde energiemixen komt naar voren dat het overgrote deel van de opwekking uit zonne-energie afkomstig zal moeten zijn: naar schatting 200 ha zonnepanelen op land. De gemeente stelt hierbij hoge eisen aan participatie en lokaal eigenschap in energie-initiatieven.

De 'Bronckhorster ruimtelijke afweging' en de Constructieve Zonneladder

De gemeente Bronckhorst past de Constructieve Zonneladder toe voor een goede inpassing van zonne-energie met aandacht voor natuur en landschap. Dit houdt in dat initiatieven die hoger op de ladder staan (zoals zon op dak) sneller opgepakt worden. Initiatieven op lagere treden moeten aan strengere eisen uit de inpassingsmatrix in de 'Bronckhorster ruimtelijke afweging' voldoen. Echter, om te voorkomen dat initiatieven te lang in de wacht staan (waardoor het behalen van de duurzame energieopgave in gevaar komt) gaat de gemeente hierbij niet uit van volgordelijkheid.

De gemeente betrekt de volgende ruimtelijke aspecten in het ruimtelijke afwegingskader:

1. Gebiedstypen en hun kwaliteit: verschillende cultuurlandschappen en hun specifieke eigenschappen, en de cultuurlandschappelijke waardering (gebaseerd op het LOP)
2. Ruimtelijke belemmeringen: wanneer functies niet te verenigen zijn met de inpassing van (sommige) duurzame opwekkingsvormen
3. Ruimtelijke kansen: combineren van duurzame opwekinstallaties met de aanwezige functie(s) en het versterken van de ecologische waarde van het gebied

Aan de hand van bovenstaande aspecten en de inpassingsmatrix kan getoetst worden of een initiatief ruimtelijk gezien kans van slagen heeft.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

De gemeente stelt als uitgangspunt voor zonne-energie op dat zij alleen meewerkt aan zonneparken tot en met 2MW. Het zonnepark zal ongeveer 1,1 MW aan duurzame energie opwekken en past hiermee binnen het beleid van de gemeente. In paragraaf 6.3 is nader toegelicht hoe participatie een rol heeft gespeeld in de planvorming. Gelet op het feit er hier sprake is van een pilot waarbij schuren met asbestdaken gesaneerd worden waarna vervolgens een zonnepark wordt gerealiseerd zijn er afspraken gemaakt met de gemeente over participatie. De nadruk lag daarbij op het meenemen van de omgeving.

In figuur 5 is te zien dat het plangebied in de cultuurlandschappenkaart van de gemeente Bronckhorst tot het kleinschalige, open tot halfopen landschap behoort. De cultuurlandschappelijke waardering van het plangebied is hoog. De zonnepanelen worden zowel op het erf als buiten het erf geplaatst. Volgens de inpassingsmatrix is het plan voor het zonnepark toegestaan, mits voor het gedeelte zon op erf kan worden onderbouwd waarom panelen op dak niet mogelijk zijn. In voorliggende ontwikkeling wordt de aanwezige bedrijfsbebouwing (met uitzondering van de bedrijfswoning) gesloopt, omdat de agrarische bedrijfsvoering is beëindigd en de gebouwen leegstaan. Het is daarmee niet langer mogelijk om hier zonnepanelen op dak te realiseren. De panelen worden in plaats daarvan op het voormalige erf geplaatst.

_{Figuur 5 Uitsnede van de Cultuurlandschappelijke waarderingskaart (links) en de Cultuurlandschappenkaart (rechts) van de gemeente Bronckhorst. Het plangebied ligt ter hoogte van de rode stip.}

_{Figuur 6 Uitsnede inpassingsmatrix gemeente Bronckhorst.}

3.4.2 Structuurvisie gemeente Bronckhorst     

De structuurvisie is tot stand gekomen op basis van de structuurvisie Bebouwd gebied (2009), het landschapsontwikkelingsplan en een inventarisatie van actueel beleid in zowel de gemeente als de regio. De structuurvisie kijkt vooruit naar 2021. Voor de cultuurhistorie heeft de gemeente een aparte structuurvisie opgesteld. Deze wordt behandeld in paragraaf 4.4 Cultuurhistorische waarden.

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

In de structuurvisie is aandacht voor de ingrijpende veranderingen in het landelijk gebied, waarbij de toekomst van het platteland een belangrijke regionale opgave is. Daarbij wordt onder andere gekeken naar de mogelijkheden voor duurzame energie-opwekking en de bio-based economy, welke ook voor Bronckhorst economische dragers kunnen zijn en daarom de ruimte geboden worden. Tevens leidt de wens om CO2-uitstoot te verminderen tot een verhoging van het percentage duurzaam opgewerkte energie. Hierbij is zonne-energie een van de belangrijkste opwekkingsmethoden. De ontwikkeling van zonnepark Zelhem past in de opgaven voor zowel de toekomst van het platteland, als duurzame energie-opwekking.

Landschapsontwikkelingsplan (LOP) Bronckhorst-Lochem-Zutphen

Voor het buitengebied heeft de gemeente Bronckhorst, in samenwerking met de gemeenten Lochem en Zutphen, een landschapsontwikkelingsvisie en -plan opgesteld voor haar buitengebied. Deze is vastgesteld in juni en juli 2009 en is integraal opgenomen in de structuurvisie van de gemeente Bronckhorst. Deze visie richt zich op het versterken van de kenmerkende karakteristieken van het landschap en het aanbrengen van samenhang en verscheidenheid. Centraal staat de metafoor 'Berlewalde': het herkenbaar herstellen van de kenmerkende elementen en structuren van het 'oude' landschap, en deze waar mogelijk gebruiken voor ruimtelijk en landschappelijk structurerende ingrepen in het gebied. Hiervoor hebben de gemeenten vier aangrijpingspunten gedefinieerd:

• De beken en rivieren
• De oudste cultuurgronden: escomplexen en enken
• De voormalige woeste gronden (velden, heiden, goren, venen, broekgebieden); tegenwoordig de jonge cultuurgronden of heidebebossingen
• De grens tussen het rivierkleigebied langs de IJssel en het dekzandgebied

In het LOP is onderscheid gemaakt tussen verschillende deelgebieden. In figuur 7 is te zien dat het plangebied in het deelgebied 'Esrug Zelhem-Hengelo' ligt. De kenmerken van dit landschap zijn kleinschaligheid, microreliëf, grillige patronen en oude boerderijen. De essentie van de landschapsontwikkeling voor dit deelgebied is in de volgende punten beschreven:

• Toevoeging van landschapselementen in het enkenlandschap
• Versterking van de grens tussen open broekgebied en kampenlandschap met opgaande beplanting
• Behoud openheid essen enken
• Accentuering van de randen van essen en kampen
• Realisatie van fijnmazig netwerk van kerkenpaden
• Ontwikkeling van landgoederen in relatie met natuurbouw

Relatie met de voorgenomen ontwikkeling

Het zonneveld krijgt een landschappelijke inpassing. Hierbij wordt rondom het zonneveld een landschappelijke haag aangebracht, en de bestaande singel langs de N315 wordt aangezet met nieuwe beplanting. Zo wordt de rand van het perceel geaccentueerd en draagt dit bij aan de versterking van de grens tussen open broekgebied en het kampenlandschap. Ook wordt hierdoor de kleinschaligheid van het landschap benadrukt. Hiermee past de ontwikkeling binnen de kaders van het LOP.

_{Figuur 7 Uitsnede Landschapsontwikkelingsplan}

3.4.3 Conclusie gemeentelijk beleid     

De ontwikkeling van zonneveld Roessinkweg past binnen het gemeentelijk beleid.

4.2.1 Soortenbescherming     

Soorten waarvoor een provinciale vrijstelling geldt

De ontwikkeling zal naar verwachting leiden tot een beperkt verlies van leefgebied van een aantal beschermde soorten waarvoor een provinciale vrijstelling geldt. Het betreft soorten als ree, vos, haas, konijn en diverse algemene muizensoorten. De ingreep heeft geen invloed op de gunstige staat van instandhouding van deze soorten omdat er sprake is van een tijdelijke, en plaatselijke verstoring, er voldoende leefgebied aanwezig blijft en het relatief algemene soorten betreft.

Soorten waarvoor geen provinciale vrijstelling geldt

Met de volgende soorten en/of soortgroepen dient rekening te worden gehouden.

Vleermuizen

Er zijn geen geschikte bomen of gebouwen in het plangebied aanwezig die als verblijfplaats kunnen dienen voor vleermuizen.

De herinrichting van het plangebied als zonnepark zal met betrekking tot het foerageergebied en de vliegroutes van vleermuizen geen effect hebben op de functionaliteit van het gebied als zodanig. Het is daarbij wel van belang dat de verlichting in het plangebied niet toeneemt, aangezien dit de foerageerfunctie en mogelijk bestaande vliegroutes kan verstoren. Dit kan met enkele simpele maatregelen:

• werkzaamheden uitsluitend overdag uitvoeren (m.n. in actieve periode van vleermuizen – april t/m november);
• gebruik van niet uitstralende armaturen (zie kader - Verlichting);
• plaatsen van afschermende beplanting;
• voorkom verlichting van boomkronen;
• tijdelijke verlichting (slechts een deel van de nacht aan, dit dient onder ecologische begeleiding te worden geïmplementeerd).

Indien blijkt dat aan één of meer van de genoemde voorwaarden niet voldaan kan worden, is nader onderzoek naar het gebruik van het plangebied door vleermuizen noodzakelijk. Aan de hand van dit nader onderzoek kan dan bepaald worden of een ontheffing in het kader van de bescherming van soorten in de Wet natuurbescherming noodzakelijk is.

Broedvogels

Voor alle beschermde inheemse (ook algemeen voorkomende) vogelsoorten geldt een verbod op handelingen die opzettelijk nesten, rustplaatsen en eieren vernielen of beschadigen, als ook op het wegnemen van nesten van vogels. Daarnaast is het verboden vogels opzettelijk te storen, tenzij de storing niet van wezenlijke invloed is op de staat van instandhouding van de desbetreffende vogelsoort. In veel situaties kan dit voorkomen worden door verstorende werkzaamheden buiten het broedseizoen uit te voeren.

Het grootste gedeelte van de werkzaamheden kan ook binnen het broedseizoen plaatsvinden omdat nesten hier niet worden verwacht. Alleen bij het slopen van de schuren dient men buiten het broedseizoen te werk te gaan. Dit komt omdat soorten als winterkoning, zwarte roodstaart en witte kwikstaart graag van dergelijke schuren gebruikmaken om in te broeden. Werken binnen het broedseizoen is alleen mogelijk indien een ter zaken kundige enkele dagen voor de sloop van de schuren heeft vastgesteld dat zich hierin geen in gebruik zijnde nesten van broedvogels bevinden.

Algemene zorgplicht

Zorgplicht

In de Wet natuurbescherming is in artikel 1.11 een omschrijving opgenomen over de algemene zorgplicht. Deze zorgplicht houdt in dat iedereen 'voldoende zorg' in acht neemt voor alle in het wild levende dieren en planten, dus ook niet-beschermde soorten, en hun directe leefomgeving. Dit is een algemene verantwoordelijkheid die voor iedereen geldt. Het betekent bijvoorbeeld dat er niet onnodig dieren en planten worden gedood, wanneer er redelijkerwijs een andere oplossing voor is, bijvoorbeeld de dieren te verplaatsen naar een ander gebied.

Amfibieën

Rugstreeppad is een pionierssoort die relatief grote afstanden kan afleggen, waardoor bij een verandering van omstandigheden deze soort een nieuwe locatie snel kan binnentrekken. Geadviseerd wordt om, indien de werkzaamheden voorzien in zandophopingen of grondbewerking, in de zomer plassen te voorkomen en in het najaar deze delen af te dekken zodat de rugstreeppad hier niet kan overwinteren (zorgplicht).

4.2.2 Gebiedsbescherming     

Niet stikstof-gerelateerde effecten

In de directe omgeving van het plangebied liggen geen Natura 2000-gebieden. De aard van de voorgenomen werkzaamheden en ontwikkeling maakt dat de effecten uitsluitend tot het plangebied of de zeer directe zone eromheen beperkt blijven. Een toetsing op grond van de Wet natuurbescherming wordt daarom niet noodzakelijk geacht.

Stikstof-gerelateerde effecten

De aard van de geplande ontwikkeling dusdanig klein en de afstand tot de dichtstbijzijnde Natura 2000-gebieden dusdanig groot dat een significante stikstofdepositie niet wordt verwacht.

4.2.3 Bescherming van houtopstanden     

Er worden binnen het plangebied geen bomen gekapt. Een nadere toetsing van houtopstanden is daarom niet noodzakelijk.

4.2.4 Natuur Netwerk Nederland     

Het plangebied en omliggende gebied maakt geen onderdeel uit van het NNN. Met de voorgenomen werkzaamheden worden geen negatieve effecten verwacht op de wezenlijke waarden en kenmerken van het NNN. Van afname van areaal is geen sprake. Tevens worden geen effecten verwacht die de wezenlijke waarden en kenmerken van het NNN significant aantasten. Een toetsing aan het NNN-beleid wordt daarom niet noodzakelijk geacht.

4.2.5 Uitvoerbaarheid     

Mits rekening gehouden wordt met de voorgenoemde maatregelen en werkwijze is geen overtreding van de natuurwetten en natuurbeleid aan de orde. Vanuit de eisen van de natuurbescherming is het plan derhalve uitvoerbaar.

6.4.1 Kostenverhaal gemeente     

De kosten voor de gemeentelijke organisatie worden verhaald via leges.

6.4.2 Financiering zonnepark     

De initiatiefnemer draagt zelf de kosten en het risico voor de realisatie van het zonneveld. Daarnaast is voor de realisatie van het zonnepark de SDE++ subsidie noodzakelijk. Deze subsidie kan worden aangevraagd nadat een omgevingsvergunning voor de realisatie van het zonneveld is verleend.