2.1 Historie

Het plangebied maakt onderdeel uit van een in 1602 ingepolderd deel van het eiland. Sindsdien heeft het agrarisch gebruik van de gronden onafgebroken en onbedreigd voortgeduurd, totdat begin jaren 60 van de vorige eeuw de invloed van de voortschrijdende verstedelijking zich over dit gebied uitstrekte.

De aanhoudende behoefte aan grote aantallen woningen noodzaakte na afronding van de wijken Wielwijk en Crabbehof de stadsuitbreiding onder meer aan de oostzijde van de spoorbaan Dordrecht- Breda te gaan zoeken.

Na de op 10 oktober 1960 tot stand gekomen grenswijziging, waarbij een aanzienlijk deel van Dubbeldam aan het grondgebied van Dordrecht werd toegevoegd, werd dit mogelijk.

De wijk Sterrenburg, waarin de eerste woningen omstreeks 1965 werden gebouwd, is hiervan het resultaat. Deze wijk strekt zich uiteindelijk uit van de Oudendijk tot aan de Wieldrechtse Zeedijk.

2.2 Bestaande ruimtelijke structuur

De wijk Sterrenburg ligt in het zuiden van Dordrecht en is voor het grootste gedeelte gebouwd in de jaren ‘60 en ‘70 van de twintigste eeuw en is opgebouwd uit drie delen (Sterrenburg I, II, en III). De wijk huisvest ongeveer 21.500 inwoners. Sterrenburg is grotendeels een monofunctioneel woongebied. De oudere delen van de wijk uit de jaren ’60 hebben de kenmerken van vele naoorlogse wijken; rechte straten, met relatief veel hoogbouw. Tussen de woonblokken is veel groen en de wijk is ruim opgezet. De nieuwere delen kenmerken zich door de woonerven met eengezinswoningen en veel variatie in bouwstijlen en materiaalgebruik. Het aandeel woningen in particulier bezit is een stuk hoger in de nieuwere delen.

Sterrenburg kent een duidelijk hiërarchisch netwerk van wijkontsluitingswegen, buurtontsluitingswegen en buurtstraten / woonerven. Door toenemend autobezit en autogebruik ontstaat er naast een parkeerdruk ook een verkeersdruk in de wijk tijdens de spits.

2.3 Bestaande functionele structuur

Grote delen van Sterrenburg zijn volledig monofunctioneel met een woonfunctie. In het centrum ligt het winkelcentrum. Kleine maatschappelijke voorzieningen als scholen bevinden zich verspreid over de wijk. Op een aantal locaties, voornamelijk langs de invalswegen, bevinden zich enkele bedrijfsruimten. Rondom de wijk liggen recreatiemogelijkheden in de sportparken en grote voorzieningenclusters.

Het inwoneraantal van de wijk daalt en vergrijst. Het dalende inwoneraantal komt voornamelijk door de lagere gemiddelde woningbezetting, waardoor er minder mensen in een woning wonen. De lagere gemiddelde woningbezetting komt omdat het aantal één en tweepersoonshuishoudens groeit, terwijl het aantal gezinnen met kinderen afneemt. Dit is een algemene landelijke trend, die in Sterrenburg door het grote aandeel eengezinswoningen, iets sterker is. Door het lagere inwonersaantal neemt op de lange termijn het draagvlak van voorzieningen af.

2.4 Toekomstige situatie

Zoals in de inleiding vermeld is er voorafgaand aan het opstellen van het bestemmingsplan een Nota van Uitgangspunten opgesteld. Daarin is een hoofdstuk 'Thema's uit de wijkvisie en locaties met initiatieven' opgenomen. Dat hoofdstuk geeft inzicht in de toekomstige situatie en wordt onderstaand verwoord. De genoemde voorstellen worden onderstaand beschreven.

Thema's

Het centrum dient getransformeerd te worden naar een kloppend hart.

Het centrum komt in de wijkvisie nadrukkelijk aan de orde, maar is niet precies afgebakend en er is ook niet aangegeven wat onder een “kloppend hart” wordt verstaan. Belangrijk is dat de levendigheid hier gestimuleerd wordt en dat er ontmoetingsplaatsen zijn.

In de huidige bestemmingsplannen is het winkelcentrum strak omkaderd, met een centrumbestemming. Ook een pand aan het Dalmeyerplein heeft deze bestemming.

Een uitbreiding van het winkelcentrum is een mogelijkheid aan de noordkant, rondom de woontoren en het uitgebrande kantoorpand. Met een centrumbestemming, waarin ook geparkeerd wordt, behoeft nu niets aan de situatie te veranderen, maar worden naar de toekomst toe wel meer mogelijkheden geboden. Het Dalmeijerplein heeft een centrum- bestemming met een bouwvlak en een bouwpercentage. Voorgesteld wordt deze zo over te nemen in het nieuwe bestemmingsplan.

Voorstel: In het nieuwe bestemmingsplan uitgaan van de huidige bestemmingen, maar uitbreiding van het winkelcentrum aan de noordkant mogelijk maken via een wijzigingsbevoegdheid. Bij het wel of niet toepassen van de wijzigingsbevoegdheid zal het programma ook getoetst worden aan het stedelijk programma.

Verbinding winkelcentrum en park

Ook het park behoort tot het kloppende hart van Sterrenburg. De verbinding tussen het winkelcentrum en het park is nu lastig, met twee grote barrières in de vorm van de Zuidendijk en de Copernicusweg. Een fysieke ingreep is kostbaar en zal zonder financiële baten niet uitgevoerd worden. Programmatische versterking van deze relatie zou tot de mogelijkheden kunnen behoren.

Een optie hiervoor zou een ruimere bestemming op de panden aan de Zuidendijk tussen de twee gebieden kunnen zijn. Hiervoor zijn echter nooit concrete ideeën geweest en de vraag is wat ermee bereikt wordt enkel de bestemming te verruimen. Een andere optie –genoemd in de wijkvisie- is om in de bestemming van het park een mogelijkheid op te nemen om zeer beperkt een andere functie mogelijk te maken, bijvoorbeeld horeca. Ook hiervoor zijn geen concrete initiatieven geweest, maar dit lijkt een kansrijker initiatief.

Voorstel: Een mogelijkheid tot horeca van maximaal 100 m2 opnemen in het nieuwe bestemmingsplan. Wel koppelen aan een afwijkingsbevoegdheid, zodat kan worden gestuurd op soort horeca, exacte locatie en wijze van parkeren.

Ruimte voor ondernemerschap, met name langs de toegangswegen

Vanuit de bijeenkomsten rondom de wijkvisie komt naar voren dat de ondernemers die in de wijk wonen, graag ook in de wijk zouden willen ondernemen. Nu zijn hier nauwelijks mogelijkheden voor.

In het huidige bestemmingsplan zijn er bij Station Zuid (Gallileilaan) en de Copernicusweg (Trivire) bedrijfsbestemmingen. In Sterrenburg III zijn geen mogelijkheden voor bedrijfs- of kantoorvestigingen.

Aan de Eulerlaan is recent via een tijdelijke ontheffing een bedrijfsverzamelgebouw tot stand gekomen. Dit is een locatie waar, na de tijdelijkheid, een blijvende vorm van bedrijvigheid mogelijk kan zijn. Andere locaties voor bedrijfsvestiging zouden de maatschappelijke (school)gebouwen in Sterrenburg-I kunnen zijn. De locatie aan de Keplerweg lijkt hiervoor dan het meest geschikt.

Voorstel: Bestaande bedrijven positief bestemmen. In woningen geldt standaard de regel van beroepsuitoefening aan huis. Mogelijkheid van vestiging nieuwe bedrijven opnemen in delen langs de Copernicusweg, Galileilaan en Kapteynweg.

Maatwerkoplossingen voor de verhouding tussen parkeren en groen is gewenst

Het autobezit is de laatste jaren toegenomen. In delen van Sterrenburg ontstaan hierdoor parkeerproblemen, omdat het aantal beschikbare parkeerplaatsen niet voldoende is voor het aantal auto’s dat men wil parkeren. De huidige bestemmingsplannen kennen verschillende methodieken. In Sterrenburg III zijn grote woongebieden aangewezen. Hierin is alleen het structuurbepalende (het structurele)

wijkgroen als groen bestemd, waarin niet geparkeerd mag worden. In Sterrenburg I en II is een iets gedetailleerdere planmethodiek gekozen, waarbij op dit moment minder mogelijkheden zijn.

Voorstel: In het nieuwe bestemmingsplan alleen het structurele groen als groen te bestemmen. Daarnaast moet ook in het verkeer- en verblijfsgebied groen kunnen worden aangelegd. Hiermee ontstaat in de woonstraten meer ruimte om eventueel groen voor parkeerplaatsen in te ruilen of andersom.

De bestaande woningvoorraad moet ook mogelijkheden bieden voor ouderenhuisvesting

In de gesprekken rondom de wijkvisie is het punt van ouderenhuisvesting in de bestaande woningvoorraad aan de orde gekomen. Met een vergrijzende bevolking in de wijk, groeit ook de aandacht voor ouderenhuisvesting. Het overgrote deel van ouderen woont in een “normale” woning en wil daar ook blijven wonen, minstens tot 75 jaar.

In een bestemmingsplan is de begripsomschrijving van wonen een brede omschrijving. Aanduidingen als “seniorenwoningen” zijn te geven, maar daarmee wordt de vraag niet beantwoord. Een woning technisch geschikt maken voor ouderenhuisvesting is in principe een zaak van de eigenaar van de woning. Voor nieuwbouwwoningen wordt leeftijdbestendig bouwen geregeld in het bouwbesluit.

Voorstel: Uit blijven gaan van de huidige regelingen in het bestemmingsplan.

De maatschappelijke bestemming

De discussie rondom de vestiging van het hostel aan de Eulerlaan is aanleiding om de mogelijkheden die worden geboden binnen de bestemming “maatschappelijk”, nader te bezien.

De maatschappelijke bestemming ligt in Sterrenburg op onder andere schoolgebouwen, verzorgingstehuizen, maar ook kerken. Ieder type maatschappelijke functie kent zijn eigen dynamiek.

In Sterrenburg zijn veel scholen aanwezig. Met een vergrijzende bevolking kan de vraag worden gesteld of met het oog op de toekomst zoveel scholen nodig zijn.

De gemeente heeft een IHP (Integraal Huisvestings Programma) voor de ontwikkeling van de scholen in de toekomst. Hierin zijn de volgende scholen opgenomen: Ds. J. Polyanderschool en Drechtster (Atmosfeerstraat) De Meridiaan (Kinkelenburg) de Driehoek (Driehoek), De Keerkring (Ockenburg), en de Mytylschool-Buitenschool-Blijde Gaarde (Sitterstraat).

Met name de toekomst van deze laatste locaties was mede in het licht van de herstructurering van een deel van Sterrenburg-I, interessant.

Op dit moment is het niet te verwachten dat er op grote schaal schoolgebouwen leegkomen. In het nieuwe bestemmingsplan kan dan ook worden uitgegaan van de huidige bestemmingen.

Voorstel: in het nieuwe bestemmingsplan als vertrekpunt de maatschappelijke functies detailleren (zoals onderwijs, religie) en een mogelijkheid opnemen om via een procedure te kunnen wijzigen in een andere maatschappelijke functie.

Bij maatschappelijke functies waarvan nu al bekend is dat deze gaan verdwijnen (zie IHP) wordt voorgesteld de bestemming ‘Gemengd’ op te nemen.

Locaties
1. Station Dordrecht Zuid

Mogelijk wordt in de toekomst station Zuid verplaatst naar de Copernicusweg. Doordat er nu geen sprake is van concrete plannen is het gewenst uit te gaan van de huidige situatie. Het station ligt buiten het onderhavige bestemmingsplan en dat kan zo blijven. Zodra plannen wel concreet worden kan over die plannen worden gecommuniceerd en kan vervolgens het betreffende bestemmingsplan worden aangepast.

2. Morgensterkerk

De Morgensterkerk aan de Neptuneslaan staat leeg. Alle kerkelijke activiteiten in Sterrenburg vinden plaats aan de Slangenburg. De locatie is inmiddels in eigendom van een ontwikkelaar.

Er wordt gesproken over een herontwikkeling, waarbij sprake is van een vorm van maatschappelijk wonen (dagbehandeling en wonen). De maatschappelijke bestemming kan hierdoor worden gehandhaafd.

3. Bouwhoogte scholen

Veel scholen bestaan uit één bouwlaag en hebben over het algemeen in het geldende bestemmingsplan een bouwhoogte van 6 m. Vanuit het IHP bestaat de wens om de mogelijkheid te bouwen in twee lagen open te houden en daarvoor een hoogtemaat van 8 m te hanteren. Binnen die maat kunnen dan ook gymnastieklokalen worden gerealiseerd. Indien er geen overlast voor de omgeving ontstaat kan dit in het nieuwe bestemmingsplan worden opgenomen.

4. Herontwikkeling Sterrenburg I.

Woningcorporatie Trivire wil in Sterrenburg-I woningen aan de Tweelingenstraat en de Stierstraat slopen en vervangen door nieuwbouw. In overleg met de gemeente is besloten hiermee te wachten totdat de herstructurering (sloopopgave) in Dordrecht-West verder gevorderd is, om de woningmarkt in dit segment niet te zwaar te belasten.

Inmiddels bestaat het voornemen een integrale visie en bijbehorend uitvoeringsprogramma op te stellen. Omdat nog niet duidelijk is in welke richting wordt gegaan zal in het nieuwe bestemmingsplan voorshands worden uitgegaan van de huidige situatie.

5. Winkelcentrum Sterrenburg.

Een projectontwikkelaar heeft plannen voor de uitbreiding en renovatie van het winkelcentrum Sterrenburg. Deze uitbreiding van 3.000 m2 winkeloppervlak zou aan de noordzijde plaats moeten vinden, op de plaats van het gekraakte en uitgebrande laboratorium. Op dit pand ligt momenteel de bestemming “centrum”. De jarenlange leegstand toont aan dat interesse vanuit marktpartijen beperkt is. In regionaal verband is uitgangspunt het aanbod van kantoren te concentreren op de meest kansrijke locaties.

Een uitbreiding van het winkelcentrum kan de uitstraling en de aantrekkelijkheid verbeteren en het hierdoor beter laten functioneren als “hart van de wijk”.

Een beperkte uitbreiding van detailhandeloppervlak is mogelijk, zolang deze niet concurrerend is met de andere centra. Tevens zal deze moeten worden aangetoond door middel van een DPO en een Advies van de Adviescommissie voor Detailhandel.

Omdat nog niet duidelijk is in welke richting wordt gegaan zal in het nieuwe bestemmingsplan worden uitgegaan van de huidige situatie. Via een wijzigingsbevoegdheid kan een uitbreiding in een later stadium mogelijk worden gemaakt.

6. Boerderij Venuslaan

Dit pand aan de Venuslaan is een oude hoeve. Op dit moment wordt het gebruikt door een ingenieursbureau, waardoor de bestemming kantoor van toepassing kan zijn. De karakteristiek en geschiedenis van het pand maken het echter ook geschikt voor andere invullingen dan kantoor. Een bestemming waarbinnen ook gewoond kan worden, is op deze locatie de beste oplossing, derhalve de bestemming ‘gemengd’ opnemen.

7. Cultureel Centrum en bibliotheek

Het Cultureel Centrum en de bibliotheek hebben in het huidige bestemmingsplan een centrumbestemming. Het is niet duidelijk of deze functies op termijn op deze locatie gehandhaafd blijven of vervallen. In verband met de levendigheid is een ruime bestemming ook van belang.

Om die reden is het gewenst de ruime(re) bestemming ‘centrum’ in het nieuwe bestemmingsplan te handhaven.

8. Kantoren Trivire

Het gebouw van Trivire aan de Kometenlaan is in het huidige bestemmingsplan als “Dienstverlenende bedrijven” opgenomen. Hetzelfde geldt voor een kantoor aan de Venuslaan.

Om in de toekomst enige flexibiliteit te hebben bij wijzigingen wordt in het nieuwe bestemmingsplan de bestemming ‘gemengd’ opgenomen.

9. Bedrijfsverzamelgebouw Eulerlaan

Het voormalige gebouw van het Daltoncollege aan de Eulerlaan is tijdelijk in gebruik als

bedrijfsverzamelgebouw. Er wordt met name gericht op creatieve starters. De tijdelijke ontheffing van de geldende bestemming ‘maatschappelijke bestemming’ is in 2010 verleend voor maximaal 5 jaar.

Gelet op deze recent doorlopen ontheffingsprocedure wordt voorgesteld in het nieuwe bestemmingsplan uit te blijven gaan van de geldende maatschappelijke bestemming, maar daaraan toe te voegen dat burgemeester en wethouders bevoegd zijn deze te wijzigen in een bestemming die (mede) is gericht op een bedrijfsverzamelgebouw (bestemming ‘gemengd’) . Indien de komende jaren de huidige tijdelijke situatie naar tevredenheid functioneert is het denkbaar dat de tijdelijk verleende ontheffing te zijner tijd op deze wijze wordt omgezet in een definitieve bestemming, waarbij rekening gehouden dient te worden met de beperkingen als gevolg van externe veiligheid.

10. Winkelcentrum Slangenburg

Uit de wijkvisie is naar voren gekomen dat Slangenburg een “subcentrum” moet blijven.

In het huidige bestemmingsplan is de locatie aangegeven als “gemengde doeleinden” waarbinnen detailhandel en horeca is toegestaan. Deze omschrijving voldoet aan de mogelijkheden om als subcentrum te blijven functioneren. Daarbij wel de mogelijkheid tot uitbreiding van horeca van 50 m2 naar maximaal 100 m2 opnemen.

11. Hoeve Loevestein

In het geldende bestemmingsplan heeft deze Hoeve de bestemming maatschappelijke doeleinden. Inmiddels is er sprake van vestiging van een kinderdagverblijf. Dit past binnen de oorspronkelijke maatschappelijke bestemming en deze kan dan ook op het pand blijven liggen.

12. Woonwagenlocaties

Sterrenburg kent twee woonwagenlocaties, aan de Minnaertweg en aan de Heelalstraat. Hiervoor zijn in 1993 aparte bestemmingsplanprocedures doorlopen. Voor de Minnaertweg zijn 6 standplaatsen en een bebouwingspercentage van 50% vastgesteld. Voor de Heelalstraat 5 standplaatsen en een bebouwingspercentage van 50%. In het nieuwe bestemmingsplan kan een soortgelijke regeling worden opgenomen.

13. Horeca Sterrenburgpark

Deze wens vanuit de wijkvisie wordt via een afwijkingsmogelijkheid opgenomen binnen de bestemming ´groen - park´ (maximaal 100 m).

14. Voormalig schooltuinencomplex

Deze gronden zijn in beheer bij Stadsbeheer en worden met schapen beweid. De locatie is op zich geschikt voor woningbouw. Omdat er geen concrete plannen zijn, kan hiervoor een wijzigingsbevoegdheid worden opgenomen.

15. Herontwikkeling school Minnaertweg

Deze school wordt mogelijk in de toekomst gesloten. Er is reeds gekeken naar een andere functie in de vorm van kleinschalige bedrijvigheid. Doordat de plannen nog niet concreet genoeg zijn wordt in het nieuwe bestemmingsplan uitgegaan van de bestemming ´maatschappelijk´ met de mogelijkheid om dit te wijzigen in ´gemengd´.