2.1.1 Historische schets     

De Koepelgevangenis in Haarlem werd geopend in 1907 als opvolger van het Huis van Bewaring aan de Botermarkt/Tuchthuisstraat. Het complex is gelegen langs de Papentorenvest, op het voormalige Harmenjansveld, ten oosten van de binnenstad en het Spaarne. Tot ver in de 17^e eeuw lag het Harmenjansveld buiten de stadsmuren van Haarlem. Het gebied had een agrarisch karakter en werd doorsneden door sloten en waterlopen. De Harmenjansweg was in de basis al aanwezig, eerst als een landelijk pad dat veel later werd rechtgetrokken. Vanaf 1671 werd de stad aan de noord- en noordoostkant uitgebreid met het 'Nieuwe Werk'. Twee bastions van de nieuwe bolwerken kwamen over het Spaarne te liggen, voorbij de stadsmuur en de Papentorenvest, waardoor het Harmenjansveld vanaf dat moment in de stad lag. De vrij geïsoleerde ligging ten oosten van het Spaarne maakte de gronden geschikt als vestigingsplaats voor uiteenlopende functies, zoals leerlooierijen, fruitgaarden en scheepmakerijen. Eind 19e eeuw was het plangebied onderdeel geworden van een industriegebied dat zich uitstrekte tot in de Veerpolder. De locatie leende zich rond 1900 goed voor de nieuw te bouwen gevangenis: op de rand met het buitengebied gesitueerd, omringd door het water van de Papentorenvest en Oostersingelgracht en alleen verbonden met de stad via de Catharijnebrug over het Spaarne. Na de bouw van de gevangenis ontwikkelde Haarlem Oost zich snel. Met de komst van de werkplaatsen van de spoorwegen verschenen ten noorden van de Koepel straatjes met arbeiderswoningen. De Papentorenvest en de Singelgracht werden gedempt. De oude stadsmuur langs de Papentorenvest is al in een eerder stadium gesloopt, net als de Papentoren (sloop 1868).

Het water in de Papentorenvest legde via de Oostersingelgracht van oudsher een verbinding met het Spaarne en het water van de bolwerken. Deze waterloop bleef in eerste instantie nog gehandhaafd, maar is een aantal jaar na de bouw van de Koepelgevangenis gedempt. In het ontwerp van de Koepelgevangenis werd aangesloten op de omgeving door middel van een groen voorplein op de kruising Harmenjansweg-Papentorenvest, dat als onverharde groene waterkant afliep naar de Papentorenvest, en een groene zone aan de zijde van de Oostvest.

Behalve de nieuwe haven in het Scheepmakerskwartier maakt water tegenwoordig geen deel meer uit van de grotere structuren en straatprofielen. Het gevangeniscomplex bevindt zich in een omgeving die sterk verdicht is, met historische bebouwing rondom de Papentorenvest en aan de Harmenjansweg en recente woningbouw in het kader van de ontwikkelingen binnen Spaarnoogproject (2005) en het Scheepmakerskwartier.

2.1.2 Cultuurhistorie     

Delen van de projectlocatie zijn aangewezen als rijksmonument. Daarnaast is de gehele projectlocatie gelegen binnen beschermd stadsgezicht. Voor een omschrijving van de cultuurhistorie en de effecten van de beoogde ontwikkeling op de cultuurhistorie wordt verwezen naar paragraaf 4.10.

2.1.3 Ruimtelijke structuur     

Zoals in de Historische schets is aangegeven, werden (en worden) gevangenissen bij voorkeur buiten het openbare stadsleven gesitueerd. Zo ook het Koepelterrein. Tegenwoordig ligt het Koepelterrein in een dichtbebouwd stadsdeel zonder publieke functies of groen in de vorm van parken, pleinen en hofjes. De binnenstad lijkt dichtbij, maar is in de praktijk verder weg dan gedacht. Dit omdat het Koepelterrein omgeven is door harde grenzen in de vorm van intensieve weg- , water- en spoor infrastructuur.

De Koepel vormt een markant icoon in het stadssilhouet van Haarlem. Het maakt de plek al van verre herkenbaar. Er wordt veel waarde gehecht aan de instandhouding van dit profiel.

De voormalige Koepelgevangenis is een historisch, architectonisch gebouwcomplex, maar is specifiek ontworpen als een imponerend gevangeniscomplex binnen een ommuurd niemandsland met diverse (lucht- en sport)kooien. Dit heeft als logisch gevolg dat het gebouwcomplex en de huidige terreininrichting een aantal waarden uitdrukken, die te maken hebben met vrijheidsberoving en macht. Hierbij te denken aan grenzen, controle, isolement, kaal en stenig.

3.1.1 Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro)     

Dit besluit legt nationale ruimtelijke belangen vast. Het beleid is erop gericht om het aantal regels terug te dringen. De ruimtelijke onderwerpen van nationaal belang zijn daardoor beperkt. Hierdoor is onder andere de aanwijzing van nationale landschappen vervallen.

Het Rijk maakt bijvoorbeeld geen landsdekkende woningbouwafspraken meer, alleen nog in de Noord- en Zuidvleugel van de Randstad. Het Rijk benoemt alleen nog landelijke doelstellingen om de woningmarkt goed te laten werken. Het landschapsbeleid gaat ook naar de provincies. Provincies en gemeenten zijn volgens het kabinet beter op de hoogte van de situatie in de regio en de vraag van bewoners, bedrijven en organisaties. Daardoor kunnen zij beter afwegen wat er met een gebied moet gebeuren.

Op dit moment legt het Barro geen beperkingen op voor de onderhavige locatie.

3.1.2 Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte     

In maart 2012 is de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) vastgesteld. De structuurvisie heeft verschillende nota's vervangen, zoals de Nota Ruimte, Structuurvisie Randstad 2040, de Nota Mobiliteit, de Mobiliteits Aanpak, de structuurvisie voor de Snelwegomgeving, de agenda Landschap, de agenda Vitaal Platteland en de Pieken in de Delta.

De rijksoverheid streeft naar een concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig Nederland, met een krachtige aanpak die ruimte geeft aan regionaal maatwerk, de gebruiker voorop zet, investeringen prioriteert en ruimtelijke ontwikkelingen en infrastructuur met elkaar verbindt. De ruimtelijke structuur van Nederland heeft zich ontwikkeld van steden in een landelijk gebied naar stedelijke regio's in interactie met landelijke en cultuurhistorische gebieden. Overheden, burgers en bedrijven krijgen de ruimte om oplossingen te creëren. Zij verdienen het vertrouwen dat ze dat op een goede manier doen. Het Rijk gaat zo min mogelijk op de stoel van provincies en gemeenten zitten en richt zich op het versterken van de internationale positie van Nederland en het behartigen van de belangen voor Nederland als geheel, zoals de hoofdnetwerken voor personen- en goederenvervoer, energie en natuur. Afspraken over verstedelijking, groene ruimte en landschap laat het Rijk over aan de provincies en gemeenten. Het Rijk blijft verantwoordelijk voor het systeem van ruimtelijk ordening. Daarnaast kan een rijksverantwoordelijkheid aan de orde zijn indien:

• Een onderwerp nationale baten en/of lasten heeft en de doorzettingsmacht van provincies en gemeenten overstijgt. Bijvoorbeeld ruimte voor militaire activiteiten en opgaven in de stedelijke regio's rondom de mainports, brainport, greenports en de valleys.

• Over een onderwerp internationale verplichtingen of afspraken zijn aangegaan. Bijvoorbeeld voor biodiversiteit, duurzame energie, watersysteemherstel of werelderfgoed.

• Een onderwerp provincie- of landsgrensoverschrijdend is en ofwel een hoog afwentelingsrisico kent ofwel in beheer bij het Rijk is. Bijvoorbeeld de hoofdnetten van weg, spoor, water en energie, maar ook de bescherming van gezondheid van inwoners.

In de structuurvisie zijn dertien nationale belangen benoemd. De nationale belangen, die worden benoemd, betreffen de internationale concurrentiepositie, het gebruik van de ondergrond, het behouden en versterken van vervoer- en transportsystemen, de milieukwaliteit, de waterveiligheid en zoetwatervoorziening en behoud en versterken van natuur en cultuurhistorische waarden. Geen van deze nationale belangen zijn van toepassing op dit project en daarmee wordt beleid hierover overgelaten aan de provincie en de gemeente.

Voor onderhavig plan is vooral relevant de bevordering van krachtige steden. Behoud van het stedelijke draagvlak voor voorzieningen en van voldoende stedelijke 'massa' en de daarbij horende economische agglomeratievoordelen is van groot belang. Het plan sluit aan bij het beleid ten aanzien van het waarborgen van een leefbare en veilige omgeving waarin unieke cultuurhistorische waarden behouden blijven.

Ladder voor duurzame verstedelijking

In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte wordt de ladder voor duurzame verstedelijking geïntroduceerd. Deze ladder is per 1 oktober 2012 als motiveringseis in het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) opgenomen. Het doel van de ladder voor duurzame verstedelijking is een goede ruimtelijke ordening in de vorm van een optimale benutting van de ruimte in stedelijke gebieden. Met de ladder wordt een zorgvuldige afweging en transparante besluitvorming bij alle ruimtelijke en infrastructurele besluiten nagestreefd. In voorliggend geval betreft het een stedelijke ontwikkeling aangezien de bestaande bestemming 'Maatschappelijke doeleinden, penitentiaire inrichting' wordt vervangen door een gemengde bestemming waarin onder andere een bioscoop, academisch onderwijs, woningen en overige stedelijke voorzieningen worden mogelijk gemaakt. Daarom dient aandacht besteed te worden aan de Ladder voor duurzame verstedelijking. In paragraaf 4.1 wordt de ladder doorlopen.

3.2.1 Omgevingsvisie NH2050     

De Omgevingsvisie NH2050 is vastgesteld door de Provinciale Staten van Noord-Holland op 19 november 2018. De leidende hoofdambitie in de Omgevingsvisie NH2050 is de balans tussen economische groei en leefbaarheid. De Omgevingsvisie richt zich op lange termijn ambities en - doelen, met oog voor kwaliteiten die de provincie langjarig wil koesteren en die proberen in te spelen op veranderingen en transities die tijd nodig hebben. De visie spreekt zich dus uit over het Waarom en ten dele over het Wat. Onder de hoofdambitie, Balans tussen economische groei en leefbaarheid, zijn samenhangende ambities geformuleerd. De ambities zijn uitgewerkt in zogenaamde samenhangende bewegingen naar de toekomst. In die bewegingen worden meerde ontwikkelprincipes gehanteerd. Alle ontwikkelprincipes hangen met elkaar samen.

De omgevingsvisie laat in algemene zin zien wat de ontwikkelprincipes zijn voor de hele provincie om een hoge leefomgevingskwaliteit te bieden. Deze principes zijn overkoepelend: ze gelden voor de hele provincie. Hierbij komen de thema's gezondheid, veiligheid, klimaatadaptatie en landschap aan bod, alsook een aantal generieke principes voor het gebruik van de fysieke leefomgeving. Daarnaast schetst de provincie vijf samenhangende bewegingen. Bewegingen die laten zien hoe wordt omgegaan met opgaven die op de samenleving afkomen en die de provincie wil faciliteren. Dat wordt gedaan door een aantal ontwikkelprincipes en randvoorwaarden mee te geven om de beweging naar de toekomst te kunnen maken.

Het gaat om de volgende vijf bewegingen:

1. Dynamisch schiereiland - hier is het benutten van de unieke ligging leidend waarbij de kustverdediging voorop staat en waar toeristische en recreatieve kansen benut kunnen worden en natuurwaarden worden toegevoegd.
2. Metropool in ontwikkeling - hierin wordt beschreven hoe de Metropoolregio Amsterdam steeds meer als één stad gaat functioneren en dat de reikwijdte van de metropool groter wordt. Door het ontwikkelen van een samenhangend metropolitaans systeem wordt de agglomeratiekracht vergroot.
3. Sterke kernen, sterke regio's - deze beweging gaat over de ontwikkeling van centrumgemeenten die daarmee het voorzieningenniveau in de gehele regio waarin ze liggen vitaal houden en de kernen hun herkenbare identiteit behouden.
4. Nieuwe energie - in deze beweging gaat het over het benutten van de economische kansen van de energietransitie en circulaire economie.
5. Natuurlijk en vitaal landelijke omgeving - deze beweging gaat over het ontwikkelen van natuurwaarden in combinatie met het versterken van de (duurzame) agrifoodsector.

Alle vijf bewegingen hebben een economische drijver.

In de eerste fase van de omgevingsvisie, zijn verkenningen uitgevoerd. Deze verkenningen maken nu onderdeel uit van de omgevingsvisie. In de Verkenningen NH2050 zijn acht hoofdthema's van trends en ontwikkelingen, met hun kernopgaven, geformuleerd. Een van deze acht hoofdthema's is verstedelijking. Hierin wordt aangegeven dat de woningbehoefte voor Noord-Holland Noord en Noord-Holland Zuid in de toekomst nog steeds toeneemt. De prognoses laten ook in lage scenario's nog groei zien in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Ook in Noord-Holland Noord is er een groei vergelijkbaar met het Nederlands gemiddelde, waarbij een deel van Noord-Holland Noord langzamerhand meer in beeld komt bij woningzoekenden in het zuidelijk deel van de provincie. Migratie, vooral van expats, heeft in toenemende mate invloed op de woningbehoefte. Tegelijkertijd is er steeds meer structureel leegstaand vastgoed en kunnen er leefbaarheidsproblemen in verouderde nieuwbouwwijken ontstaan. De woningbehoefte op de korte termijn is groot, op de lange termijn neemt deze volgens de huidige inzichten af.

De ambitie van de provincie is om woningbouw vooral in en aansluitend op de bestaande verstedelijkte gebieden te plannen, in overeenstemming met de kwalitatieve behoeftes en trends. Nabijheid van functies is een belangrijk duurzaamheidsprincipe.

De voorgenomen ontwikkeling draagt met de realisatie van de diverse functies bij aan de bewegingen 'Metropool in ontwikkeling', 'Sterke kernen, sterke regio's' en de ontwikkeling draagt bij aan de ambitie van de provincie om woningbouw vooral in en aansluitend op de bestaande verstedelijkte gebieden in te plannen, in overeenstemming met de kwalitatieve behoefte en trends.

Het plangebied is gelegen binnen bestaand stedelijk gebied en er wordt voorzien in zowel een kwalitatieve als kwanitatieve behoefte. Dit blijkt tevens uit de toets aan de beleidsstukken in paragraaf 3.4.2, 3.4.6, 3.4.7 en 3.4.8.

3.2.2 Provinciale Ruimtelijke Verordening (PRV)     

Om het toekomstbeeld ruimtelijk te realiseren heeft de Provincie Noord-Holland provinciale belangen benoemd. Deze vallen uiteen in drie hoofdbelangen: ruimtelijke kwaliteit, duurzaam ruimtegebruik en klimaatbestendigheid. Deze zijn verankerd in de provinciale ruimtelijke verordening. In deze verordening zijn regels opgenomen die de provinciale belangen beschermen. Deze regels zijn een uitwerking van de omgevingsvisie.

Het relevante beleidsonderwerp voor de onderhavige locatie wordt hierna behandeld.

Artikel 5a Nieuwe stedelijke ontwikkeling

1. Een bestemmingsplan kan uitsluitend voorzien in een nieuwe stedelijke ontwikkeling als deze ontwikkeling in overeenstemming is met de binnen de regio gemaakte schriftelijke afspraken.
2. Gedeputeerde staten stellen nadere regels aan de afspraken bedoeld in het eerste lid.

Artikel 5a sluit aan op de wettelijk verplichte toepassing van de Ladder voor Duurzame Verstedelijking, zoals vastgelegd in het Besluit ruimtelijke ordening (Bro). In deze versie van de PRV zijn eerdere regels over het aantonen nut en noodzaak (Laddertrede 1) en het benutten van binnenstedelijke mogelijkheden van de betreffende marktregio (Laddertrede 2) uit de PRV gehaald, omdat het al bij wet is geregeld in artikel 3.1.6 lid 2a en 2b van het Bro.

Daarmee komt de regionale afstemming in de PRV centraal te staan als het gaat om nieuwe stedelijke ontwikkelingen. Regionale afstemming is niet in het Bro via de Ladder geregeld en blijft daarom in de PRV gehandhaafd.

In paragraaf 3.1.2 is reeds aangegeven dat het hier gaat om een stedelijke ontwikkeling.

Conform artikel 5a PRV dient de Ladder voor duurzame verstedelijking doorlopen te worden. Daarnaast dient de voorgenomen ontwikkeling in overeenstemming te zijn met de binnen de regio gemaakte schriftelijke afspraken. Gemeente Haarlem is gelegen in de regio Zuid Kennemerland, waarbinnen regionale afspraken worden gemaakt m.b.t. woningbouw. In paragraaf 3.3.1 wordt nader ingegaan op deze regionale afspraken en in paragraaf 4.1 wordt de Ladder voor duurzame verstedelijking doorlopen. Het plan is daarnaast niet in strijd met het provinciale beleid zoals vervat in de omgevingsvisie en met provinciale belangen zoals verwoord in de verordening.

3.2.3 Watervisie 2021     

Met de Watervisie 2021 zoals vastgesteld op 16 november 2015 geeft de provincie Noord-Holland vervolg aan het Provinciaal Waterplan 2010-2015. De Watervisie is afgestemd met de Stroomgebiedbeheerplannen uit de Kaderrichtlijn Water. De Watervisie is een strategisch beleidsdocument voor de periode 2016-2021 en beschrijft de ambitie en kaders voor het regionale waterbeheer in Noord-Holland richting 2021 met doorkijk naar 2040. De Watervisie is integraal onderdeel van het strategisch omgevingsbeleid en heeft een directe relatie met de provinciale structuurvisie. In de Watervisie richt de provincie zich op de thema's veilig, schoon en voldoende water en werkt die uit in doelstellingen voor onder andere veilige dijken en duinen, robuuste inrichting van het achterland, rampenbeheersing bij overstromingen, kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater, zoetwatervoorziening en het tegengaan van wateroverlast.

Paragraaf 4.9 beschrijft hoe in het plangebied met de waterhuishouding wordt omgegaan.

3.2.4 Archeologie     

Het archeologische beleid van het provinciaal bestuur van Noord-Holland ligt vast in de Provinciale Cultuurnota. Verder geeft de Informatiekaart Landschap en Cultuurhistorie informatie over onder andere archeologische verwachtingen.

Paragraaf 4.12 werkt het aspect archeologie verder uit.

3.3.1 Regionaal Actieprogramma 2016 - 2020 'Zuid-Kennemerland en IJmond geven thuis!'     

Haarlem is een centrumgemeente in de samenwerking met Zuid-Kennemerland, IJmond en Haarlemmermeer op het gebied van onder meer beschermd wonen en maatschappelijke opvang. De beleidskaders hierin, worden regionaal opgesteld en uitgevoerd. Op woongebied werkt Haarlem ook samen met de regiogemeenten Zuid-Kennemerland en IJmond, de provincie Noord-Holland en met de Metropoolregio Amsterdam.

Als uitvoeringsinstrument van de provinciale woonvisie 2010 - 2020 stelt elke regio in Noord-Holland twee Regionale Actieprogramma's Wonen (RAP) vast. Zo heeft de regio Zuid-Kennemerland-IJmond een eerste RAP 2012 tot en met 2015 vastgesteld. De regionale samenwerking is opnieuw bekrachtigd door vaststelling van het RAP 2016 tot en met 2020, dat als motto heeft: 'De regio Zuid-Kennemerland en IJmond geeft thuis! Dit tweede RAP draagt bij aan een zo goed mogelijke afstemming van vraag en aanbod op de regionale woningmarkt in Zuid-Kennemerland en IJmond met bijzondere aandacht voor groepen die in de verdrukking dreigen te komen, zoals inwoners met lagere inkomens.

Gemeenten werken via het RAP samen om de regio prettig leefbaar te houden voor (toekomstige) bewoners. Ze bundelen kennis en besparen (onderzoeks-)kosten door samen te werken. De provincie heeft een belangrijk aandeel in de financiering van projecten en onderzoek. De inspanningen in het RAP maken deel uit van gezamenlijk regionaal volkshuisvestingsbeleid en vormen een kader voor onderlinge afstemming. Daarmee voldoet de regio aan de wettelijke verplichting uit de Woningwet om met buurgemeenten het volkshuisvestingsbeleid af te stemmen.

Om in de woningbehoefte te kunnen voorzien, is een woningbouwprogramma van 8.100 woningen met een bandbreedte van 20 procent gewenst voor de periode 2016 tot en met 2020. Voor Haarlem zijn dit 4.133 woningen. Omdat op de korte en de lange termijn een tekort dreigt aan woningbouwplannen in de regio, wordt in de komende RAP-periode gezocht naar extra locaties. Primair wordt ingezet op bebouwing binnen bestaand stedelijk gebied, met prioriteit voor locaties rondom OV-knooppunten en door transformatie van leegstaande bedrijfspanden naar woningbouw. Omdat er veel vraag is naar betaalbare huurwoningen en er sprake is van nieuwe doelgroepen hebben de gemeenten in het RAP afgesproken de voorraad sociale huurwoningen in de regio in ieder geval niet te laten krimpen ten opzichte van het niveau van 2015. Ook wordt gewerkt aan verduurzaming van de bestaande woningvoorraad, wordt de doorstroming gestimuleerd en wordt een woonzorgagenda voor de hele regio opgesteld.

Relatie met het plan

De voorgenomen ontwikkeling realiseert ca. 350 woningen in het sociale segment. Hiervan zijn 250 woningen bedoelt voor de studenten van het beoogde academisch onderwijs op de projectlocatie en 100 woningen gericht op jongeren. Door de realisatie van deze woningen wordt bijgedragen in de doelstelling van het RAP om te voorzien in de grote vraag naar betaalbare huurwoningen en de voorraad sociale huurwoningen in de regio in ieder geval niet te laten krimpen. Daarnaast vindt de ontwikkeling van deze woningen plaats op een locatie binnen bestaand stedelijk gebied, waarbij een groot deel van de huidige bebouwing op de projectlocatie wordt getransformeerd naar een andere stedelijke functie.

De voorgenomen ontwikkeling is in lijn met de doelstellingen uit het RAP 2016 - 2020.

3.4.1 Ontwikkelingsvisie Spaarnesprong     

De Ontwikkelingsvisie Spaarnesprong gaat over het gebied rondom de voormalige Koepelgevangenis aan de Papentorenvest. De grenzen van het gebied zijn globaal gedefinieerd tussen Spaarne, Oudeweg en het Nedtrain-terrein. Het gebied is grotendeels onderdeel van het centrum en van het beschermde stadsgezicht, maar wordt nog niet zo beleefd. De naamgeving Spaarnesprong refereert dan ook aan de ambitie om dit gebied meer te laten functioneren als binnenstad, zodat deze als het ware het Spaarne oversteekt.

In het gebied komen diverse bouwprojecten tot ontwikkeling op het moment van schrijven van de ontwikkelingsvisie. Dat is het gevolg van de actuele economische conjunctuur en de druk op de Haarlemse woningmarkt. De projecten zijn verschillend van aard, initiatiefnemer, status en ontwikkelingssnelheid. De Koepelgevangenis is de grootste, maar het betreft ook de Drijfriemenfabriek, Fietsenfabriek, het Scheepmakerskwartier en meerdere locaties van Nedtrain. Daarnaast is er een aantal locaties dat nog wacht op een initiatief.

Het vergroten van het Haarlemse centrummilieu, 'de Spaarnesprong', is al jaren gemeentelijk beleid. In het gebied is ruimte voor centrumstedelijke functies en het toevoegen van woningen. Met de ontwikkeling hiervan kan Haarlem als een hoogwaardig woonmilieu met een cultureel klimaat verder worden versterkt. Dit beleid is onder andere vertaald in de ontwikkeling van het Scheepmakerskwartier.

Deze ambities verdienen actualisering en concretisering nu de ontwikkeling van de diverse kavels een grote vaart neemt.

De totstandkoming van de bebouwing is ook een kans om de ambities in de openbare ruimte dichterbij te brengen. Bovendien is afstemming in het ontwerp noodzakelijk. De autonome ontwikkelingen hangen niet automatisch onderling samen. Door een visie op de integrale ontwikkeling te maken wordt deze samenhang versterkt.

Doelstelling Ontwikkelingsvisie

Deze visie kent de volgende doelen:

• Op hoofdlijnen richting geven aan verdere ontwikkeling van het gebied door het formuleren van globale stedenbouwkundige richtlijnen.
• Actualiseren en concretiseren van de eerder vastgestelde ambities aangaande de openbare ruimte en bebouwing. Keuzes maken waar nodig.
• Ruimtelijke samenhang creëeren tussen de projecten (waaronder de Koepelgevangenis) en de openbare ruimte.
• Overzicht verschaffen van de kansen die er liggen als projecten samenwerken. Kansen om 'werk met werk' te maken (parkeren, water- en groencompensatie)
• Toetsingskader bieden voor de diverse openbare ruimte plannen en bouwplannen
• Basis voor onderzoek naar de kosten en baten van de ambities
• Kader vormen voor de samenwerking tussen de partijen en de gemeente
• Motivatie vormen voor de toekomstige bestemmingsplannen of omgevingsplannen.

Ontwikkeling Koepelgevangenis

De gemeente hecht grote waarde aan het vinden van een bijzondere invulling de voormalige Koepelgevangenis. Er wordt gezocht naar een grootschalige publieke maatschappelijke bestemming zoals een academisch onderwijsfunctie. Aan het ontwerp van het terrein wordt op het moment van schrijven van de Ontwikkelingsvisie gewerkt. De nieuwe invulling van het Koepelcomplex kan met een onderscheidend programma een vliegwiel vormen waarvan de invloed verder reikt dan alleen de directe omgeving. Door het terrein op strategische plekken te openen wordt het als verblijfsgebied en doorgangsgebied onderdeel van de buurt. Zonder het karakter van stoer, indrukwekkend bolwerk te kort te doen, kan het gebied uitnodigend en aantrekkelijk worden. Verbetering van de verblijfskwaliteit in de directe omgeving van het Koepelcomplex dient hand in hand te gaan met de ontwikkeling van het terrein op zich.

In samenwerking met het Rijk is een Ambitiedocument Herontwikkeling Koepelgevangenis (2016) opgesteld met aantal kernkwaliteiten voor het complex van de Koepel gedefnieerd. Bij transformatie en het toevoegen van nieuwe bebouwing dienen deze kwaliteiten te worden gerespecteerd.

• Icoonwaarde: het silhouet
• Stedenbouwkundige waarde: het assenstelsel, voorplein en de compositie van ruimtes en gebouwen
• Belevingswaarde: kathedrale effect
• Architectonische waarde: zorgvuldige detaillering
• Emotionele waarde: archief aan herinneringen

De toets aan het ambitiedocument vindt plaats in paragraaf 3.4.3 van deze toelichting.



Historische en ruimtelijke analyse

Vanuit de historische en ruimtelijke analyse is te verklaren waarom het gebied weinig samenhangend overkomt: het ligt in verschillende stedelijke sferen, de openbare ruimtes hebben geen verbindende maar eerder scheidende werking. De bebouwing varieert sterk in schaal en aard.

De historie en de ligging geven echter ook handreikingen om het gebied in grotere samenhang te ontwikkelen.

Het gebied kan versterkt worden door, vanuit de huidige situatie en vanuit historie, stedelijke sferen te definiëren en deze vervolgens expliciet te maken middels de inrichting openbare ruimte. De nieuwe bebouwing dient eveneens aan te sluiten bij de betreffende sfeer.

De projectlocatie (Koepelgevangenis) is gelegen in de centrumstedelijke sfeer. Binnen de centrumstedelijke sfeer is het grootste gedeelte van het gebied onderdeel van het beschermd stadsgezicht en/of heeft de potentie om onderdeel te zijn van centrumstedelijk gebied, qua functie. Nieuwe bebouwing zal moeten bijdragen aan versterking van het fijnmazige stelsel. De openbare inrichting hoort aan te sluiten bij het hoogwaardige niveau van het centrum (HIOR centrum). De nieuwe bebouwing rondom De Koepel zal een overgang vormen in schaal tussen de Koepel zelf en de kleinschalige bebouwing aan de Papentorenvest en Harmenjansweg.



Beoogd eindbeeld binnenstadsmilieu

Dit milieu is onderdeel van de vergrote binnenstad. Een aantrekkelijk woonmilieu wordt gecombineerd met de mogelijkheid te recreëren aan het Spaarne en de Koepel. Er zijn wandelroutes vanaf het Spaarne en vanaf de Spaarnwouderstraat het gebied in. De bijzondere locaties, zoals de Koepel en Drijfriemenfabriek komen als 'eilanden' van voorzieningen en cultuur in een overwegend residentieel gebied te liggen. Tussen deze bestemmingen worden aantrekkelijke wandelroutes gemaakt.

Het binnenstadsmilieu impliceert een mate van verdichting, een gebalanceerde functiemix, een hoogwaardige openbare inrichting en het maken van verblijfsplekken in de openbare ruimte.

Het aangename woonmilieu dient zich te verhouden tot de ambitie een levendige sfeer te maken en een overloopgebied voor het centrum te vormen. In het kader van duurzaamheid en flexibiliteit zijn de plinten gevuld met transformeerbare woningen. In de plinten wordt daarom, naast een woonfunctie, toegestaan een gemengd programma te realiseren, zodat het gebied zich in de loop van de tijd kan transformeren. Op een aantal plekken aan het Spaarne zijn terrassen denkbaar.

Het water in de Papentorenvest krijgt de vorm van een binnenstedelijk gracht, dus met verharde kades. De grachten staan in open verbinding met elkaar en zijn voorzien van doorvaarbare bruggen. Onder de Papentorenvest en/of de hoek Papentorenvest - Gedempte Oostersingelgracht, ter hoogte van de bebouwing van de Koepelgevangenis is ruimte voor een ondergrondse parkeergarage.



Relatie met het plan

De voorgenomen ontwikkeling wordt in lijn met de ambities en het eindbeeld zoals verwoord in de Ontwikkelingsvisie Spaarnesprong gerealiseerd. Er wordt een levendige centrumstedelijke sfeer gecreëerd door een mix van functies op het terrein van de Koepelgevangenis te realiseren. Zo wordt academisch onderwijs in combinatie met (publieksgerichte) voorzieningen als een bioscoop, horeca en een gemakswinkel gerealiseerd. Evenals een hotel en woningen. De openbare ruimte rondom de Koepelgevangenis wordt opgewaardeerd door de ruimte te transformeren in een groene verblijfs- en ontmoetingsplek. Tot slot wordt het parkeren op eigen terrein opgelost, door de realisatie van een ondergrondse parkeergarage.

3.4.2 Structuurplan Haarlem 2020     

Het Structuurplan geeft op hoofdlijnen de ruimtelijke ambities en wensen voor de stad voor de periode 2005-2020. In de toekomst wil Haarlem de bestaande aantrekkelijkheid behouden en verder uitbreiden. Haarlem wil voor zijn inwoners een levendige en veilige stad zijn met veel aandacht voor een leefbare woonomgeving en voldoende voorzieningen voor alle leeftijdsgroepen. Voor bedrijven moet Haarlem nog interessanter worden als vestigingsplaats. De strategische ligging vlakbij Schiphol, Amsterdam en IJmond, de goede bereikbaarheid over de weg en per openbaar vervoer, en de aanwezigheid van een hoogopgeleide beroepsbevolking spelen daarbij een cruciale rol.

De speerpunten van beleid zijn profilering op een duurzaam goed woonklimaat, versterking van de zakelijke dienstverlening en versterking van de culturele en toeristische wervingskracht.

Uitgangspunt voor de ruimtelijke ontwikkeling van Haarlem is dat bewust met schaarse ruimte wordt omgegaan en dat er contrasten in de stad zijn. Naast plekken waar dynamiek wordt voorgestaan (in herstructureringsgebieden, op knooppunten van openbaar vervoer en in veranderzones) zijn er ook rustige woonwijken waar plaats is voor ondersteunende wijkvoorzieningen.

Het plangebied valt binnen het 'verandergebied Spoorzone' (zie figuur 3.1, OPH-zone 2, verandergebied). Het Structuurplan sluit voor wat betreft de ontwikkeling van de Spoorzone aan op de in het Masterplan Spoorzone benoemde ambities en voorgestelde maatregelen. Op de structuurplankaart is het plangebied tevens gelegen in het 'centrum stedelijk gebied'. Dit gebied is bij uitstek multifunctioneel en omvat de Haarlemse binnenstad en de aangrenzende gebieden waar een vergelijkbare intensiteit en mate van functiemenging wordt gestimuleerd.

figuur 3.1 uitsnede OPH-Zones, verandergebieden (bron: Structuurplan 2020 Haarlem)

Het Structuurplan Haarlem 2020 sluit voor wat betreft de ontwikkeling van de Spoorzone aan op de in het Masterplan Spoorzone benoemde ambities en ontwikkelingsrichting. Inmiddels is de Ontwikkelingsvisie Spaarnesprong (15 maart 2018) maatgevend voor de ambities en de ontwikkelingsrichting. Daarnaast wordt in het structuurplan voorzien dat in het centrum/spoorzone mogelijk behoefte ontstaat aan onderwijsvoorzieningen, welke ook worden mogelijk in onderhavige ontwikkeling.

3.4.3 Nota Ambities en Eisen Herontwikkeling Koepel Haarlem     

De gemeente Haarlem heeft de randvoorwaarden voor de transformatie, in harde en zachte eisen gezamenlijk met het Rijk, geformuleerd in de Nota Ambities en Eisen Herontwikkeling Koepel Haarlem van 14 juli 2016. Deze nota heeft sindsdien een belangrijke rol gespeeld bij de planontwikkelingen.

'Open de koepel' is onderdeel van de uitrol van de binnenstad (de Spaarnesprong). Dat betreft diverse particuliere en publieke projecten in de omgeving. Middel- en zwaartepunt in de Spaarnesprong is het Koepelterrein. Het is een vliegwiel voor ontwikkelingen rondom. Het is een functionele trekker en deel van de stad met voetgangersstromen en over het terrein, doorzichten van en naar de omgeving en een openbare ruimte die deel uitmaakt van het doorlopende stedelijk weefsel.

Het stedenbouwkundig plan doet een grote belofte, qua ruimtelijke diversiteit en beeldkwaliteit. Mede door de toevoeging van openbare trappen en rondgangen op de eerste verdieping ontstaat een rijk plan met een veelheid aan openbare plekken die een relatie aangaan met bestaande en nieuwe bebouwing. In combinatie met het publieke programma lijkt er een attractief en levendig gebied te ontstaan dat een uitnodiging doet aan de stad.

De ruimtelijke opzet waarbij de nieuwe bebouwing de randen van het gebied zoekt, zorgt ervoor dat de oude bebouwing grotendeels gevrijwaard blijft van aanbouwen. Tussen oud- en nieuwbouw ontstaan diverse ruimtes. De 'taillering' van de nieuwe bebouwing zorgt voor afbakening van deze ruimtes. Het principe van de openbare ruimte is duidelijk ; één doorlopende stadsvloer waarop de bovengenoemde inrichtingselementen landen. De openbare ruimte van de stad wordt in de vorm van deze 'stadsvloer' doorgetrokken en verbonden met het terrein.

De nieuwbouw zoekt de samenhang in de massa en hoogte van de gebouwen door een tussenschaal toe te voegen. De bebouwing aan de Papentorenvest vormt een schaalsprong tussen de kleinschalige bebouwing in de omgeving en de massaliteit van de Koepel en de Vest. Sterk is de oplossing van de rondgang op de eerste verdieping. Het voegt een openbare laag toe aan het plan en vergroot het contact tussen terrein en stad zonder de muur aan te tasten.

Het is zeer bevorderlijk voor het plan dat het parkeren binnen de muren niet op het maaiveld plaatsvindt maar ondergronds. Uitgangspunt is ook dat het voorplein in de definitieve situatie vrij blijft van parkeren.

Het plan voldoet aan de ambities van de nota van ambities en eisen:

• Het behoud van de icoonwaarde
• Respectvolle omgang met waardevolle elementen
• De hoofdstructuur is ook bij nieuw gebruik leidend
• De ruimtelijkheid van het koepelgebouw is waar te nemen
• Het in standhouden van het kathedrale effect en van de zorgvuldige gecomponeerde binnenruimte
• Het gecomponeerde evenwicht tussen oud en nieuw
• De gebruiksgeschiedenis inzetten om nieuwe ontwikkeling een identiteit te geven

Waar het gaat om de eisen van de nota van ambities en eisen, voldoet het plan (nog) niet volledig aan de criteria:

• Het plan bevat meer dan de helft wonen op de begane grond, buiten het Koepel gebouw. Hier tegenover staat dat er in de Koepel géén wonen plaatsvindt, waardoor de doelstelling om een functioneel gemengd gebied te maken ruimschoots behaald wordt.
• De FSI wordt overschreden. Dit wordt veroorzaakt door het overkappen van fietsparkeerplaatsen achter de bebouwing aan de noordzijde, ten behoeve van de geluidswering, op verzoek van direct omwonenden. De overkapte ruimte worden formeel dan tot bebouwde ruimte gerekend.

Deze afwijkingen komen ten goede aan het plan en doen geen afbreuk aan de essenties van het plan.

Het parkeren op het voorplein verdwijnt niet volledig bij start van de ontwikkeling. Uitgangspunt is dat dit een tijdelijke situatie betreft omdat het parkeren op het voorterrein wél afbreuk doet aan de essenties van het plan. In de definitieve situatie dient het voorplein autovrij en groen ingericht te zijn.

De conclusie is dat de ontwikkeling in hoofdzaak voldoet aan de Nota van Ambities en Eisen. Daar waar dit niet het geval is, wordt dit aanvaardbaar geacht.

3.4.4 Structuurvisie openbare ruimte     

Deze structuurvisie is een deelherziening van het Structuurplan Haarlem 2020 en biedt het kader voor de ruimtelijke ontwikkeling, herstructurering en het beheer en onderhoud van het publieke domein in de stad.

De Structuurvisie Openbare Ruimte noemt als ambitie het behouden en ontwikkelen van een stedelijk en hoogwaardig woonmilieu. Hierbij spelen onder andere de volgende aspecten een rol:

• lange lijnen: een aantal karakteristieke lange lijnen in de stad als belangrijke structuur herkenbaar maken door eenduidig gebruik en inrichting. Voor de herontwikkeling van de Koepelgevangenis is het van belang dat de Amsterdamse Vaart, de Papentorenvest en de Gedempte Oostersingelgracht in de visie voor 2040 als lange lijnen met water zijn aangemerkt waarbij de kwaliteit van de openbare ruimte dient te worden vergroot;
• de gewenste leefbaarheid in Haarlem in 2040 kan alleen worden gehaald door het doorgaand autoverkeer te verminderen. Belangrijk voor de ontwikkeling van de Koepelgevangenis is de afwaardering van de Amsterdamsevaart als ontsluitingsweg en de verbinding van de Prins Bernhardlaan, onder het spoor door, naar de Oudeweg die is opgenomen in de Regionale Bereikbaarheidsvisie.

In bijlage 1 wordt nader toegelicht op welke wijze op het Koepelterrein een stedelijk en hoogwaardig woonmilieu wordt gerealiseerd. Gesteld kan worden dat de voorgenomen ontwikkeling in lijn is met de ambitie van de Structuurvisie Openbare Ruimte.

3.4.5 Ruimtelijke kwaliteit     

In de Nota Ruimtelijke Kwaliteit (2012) wordt een integrale stadsbrede visie gegeven op ruimtelijke kwaliteit die voor ieder nieuw ruimtelijk plan de basis vormt. Met de visie wil Haarlem kernachtig uitdragen waar haar kracht en haar ambitie ligt. De relatie tussen duurzaamheid, in de zin van toekomstbestendigheid en de kwaliteit van de leefomgeving, cultuurhistorie en ruimtelijke kwaliteit is een belangrijk thema van de visie. Er zijn tien gouden regels geformuleerd die een prioriteit voor ruimtelijke ontwikkeling in Haarlem uitspreken. De Nota Ruimtelijke Kwaliteit (2012) bestaat uit twee delen. Het eerste deel is de Visie op Ruimtelijke Kwaliteit. Deel twee is het Beoordelingskader voor Ruimtelijke Kwaliteit. De in deel 2 opgenomen criteria hebben betrekking op alle vergunningplichtige plannen.

Het plangebied ligt aan de oostkant van het Spaarne, ten zuiden van de spoorlijn, in het gebied dat in de nota behoort tot de 'beschermde stad'. De gebieden die vallen onder de beschermde stad vormen het 'historische' gezicht van Haarlem. Je vindt er de dominante karaktereigenschappen van de stad: een aantrekkelijke historische binnenstad, groene bolwerken, ruim opgezette villawijken op het zand en de Haarlemmerhout, één van de oudste stadsparken van Nederland. In de beschermde stad is er een zichtbare relatie tussen geschiedenis, architectuur, openbare ruimte (de inrichting van de straat) en functie. Die herkenbaarheid en vertrouwdheid maakt de stedelijke ruimte tot een prettige plek om te bezoeken of om in te wonen.

In de beschermde stad versterken, repareren en verrijken nieuwe ontwikkelingen de bestaande kwaliteiten. In de Beoordelingskaders Ruimtelijke kwaliteit krijgt de beschermde stad een 'beschermende regie', gericht op het behouden en versterken van de zichtbare relatie tussen geschiedenis, openbare ruimte, architectuur en functie. De regie is behoudend en gedetailleerd.

3.4.6 Wonen     

3.4.7 Economie     

3.4.8 Maatschappelijk     

3.4.9 Verkeer en vervoer     

Met het vaststellen van de Structuurvisie Openbare Ruimte Haarlem 2040: Groen en Bereikbaar (SOR) op 21 december 2017, is het Haarlems Verkeer en Vervoersplan (HVVP, 2003) vervallen. In de SOR is de ambitie voor Haarlem beschreven: een stad waar ruimte is om met elkaar te kunnen wonen, leven en verblijven. De SOR beschrijft de keuzes die Haarlem in de toekomst groen en bereikbaar houden.

Ten aanzien van het aspect verkeer liggen er specifieke opgaven voor het afwikkelen van verkeersstromen. Of het nu gaat om de groeiende fietsersstromen, de doorstroming van (hoogwaardig) openbaar vervoer (HOV), de afwikkeling van het regionale gemotoriseerde verkeer of om de bereikbaarheid van de binnenstad voor de toenemende stroom bezoekers, waaronder toeristen. Daarnaast moet de parkeerdruk in de wijken beheersbaar blijven om de bereikbaarheid te garanderen en de leefbaarheid te waarborgen.

In het SOR zijn derhalve de volgende aandachtspunten benoemd:

• Groeiende fietsers- en voetgangersstromen accommoderen.
• Regionaal autoverkeer oost- west om de stad geleiden.
• Parkeerdruk binnenstad en omliggende wijken in goede banen leiden.
• Bereikbaarheid binnenstad garanderen.
• Metropolitane verbindingen verbeteren.

In paragraaf 4.8 zal het aspect verkeer en vervoer voor het onderhavige plan nader uitgewerkt worden.

4.3.1 Inleiding     

Naast de onderzoeken naar geluid die zijn genoemd in paragraaf 4.2, is onderzoek verricht in het kader van de Wet geluidhinder.

De mate waarin wegverkeerslawaai, spoorwegverkeerslawaai en/of industrielawaai het (woon)milieu mogen belasten is geregeld in de Wet geluidhinder. Deze wet stelt dat in principe de geluidbelasting op de gevel van gevoelige bestemmingen (bijvoorbeeld woningen, scholen of ziekenhuizen) niet hoger mag zijn dan de zogenaamde voorkeursgrenswaarde. Dit moet getoetst worden bij bouwaanvragen en/of bij bestemmingswijzigingen.

4.3.2 Onderzoek     

Het plangebied is gelegen binnen de geluidzone van meerdere wegen, het nabijgelegen spoortraject 'Haarlem - Amsterdam' en de geluidzone van het gezoneerde industrieterrein ‘Waarderpolder‘. Aangezien woningen geluidgevoelig zijn, dient de geluidbelasting ter plaatse van de gevels van de beoogde ontwikkeling ten gevolge van weg- , railverkeers- en industrielawaai conform de Wet geluidhinder inzichtelijk gemaakt te worden.

Naar aanleiding van de tussenuitspraak van de Raad van State van 28 april 2021 en de daarmee samenhangende uitbreiding van de ondergrondse parkeergarage is door Peutz is een geactualiseerd akoestisch onderzoek uitgevoerd naar de optredende geluidbelasting ten gevolge van weg- en railverkeerslwaai ter plaatse van de gevels van de beoogde woningen binnen het plangebied. Het onderzoek is opgenomen in bijlage 6 van deze toelichting. De conclusie van dit onderzoek wordt hieronder integraal overgenomen.

Uit akoestisch onderzoek volgt dat de voorkeursgrenswaarde van 48 dB en 55 dB voor respectievelijk wegverkeer en railverkeer ter plaatse van de beoogde woningen ten gevolge van weg- en railverkeerslawaai wordt overschreden. De maximale ontheffingswaarde voor weg- en railverkeer wordt niet overschreden.

Tevens bedraagt de geluidbelasting ten gevolge van industrielawaai 55 dB (A) ter plaatse van de gevels van de beoogde woningen. Hiermee wordt de voorkeursgrenswaarde van 50 dB (A) voor industrielawaai tevens overschreden.

Uit voorliggend onderzoek kan geconcludeerd worden dat er hogere waarden verleend moeten worden ten gevolge van wegverkeers-, en railverkeers- en industrielawaai. Alvorens het college van burgemeester en wethouders hogere waarden kunnen verlenen, dient eerst onderzocht te worden of door het treffen van stedenbouwkundige maatregelen (indeling bouwplan, situering geluidgevoelige bestemmingen), bron- of overdrachtsmaatregelen, dan wel (bouwkundige) maatregelen bij de ontvanger aan de voorkeursgrens-waarde kan worden voldaan.

Indien bron- en overdrachtsmaatregelen niet mogelijk of onvoldoende blijken te zijn om de geluidbelasting vanwege weg- en railverkeer tot de voorkeursgrenswaarde te beperken, kunnen voorzieningen aan of in de woningen worden gerealiseerd.

4.3.3 Conclusie     

In het onderzoek zijn de mogelijke maatregelen nader beschouwd. In voorliggende situatie zullen hierbij (bouwkundige) maatregelen bij de ontvanger moeten worden toegepast. Hiermee zal tevens voldaan moeten worden aan de voorwaarden uit het gemeentelijk geluidbeleid. Aangezien het ontwerp van de beoogde ontwikkeling thans nog niet in detail is uitgewerkt, zullen deze maatregelen in een later stadium nader uitgewerkt moeten worden.

4.4.1 Inleiding     

Op grond van de Wet bodembescherming wordt getoetst of de aanwezige bodemkwaliteit een belemmering vormt voor de beoogde functies in het bestemmingsplangebied. Voor het bestemmingsplangebied wordt beoordeeld op basis van de bodemkwaliteitskaart en op de aan/afwezigheid van locaties verdacht van bodemverontreiniging en uitgevoerde onderzoeken in het bestemmingsplangebied.

Informatie

Milieukwaliteit van de bodem

Op basis van reeds uitgevoerde bodemonderzoeken op onverdachte terreinen is de Haarlemse bodemkwaliteitskaart vastgesteld (zie figuur 4.1). In de Haarlemse bodemkwaliteitskaart worden acht bodemkwaliteitszones onderscheiden. Per bodemkwaliteitszone is de gemiddelde bodemkwaliteit vastgesteld.

Zeven zones zijn op de kaart zichtbaar als geografische eenheden. Zone 8 heeft betrekking op openbare gebieden. Het bestaansrecht van deze zone bestaat in het feit dat ter plaatse van wegen een afwijkende kwaliteit wordt aangetoond dan de kwaliteit van het omliggende gebied. Het oppervlak van de bovengrond en ondergrond van deze zone verschillen van elkaar.

Het bestemmingsplangebied (de Koepel) is gelegen in de bodemkwaliteitszone 1.

Figuur 4.1 Haarlemse bodemkwaliteitskaart

Bodemkwaliteitszone 1

In deze bodemkwaliteitszone is de bovengrond (0,0 - 0,5 m-mv) gemiddeld matig verontreinigd met lood. Verder is de grond gemiddeld licht verontreinigd met koper, kwik, zink, PCB, PAK (teerachtige verbindingen in bijvoorbeeld koolas) en minerale olie. Plaatselijk komen sterke verontreinigingen voor met lood en zink, matige verontreinigingen met koper en PAK en lichte verontreinigingen met cadmium, kobalt en nikkel.

De ondergrond (0,5 - 2,0 m-mv) is gemiddeld licht verontreinigd met koper, kwik, lood, zink en PAK. In de ondergrond komen plaatselijk sterke verontreinigingen voor met lood. Koper en zink komen plaatselijk als matige verontreiniging voor. Cadmium, kobalt, molybdeen en minerale olie komen plaatselijk als lichte verontreiniging voor.

In onderstaande tabel zijn de gemiddelden en de P95-waarden van de bovengrond (0,0-0,5 m-mv) en ondergrond (0,5-1,5 m-mv) van de bodemkwaliteitszone 1 weergegeven.

Grondverzet

De gemeente Haarlem heeft voor haar beheergebied gebieds-specifiek beleid vastgesteld (Nota bodembeheer 5-9-2013, BBV nr: STZ/MIL 2013/232071). Voor het toepassen van grond in bodemkwaliteitszone 1 zijn Lokale Maximale Waarden vastgesteld. In de onderstaande tabel zijn de Lokale Maximale waarden voor bodemkwaliteitszone 1 weergegeven.

^toelichting:

^{De weergegeven gehalten zijn de gehalten bij een standaardbodem met gehalte humus van 10% en gehalte lutum van 25%}

Op basis van de Nota bodembeheer en de bodemkwaliteitskaart is vrij grondverzet binnen de bodemkwaliteitszone 1 toegestaan, mits het gaat om grond van een onverdachte locatie.

Voor het toepassen van grond uit bodemkwaliteitszone 1 in andere bodemkwaliteitszones is een partijkeuring nodig.

4.4.2 Onderzoek     

In het bestemmingsplangebied zijn een zestal rapportages met betrekking tot bodemkwaliteit bekend.

• Verkennend milieukundig bodemonderzoek, penitentiair complex aan de Harmenjansweg 4 te Haarlem, Fugro, rapportnummer P-5863, 15-09-1994
• Aanvullend milieukundig bodemonderzoek aan de Harmenjansweg 4 te Haarlem, Fugro, rapportnummer P-5863/001, 27-10-1994
• NEN 5740-onderzoek nieuwbouw entreegebouw PI Haarlem, Omegam, rapportnummer 1104024, 20-10-2000
• Deelsaneringsplan Harmenjansweg 4 te Haarlem, Omegam, rapportnummer 1105369, 1812-2002
• Verkennend bodemonderzoek Harmenjansweg 4 (Koepelgevangenis) te Haarlem, Tauw, rapportnummer 1228273, 19-05-2016. (Zie hiervoor bijlage 4 van deze toelichting)
• Oplegnotitie algemene bodemkwaliteit De Koepel te Haarlem, Tauw, rapportnummer N001-1271681JFK-eht-V01-NL, 23-07-2019. (Zie bijlage 5 van deze toelichting)

Het verkennend bodemonderzoek van Tauw d.d. 19-05-2016 is dekkend uitgevoerd over vrijwel het gehele gebied, de voorgaande onderzoeken betreffen delen van het gebied in verband met aanvragen van bouwvergunningen.

Binnen het plangebied zijn op een aantal plaatsen activiteiten verricht die mogelijk bodemverontreiniging veroorzaken. Het gaat binnen dit plangebied met namen om ondergrondse brandstoftanks, kolenbunkers, smederij-activiteiten en stort van (huis)vuil.

Uit het laatste verkennend onderzoek blijkt dat ter plaatse van de voormalige kolenbunkers een verontreiniging met minerale olie van beperkte omvang aanwezig.

Tijdens het onderzoek is een plaatje asbesthoudend materiaal aangetroffen, in het asbest onderzoek wordt een gehalte asbest vastgesteld beneden de 50 mg/kg droge stof. Er is op basis van dit onderzoek geen verdenking ten aanzien van verontreiniging met asbest.

Algemeen worden verhoogde gehalten aan zware metalen (lood, koper) en PAK aangetoond, incidenteel is sprake van gehalten hoger dan de interventiewaarde. Dit beeld is afwijkend van de gehalten die op basis van de bodemkwaliteitskaart worden verwacht. In de huidige situatie vormen de verontreinigingen geen belemmering voor het gebruik.

In de oplegnotitie van Tauw d.d. 23-07-2019 (behorende bij het daarvoor uitgevoerde verkennend bodemonderzoek) is de bodemkwaliteit in relatie tot de beoogde ontwikkeling beschreven en is tevens beoordeeld of de bodemkwaliteitsgegevens voldoende actueel zijn.

Ondergrondse brandstoftanks

Op het terrein zijn een tweetal ondergrondse brandstoftanks bekend op de adressen Harmenjansweg 4 en Harmenjansweg 6. Door de eigenaar (Rijksvastgoed) is aangegeven dat deze ondergrondse tank in de jaren '70 van de twintigste eeuw is verwijderd. De ondergrondse brandstoftank is niet bekend bij de gebruiker van Harmenjansweg 4. In het verkennend onderzoek Harmenjansweg 4 (Koepelgevangenis) te Haarlem (Tauw, rapportnummer 1228273, 19-05-2016) wordt vermeld dat de bewoner van Harmenjansweg 2 aangeeft dat aan de zuidzijde een niet meer in gebruik zijnde ondergrondse brandstoftank aanwezig is. De ondergrondse tanks die in gebruik zijn geweest zijn gesaneerd in een periode dat nog geen KIWA-certificaten werden uitgegeven. Voor buitengebruik zijnde ondergrondse brandstoftanks gelden de regels van het BOOT-besluit.

In het verkennend bodemonderzoek aan de achterzijde van het adres Oostvest 16-18 wordt een voormalige ondergrondse brandstofopslag gemeld. Deze vermelding berust op onjuiste feiten. Ter plaatse is wel een kolenopslagplaats en centrale verwarming op kolen geweest.

4.4.3 Conclusie     

Op basis van de historie van het terrein en de uitgevoerde onderzoeken wordt geconcludeerd dat de locatie plaatselijk sterke verontreinigingen voorkomen. Deze verontreinigingen zijn geen belemmering voor het huidige gebruik. Algemeen komt de bodemkwaliteit overeen met de kwaliteit zoals die bekend is uit bodemkwaliteitszone 1. De huidig bekende bodemkwaliteit vormt geen belemmering voor het huidige en toekomstige gebruik. In het kader van de omgevingsvergunning moet een technisch bodemonderzoek worden uitgevoerd naar de bodemkwaliteit ter plaatse. Uit het onderzoek kan naar voren komen dat plaatselijk verontreiniging voorkomen die niet gewenst zijn binnen het gebied en een risico vormen voor een gebruiksfunctie. In dat geval zal een sanering moeten worden uitgevoerd. De doelstelling van die sanering zal minimaal het bereiken van de achtergrondwaarden van bodemkwaliteitszone 1 zijn.

Deze conclusie en aanbeveling wordt onderschreven in de uitgevoerde oplegnotitie van Tauw d.d. 23-07-2019.

4.5.1 Inleiding     

De luchtkwaliteit is van belang voor de gezondheid van mens en dier en voor de kwaliteit van het milieu. In de Europese Unie zijn daarom grenswaarden afgesproken waaraan de concentraties van een aantal stoffen vanaf bepaalde ingangsdata moeten voldoen. Die grenswaarden en regelgeving om ze tijdig te bereiken en te handhaven zijn in Nederland opgenomen in de Wet milieubeheer, titel 5.2 Luchtkwaliteitseisen. Indien een bestemmingsplan vastgesteld of gewijzigd wordt, dient vast te staan dat de gevolgen voor de luchtkwaliteit voldoen aan die eisen (als gevolg van art. 5.16 lid 1 en 2). Die gevolgen worden bepaald door de verandering in gebruik en functies die door het bestemmingsplan worden mogelijk gemaakt ten opzichte van de bestaande (toegestane) functies. Maatgevend is de met de veranderingen samenhangende groei van het autoverkeer en de daardoor veroorzaakte uitstoot van de stoffen stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM10). De Wet milieubeheer onderscheidt in artikel 5.16. lid 1 een aantal situaties waarin een bestemmingsplan voldoet aan de regels voor de luchtkwaliteit. Dit is onder meer het geval indien aannemelijk is dat de ontwikkelingen 'niet in betekenende mate' (NIBM) gevolgen hebben voor de luchtkwaliteit (artikel 5.16 lid 1 onder c). Nadere criteria om te bepalen of er sprake is van NIBM zijn gegeven in een AmvB Niet In betekenende Mate en een gelijknamige Regeling NIBM. Daarin is bijvoorbeeld aangegeven dat van NIBM onder meer sprake is indien het bestemmingsplan een netto-uitbreiding met minder dan 1.500 woningen of 100.000 m² BVO kantoren mogelijk maakt.

4.5.2 Onderzoek     

De voorgenomen ontwikkeling behelst de realisatie van diverse functies. Om die reden kan niet zondermeer gesteld worden dat sprake is van een ontwikkeling die 'niet in betekende mate' bijdraagt aan de luchtkwaliteit. Derhalve is voor de beoordeling of de beoogde ontwikkeling in 'niet in betekende mate' bijdraagt aan de luchtkwaliteit, gebruik gemaakt van de NIBM-tool.

Uit de NIBM-tool blijkt dat de bijdrage van het extra verkeer (circa 800 extra voertuigbewegingen, gebaseerd op uitgevoerd onderzoek door Bonotraffics zie paragraaf 4.8.2) niet in betekende mate bijdraagt aan de luchtkwaliteit.

Om ook enig zicht te kunnen bieden in de optredende concentraties van stoffen in het plangebied wordt hieronder ook nader gekeken naar de berekende waarden. Er wordt eveneens voldaan aan de regelgeving van de luchtkwaliteit indien aannemelijk is dat wordt voldaan aan de grenswaarden voor de luchtkwaliteit (art 5.16 lid 1 onder a van de Wm).

Om een beeld te krijgen van de bestaande en te verwachten luchtkwaliteit in het gebied is gebruik gemaakt van de luchtkwaliteitskaarten die te vinden zijn op www.nsl-monitoringstool.nl (geraadpleegd op 1 juni 2021). Op deze monitoringstool is te zien dat ter plaatse van de projectlocatie (rekenpunt 15676324) de concentraties in 2020 van stikstofdioxide NO₂ 20,6 µg/m³, van fijnstof PM₁₀ 19,0 µg/m³ en van fijnstof PM_2,5 10,9 µg/m³ zijn. De grenswaarde voor toetsing voor stikstofdioxide NO₂ is 40 µg/m³, voor fijnstof PM₁₀ is 40 µg/m³ en voor fijnstof PM_2,5 is 25 µg/m³ de grenswaarde voor de jaargemiddelde concentratie. Wanneer de maximale bijdrage van het extra verkeer hierbij wordt opgeteld, zal de concentraties van zowel fijnstof als stikstofdioxide ruim onder de grenswaarden blijven.

tabel 4.1 achtergrondconcentraties NO2, PM10 en PM2,5 in het plangebied (2020)

4.5.3 Conclusie     

Het aspect luchtkwaliteit vormt geen belemmering voor de voorgenomen ontwikkeling.

4.6.1 Inleiding     

Voor het beschouwen van de externe veiligheid zijn het Bevi (Besluit externe

veiligheid inrichtingen), het Bevb (Besluit externe veiligheid buisleidingen) en het Bevt (Besluit transportroutes externe veiligheid) relevant. In deze AMvB's staat beleid waarmee de risico's rondom risicobronnen tot maatschappelijk aanvaardbare proporties kunnen worden beperkt. Risicobronnen kunnen inrichtingen zijn (bedrijven waar gewerkt wordt met gevaarlijke stoffen zoals ammoniak, chloor of LPG) of transportassen, zoals buisleidingen of wegen waarlangs gevaarlijke stoffen worden vervoerd. De meest effectieve manier om de risico's te beperken is het ruimtelijk scheiden van risicobron en risico-ontvanger. Concreet betekent dit hoe groter de afstand, hoe minder risico. De grens van het invloedsgebied wordt vaak bepaald door de 1% letaliteit-afstand (maar soms ook door een kleinere afstand). Dit is de

afstand tussen risicobron en ontvanger, waarbij nog 1% van de ontvangers als

direct gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen, komt te overlijden. Het

invloedsgebied is een belangrijk begrip om te beoordelen of externe veiligheid voor een plangebied een te beschouwen aspect is.

4.6.2 Onderzoek     

Het plangebied is getoetst op het aspect externe veiligheid (zie bijlage 8). Hierbij is gebruik gemaakt van de gegevens op de risicokaart van Noord-Holland. In figuur 4.3 is de ligging van het plangebied aangegeven met de dichtstbijzijnde risicovolle activiteiten zoals aangegeven op de risicokaart.

Figuur 4.3 uitsnede risicokaart (bron: www.risicokaart.nl)

Bevi-inrichtingen

Op 500 tot 1.000 meter afstand zijn enkele bedrijven gelegen die niet onder het Bevi vallen (gasontvangststation (nummer 1 in figuur 4.3), ammoniakkoelinstallatie

(< 1.500 kg NH₃) (2), bufferopslag 5 m³ gas Connexxion (3). Voor deze activiteiten geldt geen wettelijk bepaald invloedsgebied.

De dichtstbijzijnde Bevi-inrichting is gelegen op een afstand van 870 meter van het plangebied (PGS 15 opslag met vloeroppervlak < 300 m², beschermingsniveau 2). Op grond van het Revi geldt voor deze PGS 15 opslagvoorziening een invloedsgebied van 300 meter. Het plangebied is gelegen buiten het invloedsgebied.

Het plangebied bevindt zich niet binnen het invloedsgebied van inrichtingen

waar met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt (Bevi-inrichtingen).De normen voor het plaatsgebonden risico en het groepsrisico in het Bevi vormen geen belemmering voor de ontwikkelingen in het plangebied.

Buisleidingen

Het plangebied is gelegen op circa 520 meter afstand van de hogedruk aardgasleiding W-532-06 (nr. 5 in figuur 4.3). Het plaatsgebonden risico (PR=10^-6) van deze leiding valt op de leiding. Ten aanzien van het groepsrisico dient beoordeeld te worden of de ontwikkeling binnen het invloedsgebied van de leiding is gelegen. Als de ontwikkeling binnen het invloedsgebied van de leiding is gelegen, verplicht het Bevb het bevoegd gezag bij het vaststellen van het bestemmingsplan het groepsrisico te verantwoorden.

Conform het attribuutrapport behorende bij de leiding, heeft de leiding een diameter van 219 mm en een maximale werkdruk van 40 bar. Dit betekent, conform het Handboek buisleiding in bestemmingsplannen oktober 2016, dat de 1%-letaliteitsgrens van de buisleiding 95 meter bedraagt. De 100%-letaliteitsgrens bedraagt 50 meter. Omdat de projectlocatie op circa 520 meter afstand van de leiding is gelegen, valt de ontwikkeling buiten het invloedsgebied van de leiding en hoeft geen verantwoording van het groepsrisico plaats te vinden.

De normen voor het plaatsgebonden risico en het groepsrisico in het Bevb vormen geen belemmering voor de ontwikkelingen in het plangebied.

Transport van gevaarlijke stoffen (spoor)

Het plangebied is gelegen op ca. 105 meter afstand van de spoorlijn Haarlem-Amsterdam. Deze spoorlijn betreft een hoofdspoorweg. In de regeling Basisnet zijn voor alle hoofdspoorwegen de vervoerscijfers voor het vervoer van gevaarlijke stoffen weergegeven. Het betreffende traject is hierin niet met name genoemd. De spoorweg kan op grond van de regeling Basisnet beschouwd worden als “overige hoofdspoorweg” waarbij kan worden uitgegaan van 0 transporten met gevaarlijke stoffen (het ammoniaktransport over dit spoortracé is al enige jaren beëindigd). De aanwezigheid van deze spoorweg vormt geen belemmering voor het plangebied.

Transport van gevaarlijke stoffen (weg)

Het plangebied is gelegen op grote afstand van rijkswegen en provinciale wegen die zijn vrijgesteld voor het vervoer van gevaarlijke stoffen en is daarmee gelegen buiten het invloedsgebied van rijkswegen en provinciale wegen.

De gemeente Haarlem beschikt niet over een route vervoer gevaarlijke stoffen. Hierdoor geldt dat bij het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen over gemeentelijke wegen de bebouwde kom moet worden vermeden. Het vervoer binnen de bebouwde kom mag alleen voor bestemmingsverkeer (ten behoeve van laden en lossen) en als er redelijkerwijs geen route buiten de bebouwde kom beschikbaar is. Op verzoek van de gemeente en de omgevingsdienst is nader onderzoek gedaan naar mogelijk transport van gevaarlijke stoffen over de doorgaande wegen nabij het plangebied (Prevent Adviesgroep B.V.; rapportnummer 405 V.01, d.d. 27 november 2019). Voor de relevante doorgaande gemeentelijke wegen is op basis van telgegevens van GF3-transporten (transporten van brandbare gassen) van provinciale wegen en rijkswegen in de omgeving en de ligging van propaantanks en LPG-tankstations in de omgeving een inschatting gemaakt van het maximale aantal GF3-transporten. Op basis van de inschatting van het maximale aantal GF3-transporten is getoetst aan de vuistregels voor het plaatsgebonden risico en het groepsrisico in de Handleiding Risicoanalyse Transport (HART). Voor de Oudeweg (N200) is hierbij uitgegaan van 72 GF3-transporten per jaar en voor de Gedempte Oostersingelgracht, Amsterdamsevaart van 35 GF3-transporten per jaar.

Op grond van de vuistregels voor het plaatsgebonden risico kan worden geconcludeerd dat langs de Oudeweg (N200), Gedempte Oostersingelgracht en de Amsterdamsevaart geen PR=10^-6 contour aanwezig is. De normen voor het plaatsgebonden risico vormen geen belemmering voor het plangebied.

Op grond van de vuistregels voor het groepsrisico risico kan worden geconcludeerd dat het groepsrisico langs de Oudeweg (N200), Gedempte Oostersingelgracht en de Amsterdamsevaart nabij het plangebied minder dan 0,1 maal de oriëntatiewaarde bedraagt bij de bestaande en nieuwe omgevingssituatie. Op grond van artikel 8 van het Bevt is een verantwoording van het groepsrisico niet vereist. De normen voor het groepsrisico vormen geen belemmering voor deze ontwikkeling.

Vanwege de ligging binnen het invloedsgebied van de Oudeweg (N200), Gedempte Oostersingelgracht en de Amsterdamsevaart moet op grond van artikel 7 van het Bevt worden ingegaan op de aspecten bestrijdbaarheid bij een ongeval met gevaarlijke stoffen op de weg en de zelfredzaamheid van personen in het plangebied. Deze aspecten zijn beschouwd in de rapportage van Prevent Adviesgroep B.V.

4.6.3 Conclusie     

Het aspect externe veiligheid vormt geen belemmering voor de voorgenomen ontwikkeling.

4.7.1 Inleiding     

Het Haarlems beleid ten aanzien van Duurzaamheid kent eisen en wensen. De Richtlijn Duurzaam Bouwen Haarlem (in ontwikkeling) vat dit beleid samen in concrete 'randvoorwaarden' en 'doeleinden' voor het bouwen.

Randvoorwaarden zijn gebaseerd op het rijksbeleid of bestaande wetten zoals bijvoorbeeld aardgasvrij bouwen en compensatiemaatregelen voor water en ecologie.

Doeleinden zijn ambities van de gemeente zoals natuurinclusief en circulair bouwen. Wanneer nieuw beleid wordt gemaakt of wordt aangescherpt wordt dat in de richtlijn toegevoegd. Bij elk project kan bepaald worden of er doeleinden zijn die als aanvullende randvoorwaarden gesteld worden. Bij elke stap van het ontwikkelproces wordt het pakket aan duurzaamheidsmaatregelen scherper geformuleerd:

• Initiatieffase: In de eerste fase worden de duurzaamheidskansen en -risico's van de locatie gesignaleerd en verwoord in de startnotitie. Het ambitieniveau ten aanzien van duurzaamheid wordt (zo specifiek mogelijk) vastgesteld. Er wordt beoordeeld of/welke doeleinden toegevoegd kunnen worden aan de randvoorwaarden.

• Definitiefase: Het pakket aan randvoorwaarden wordt op haalbaarheid onderzocht en opgenomen in het Stedenbouwkundig Programma van Eisen (SPvE). Door vaststelling in de Raad van dit stuk worden de randvoorwaarden bestendigd. Daarnaast kan het vastgelegd worden in afspraken als: samenwerkingsovereenkomst of anterieure overeenkomst.

• Ontwerpfase: De randvoorwaarden worden verwerkt in het ontwerp door de ontwikkelende partij in een Stedenbouwkundig Plan (SP) en Inrichtingsplan IP). De gemeente toetst het resultaat aan het eind van deze fase, vóór bestuurlijke vaststelling (College BenW).

• Voorbereidingsfase: In het geval van een omgevingsplan kunnen de eisen vertaald worden in beleidsregels van het omgevingsplan en worden de uitgangspunten juridisch geborgd.

Als meetinstrument wordt de Gemeentelijke Praktijk Richtlijn Duurzaam Bouwen (GPR) gehanteerd. Met het rekeninstrument kunnen projecteigenaren zelf een alternatief maatregelenpakket samenstellen. GPR Gebouw zet ontwerpgegevens van een gebouw om naar prestaties op het gebied van kwaliteit en duurzaamheid.

Randvoorwaarden en doeleinden (september 2019):

Energie en Warmte

Randvoorwaarde: Aardgasvrij bouwen 

Aardgasvrij bouwen wordt reeds als voorwaarde bij het bouwen gesteld. Het Rijk heeft per 1 juli 2018 de gaswet gewijzigd waardoor nieuwe gebouwen in principe geen gasaansluiting meer krijgen. Gemeente heeft de 'routekaart naar aardgasvrij 2040' vastgesteld.

Randvoorwaarde: Bijna energieneutraal bouwen (BENG)

BENG vervangt per jan 2020 de (EPC). Voor alle nieuwbouw, zowel woningbouw als utiliteitsbouw, geldt dat alle aanvragen van omgevings- vergunningen per 1 jan 2020 moeten voldoen aan de eisen voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG ). Deze vervangt de energieprestatie- coëfficiënt (EPC). De BENG is opgebouwd uit drie indicatoren: de maximale energiebehoefte, het maximale primair fossiel energiegebruik en het minimale aandeel hernieuwbare energie. De BENG-eisen gelden alleen voor nieuwbouw.

Doeleinde: Energieneutraal en -leverend bouwen

De BENG-eisen gaan niet uit van volledige energieneutraliteit. De 'versnelling Duurzaamheidsprogramma' (2017) zet in op een klimaatneutraal Haarlem in 2030. Bij nieuwe bouwontwikkelingen waar de gemeente de randvoorwaarden bepaald, zal maximaal op deze ambitie ingezet moeten worden door energieneutraliteit of energieleverende gebouwen te realiseren.

Doeleinde: checklist Warmtebron

Nieuwbouwprojecten kunnen bijdragen aan de energietransitie van omliggende bestaande bouw. De checklist geeft een indicatie of een ontwikkeling in theorie geschikt is voor een collectief warmtesysteem (Energiestrategie Haarlem, 2019)

Doeleinde: Warmtevoorziening via bodemwarmte

Om te voorzien in de benodigde warmtevraag wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van een bodemwarmtevoorziening. Indien in de omgeving al een warmtenet aanwezig is waar op kan worden aangesloten heeft dit de eerste voorkeur. Wanneer dit niet mogelijk is, wordt dit gemotiveerd. Bodemwarmtevoorzieningen moeten passen binnen eventueel aanwezige (lokale) bodemenergieplannen. (Routekaart aardgasvrij 2040, en Routekaart Versnelling Duurzaamheidsprogramma)

Klimaatadaptatie

Randvoorwaarde: Watertoets en watercompensatie 

Een ontwikkeling mag niet leiden tot verslechtering van de waterhuishouding of een versnelde toename van de af-en aanvoer van water. Er mag geen afwenteling plaatsvinden op naastgelegen percelen / gebieden en er wordt rekening gehouden met de gewenste stroombaan van het hemelwater. De watertoets is een wettelijke verplichting bij planvorming en moet uitwijzen of/hoeveel gecompenseerd dient te worden. Het watersysteem wordt robuust ingericht met waterbergings- en afvoermogelijkheden conform de watertoets.

Doeleinde: Toekomstbestendig watersysteem

Het extra hemelwater wordt zoveel bovengronds geborgen en afgevoerd naar open water. Bij nieuwbouw wordt een toekomstbestendig watersysteem aangelegd met voldoende waterbergingscapaciteit. Dat houdt concreet in dat de ontwikkeling minimaal 70 mm water per m2 moet kunnen bergen op eigen terrein gedurende in een etmaal.

Doeleinde: Aanpak droogte en hittestress

Een gebiedsontwikkeling mag niet bijdragen aan een versnelde bodemdaling, verslechtering van waterkwaliteit en hittestress in bestaand stedelijk gebied.

Groen en Ecologie

Randvoorwaarde: Natuurtoets en compensatiemaatregelen ecologie

Bij elke ruimtelijke ontwikkeling moet deze met een natuurtoets beoordeeld worden op ecologische effecten. Een quickscan ecologie maakt standaard deel uit van de uit te voeren onderzoeken. Deze quickscan kan als basis dienen voor een mitigatie- of compensatieplan in het kader van een ontheffingsaanvraag. Het ontwerp houdt rekening met uitkomsten van de quickscan en wordt hierop aangepast en past, als behoud niet mogelijk is, compenserende maatregelen toe. De compenserende maatregelen worden genomen voor de aangetroffen (beschermde) soorten. (o.a. Wet natuurbescherming 2017 en Ecologisch Beleidsplan 2013-2030, gemeente Haarlem)

Doeleinde: Natuurinclusief bouwen

Om een gezonde, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving voor mens en dier te maken, moet de natuur een volwaardige plaats krijgen bij het ontwerpen van nieuwbouw en (openbare) ruimte hier omheen. Behoud en aansluiten op de bestaande ecologische waarden is uitgangspunt. Indien behoud niet mogelijk is, dienen in het bouwproject compensatiemaatregelen te worden getroffen. Daarnaast liggen er grote kansen voor bevordering van natuur binnen bouwprojecten d.m.v natuurinclusief bouwen.

Circulair bouwen en ontwikkelen

Randvoorwaarde: Milieu Prestatie Gebouwen (MPG)

Voor nieuwbouw dienen de waardes gehanteerd te worden conform bouwbesluit 2018. De Milieu Prestatie Gebouwen (MPG) geeft aan wat de milieubelasting is van de materialen die in een gebouw worden toegepast. De MPG is bij elke aanvraag voor een omgevingsvergunning verplicht. Er geldt voor de MPG een maximum grenswaarde van 1,0. (Bouwbesluit 2018)

Doeleinde: verbeterde Milieu Prestatie Gebouwen

Het verhogen van de ambitie ten aanzien van de MPG is een concrete maatregel die bijdraagt bij aan deze doelstelling. Dat betekent dat waar mogelijk een lagere MPG-norm wordt voorgeschreven (hoe lager de norm, hoe beter de prestatie), te weten: 0,8

Doeleinde: Duurzame GWW

De Aanpak Duurzaam GWW helpt om op een uniforme en systematische manier de juiste processtappen te zetten. Door duurzaamheid te verankeren in de bedrijfsprocessen geven partijen binnen de GWW-sector op een zelfde manier invulling aan duurzaamheid in projecten en zijn verwachtingen vooraf duidelijk. De aanpak Duurzaam GWW wordt gevolgd voor planvorming, aanleg, aanbesteding, beheer en onderhoud. Van de private partijen die GWW aanleggen wordt gevraagd mee te werken aan deze aanpak. (Grondstoffenakkoord, Green Deal Duurzaam GWW 2.0)

Doeleinde: Registratie materialen

Bestaande stad is de grondstoffenmijn van de toekomst. Het opstellen van een materialenpaspoort en de registratie daarvan in het Madaster 7, of vergelijkbaar registratiesysteem, draagt bij aan het hergebruik van materialen. Het betreft een relatief eenvoudig uitvoerbare maatregel omdat het in de ontwerpfase wordt toegepast en geen uitvoeringskosten betreft.

Doeleinde: Toekomstbestendig ontwerpen

Flexibiliteit bieden voor functionele verandering op termijn kan hoge kosten en materiaalverspilling bij een herbestemming of woningaanpassing voorkomen. De woonvisie vraagt aandacht voor flexibiliteit en duurzaamheid. (Doorbouwen aan een (t)huis, Woonvisie Haarlem 2017 - 2020)

Doeleinde: Afvalinzameling integreren in ontwerp

De voorzieningen voor (gescheiden) inzameling van afval dienen bij de oplevering van nieuwbouwlocaties al op orde moeten zijn, zodat geen noodoplossingen worden ingezet. Daarom dienen voorzieningen zoals ondergrondse en inpandige containers in een vroege fase van het ontwerp geïntegreerd te worden.

Mobiliteit

Doeleinde: Stimuleren fiets en voetgangers door de bebouwing

Voor iedere nieuwe woning schrijft het Bouwbesluit 2012 voor om een eigen berging voor het stallen van fietsen en scootmobielen met een minimale oppervlakte te realiseren. Op grond van de gelijkwaardigheidsbepaling mag er op een andere manier aan worden voldaan dan is aangegeven. De "Beleidsregel bergingen nieuwe woongebouwen Haarlem 2018" geeft voorwaarden daar aan. Tevens wordt er bij woongebouwen rekening gehouden met levensloopbestendigheid (d.m.v. stalling voor scootmobielen).

Doeleinde: Stimuleren fiets en voetgangers door de openbare ruimte

Het aantal autoritten moet gereduceerd worden en het is de bedoeling dat er minder parkeerplaatsen in de openbare ruimte komen. Ook bij (ver)bouwprojecten moet dit principe leidend zijn. Bijvoorbeeld met een aantrekkelijke looproute naar de dichtstbijzijnde HOV-halte of NS-station, autoparkeren op afstand en voldoende en comfortabele fietsenbergingen of -stallingen die gemakkelijker bereikbaar zijn dan de parkeerplaatsen voor auto's.

Doeleinde Duurzaam mobiliteitsplan

Binnen de 'beleidsregels parkeernormen' is het mogelijk om gebruik te maken van een mobiliteitsplan. Het uitwerken van een locatie specifiek mobiliteitsplan is een goede methode om bij te dragen aan de duurzame mobiliteitstransitie én te voorzien in voldoende ruimte voor parkeren. Het mobiliteitsplan wordt opgesteld door de initiatiefnemer en kan elementen bevatten over bijvoorbeeld deelauto's, goede fietsontsluiting i.c.m. nabijheid en OV etc.

Doeleinde: Fietsparkeren in ontwerp

In het ontwerp moet er aandacht zijn voor het fietsparkeren voor bewoners, maar ook voor bezoekers. Slimme locaties, goed bereikbaar en zeer comfortabel waardoor gebruikers verleid worden de fiets te verkiezen boven de auto. Een goede integratie van (voldoende) fietsparkeren in het ontwerp moet als doel hebben de ruimtelijke kwaliteit vergroten én om het gebruik van de fiets te stimuleren.

4.7.2 Onderzoek     

Voor de beoogde herontwikkeling van het Koepelterrein wordt op diverse wijzen ingezet op duurzaamheid en energie.

• Hergebruik en behoud bestaande bebouwing

Het rijksmonument De Koepel wordt behouden en hergebruikt. Het behoud en hergebruik van monumentale en bestaande gebouwen is per definitie duurzaam. Derhalve worden de aanwezige bewaarderswoningen en De Vest - ondanks het ontbreken van een monumentale status - wel als zodanig behandeld. De bestaande gebouwen worden nageïsoleerd. Ook het dak van De Koepel wordt geïsoleerd. De beglazing wordt vervangen door isolatieglas.

De Filmkoepel gaat in het interieur onderdelen opnemen uit het gevangeniscomplex.

• Duurzaam materiaalgebruik

Naast het streven naar het maximaal hergebruik van de bestaande gebouwen en materialen zal bij de keuze van nieuwe materialen hun ecologische footprint een belangrijke rol spelen.

• Inzetten op vergroening

In de huidige situatie zijn op het voorplein 45 auto parkeerplaatsen met een 12-tal bomen. Verder op het terrein is alleen de tuin van de directeurswoning uitbundig groen ingericht. Het gehele terrein is sterk versteend.

In de nieuwe situatie zal het gebied een binnenstedelijk klimaat kennen. Bij de uitwerking van de buitenruimte wordt sterk ingezet op een passende vergroening, inclusief nieuwe bomen van formaat. Ook de gebouwen zelf worden ingezet voor groen, met groene daken en gevelbegroeiing.

Dit heeft niet alleen positief effect op hittestress maar draagt ook bij aan vertraagde hemelwater afvoer. Naast het groen worden de daken ook ingezet voor het plaatsen van PV-panelen.

• Rainproof

Bij de uitwerking van de gebouwen en de buitenruimte wordt gestreefd naar regenwater infiltratie op het terrein. Daarbij kan gedacht worden aan open bestrating, groen, goten en kolken en grindkorven onder hwa's. Het afvoersysteem wordt zodanig aangelegd dat het later is te koppelen aan de toekomstige 'groene' of 'blauwe' gracht ter plaatse van de Papentorenvest.

• Duurzame energie

Het Koepelterrein wordt gasloos. Er worden verschillende concepten onderzocht voor een duurzame energievoorziening op het terrein. Het streven daarbij is een centrale voorziening voor het hele terrein. De verschillen in warmte-koude behoefte en in gebruikstijden tussen woningen enerzijds en de voorzieningen anderzijds kunnen dan optimaal benut worden. De meest kansrijke technieken zijn een warmte-koude opslag in de bodem of een aansluiting op een warmtenet. De voorziening wordt gecombineerd met PV panelen op de daken. De openbare gebouwen in het plan worden voorzien van een LED-verlichting.

• Verhogen leefbaarheid in de wijk

Het realiseren van academisch onderwijs, een bioscoop (Filmkoepel) en horeca zorgt voor een dusdanige impuls in het Scheepmakerskwartier dat duurzaam geïnvesteerd kan worden in de openbare ruimte. Water en groen verhogen de leefbaarheid in een wijk en voorkomt hittestress.

Studenten brengen levendigheid met zich mee. Het stimuleert in belangrijk mate de economie.

Het maakt een buurt divers, dynamischer en gezonder.

• Mobiliteit 

Voor het koepelterrein en haar functies is een mobiliteitsplan opgesteld dat deel uitmaakt van de parkeerbalans.

Er zijn goede OV verbindingen en er wordt veel aandacht besteed aan het stallen van voldoende fietsen. Op het terrein is een fietsenmaker aanwezig en kunnen fietsen gehuurd worden.

Door de verschillende (dag- en nacht) functies op het parkeerterrein is dubbelgebruik van parkeerplekken mogelijk. Zo kan het aantal benodigde parkeerplekken beperkt worden en ontstaat er een efficiënt gebruik van de parkeerkelder.

We leven in een snel veranderende maatschappij op het gebied van mobiliteit. Naar verwachting zullen steeds meer mensen vaker een auto delen of zullen minder vaak een auto hebben of gebruiken. Zeker in binnen- of hoogstedelijke omgevingen valt een afname van autogebruik te verwachten.

• Uitvoering plan

Onderzocht wordt of op het terrein van De Koepel bronnen kunnen worden geslagen voor een WKO installatie. Het gehele complex wordt gasloos uitgevoerd. Daarnaast worden alle woningen op het koepelterrein compact uitgevoerd (tussen de 20 - 25 m² GBO). Dat betekent per huishouden beperkt materiaalgebruik tijdens de bouw en minimaal energie-verbruik in de gebruiksfase.      

4.7.3 Conclusie     

In lijn met de beleidskaders en ambities van gemeente Haarlem wordt op voldoende wijze ingezet op duurzaamheid en energie bij de beoogde herontwikkeling van het Koepelterrein.

4.8.1 Inleiding     

De Koepel is een project dat anticipeert op de toekomst en de wensen van de toekomstige gebruikers. Deze liggen niet zozeer op het vlak van automobiliteit en parkeren maar meer op leefbaarheid, ruimtelijke kwaliteit, functionele verblijfsruimte en toegankelijkheid voor voetgangers en fietsers. Te hoge parkeernormen en bouwen voor de leegstand zijn achterhaald, zo blijkt ook al in andere steden. Met het mobiliteitsplan van BonoTraffics (bijlage 9) wordt ingespeeld op de toekomstige behoeften en wordt een stap gezet richting een leefbare en toegankelijke stad.

4.8.2 Onderzoek     

Parkeren

Aan de hand van de vastgestelde parkeernormen per functie is de totale parkeervraag voor de voorgenomen ontwikkeling berekend. Daarnaast is het parkeeraanbod bepaald. Het parkeeraanbod bestaat uit 187 parkeerplaatsen in de te realiseren parkeergarage en 20 parkeerplaatsen, (tijdelijk) voorzien op het voorterrein. Het totale parkeeraanbod bestaat daarmee uit 207 parkeerplaatsen.

Door BonoTraffics is de totale parkeervraag afgezet tegen het aanbod. Hierbij is het theoretische overschot op de verschillende momenten aangegeven. Op alle momenten is er sprake van voldoende parkeerplaatsen. Dit is weergegeven in onderstaande tabel:

In het onderzoek van BonoTraffics (bijlage 9) is een toelichting gegeven op de parkeernormen, de parkeervraag en is beschreven hoe de parkeerbehoefte wordt gefaciliteerd.

Fietsparkeren

Op basis van de richtlijnen van het CROW is een indicatie gegeven van het aantal benodigde fietsenstallingen in het plangebied. Omdat sprake is van dubbelgebruik van fietsparkeerplaatsen én de voorzieningen van de Koepel veel gebruikt zullen worden door de bewoners van de Koepel, zijn bij optimaal dubbelgebruik 357 stallingsplaatsen nodig. Echter is door de verspreiding van verschillende stallingmogelijkheden op het terrein van de Koepel het dubbelgebruik niet altijd optimaal mogelijk. Er wordt daarom een marge in het aantal stallingen aangehouden. In het plan worden circa 400 stallingsplaatsen gerealiseerd. Met deze circa 400 goed geplaatse en goed toegankelijke publieke stallingsplaatsen, naast de 350 te realiseren fietsplaatsen bij de woningen, wordt de vraag naar fietsparkeerplaatsen op elk moment ruimschoots gefaciliteerd.

Ontsluiting

De ontsluiting van De Koepel (voor het autoverkeer) moet bekeken worden in samenhang met de gemeentelijke plannen voor de omliggende wegenstructuur. In de ontwikkelvisie Spaarnesprong is onder andere de wens uitgesproken om de Catharijnebrug af te sluiten voor (doorgaand) autoverkeer. Hiermee kan de Papentorenvest maar ook de Gedempte Oostersingelgracht worden ontlast. Het verblijfskarakter van de Papentorenvest kan hiermee worden vergroot en mogelijk kan invulling worden gegeven aan de wens om de gracht terug te brengen in de Papentorenvest. Voorlopig wordt wat betreft de ontsluiting van De Koepel uitgegaan van de bestaande situatie maar er wordt rekening gehouden met de wensen voor de toekomst.

Ontsluiting en gebruik voorterrein

Voorlopig blijft het voorterrein afgesloten met een slagboom. Daarnaast is op het voorterrein ruimte om te laden en te lossen.

Het voorterrein van De Koepel wordt voorlopig via de bestaande aansluiting op de Harmenjansweg ontsloten. Als op langere termijn invulling wordt gegeven aan de gemeentelijke wensen ten aanzien van de Papentorenvest (afwaarderen en terugbrengen gracht) wordt het voorterrein afgewaardeerd naar een plek waar alleen nog ruimte is voor logistiek verkeer (expeditie, laden / lossen), kiss&ride en parkeren voor gehandicapten. Hierbij wordt bekeken hoe het terrein wat betreft inrichting beter aan kan sluiten op de wensbeelden voor de Papentorenvest.

Ontsluiting parkeergarage

De ontsluiting van de parkeergarage loopt via het Oostvest en de Papentorenvest. Om de ontsluiting vanuit De Koepel op het Oostvest zo veilig mogelijk te maken wordt het Oostvest gedeeltelijk verlegd/uitgebogen in oostelijke richting. Hiermee ontstaat vanuit de garage voldoende zicht op het verkeer en de voetgangers op het Oostvest. Het verleggen van de rijbaan van het Oostvest gaat naar verwachting ten koste van circa 5 parkeerplaatsen op het daar gesitueerde terrein. Recent parkeeronderzoek geeft aan dat het terrein op een werkdagmiddag en -avond voldoende restcapaciteit (8pp) biedt om het verlies van circa 5 parkeerplaatsen op te vangen.

Het verkeer vanuit de parkeergarage kan vooralsnog alleen rechtsaf slaan de Papentorenvest op. Linksaf (doorsteek door de middenberm) is niet mogelijk in verband met de benodigde opstelruimte en aanwezige opstelstroken voor de verkeerslichten. Om verkeer vanuit de garage een goede routing te bieden richting Gedempte Oostersingelgracht wordt op de Papentorenvest een keermogelijkheid gerealiseerd ten noorden van de opstelstroken voor de verkeerslichten.

Het wegprofiel herbergt voldoende ruimte (in de breedte) om het keren mogelijk te maken. De exacte locatie en het ontwerp van de keermogelijkheid en het toeleidende wegprofiel moet nader uitgewerkt worden. Hierbij staan de veiligheid van het verkeer en het behoud van zoveel mogelijk parkeerplaatsen centraal. De realisatie van de keermogelijkheid gaat ten koste van een aantal parkeerplaatsen. Er is echter nog restcapaciteit aanwezig op de Papentorenvest (circa 10 pp op de noordelijke rijbaan) waarmee dit verlies aan plekken kan worden opgevangen.

Verkeer op de Papentorenvest (vanuit westelijke richting) kan niet het Oostvest oprijden richting garage. Dit verkeer zal moeten omrijden via de Harmenjansweg. Eventueel kan een doorsteek worden gemaakt voor dit verkeer (linksaf door de middenberm t.h.v. het Oostvest). Naar verwachting is deze verkeersstroom echter beperkt (het grootste deel van het verkeer is georiënteerd op de richting Gedempte Oostersingelgracht). Aanvullende voorzieningen voor het linksafslaande verkeer zijn daarom naar verwachting niet direct nodig.

In een later stadium, wanneer de gemeentelijke wensen ten aanzien van de Papentorenvest worden gerealiseerd (knip Catharijnebrug en gracht terug in het profiel), kan de garage via het Oostvest rechtstreeks ontsluiten op de Papentorenvest (zowel linksaf - als rechtsaf is dan mogelijk). Het verkeersaanbod op de Papentorenvest zal dan zeer beperkt zijn. Een andere mogelijkheid is een rechtstreeks aansluiting op de Gedempte Oostersingelgracht. Dit laatste is sterk afhankelijk van de gemeentelijke plannen met betrekking tot de Gedempte Oostersingelgracht en de mate waarin afwaarderen van deze weg mogelijk is.

4.8.3 Conclusie     

In totaal worden 187 parkeerplaatsen gerealiseerd op het eigen terrein van de ontwikkeling. Door BonoTraffics is de totale parkeervraag afgezet tegen het aanbod. Daar waar de normen onvoldoende specifiek zijn of niet genoeg houvast bieden zijn de richtlijnen van het CROW gehanteerd. Op alle momenten is sprake van voldoende parkeerplaatsen. Daarmee kan geconcludeerd worden dat voldoende parkeerplaatsen worden gerealiseerd voor de beoogde ontwikkeling en de ontwikkeling in overeenstemming is het met het vigerende parkeerbeleid.

Daarnaast worden ook voldoende fietsparkeerplekken gerealiseerd en blijkt uit het onderzoek dat de beoogde ontwikkeling zowel vanaf het voorterrein als vanaf de parkeergarage passend kan worden ontsloten.

4.9.1 Inleiding     

Een belangrijk ordenend principe bij ruimtelijke plannen is het waterbeheer: de zorg voor veiligheid tegen overstromingen en voor voldoende en gezond oppervlaktewater. Waterbeheerders worden in een zo vroeg mogelijk stadium betrokken bij het proces van ruimtelijke planvorming. De Watertoets is hiervoor het wettelijk geregelde procesinstrument, zie www.dewatertoets.nl. De resultaten van het doorlopen van dit proces van afstemming zijn weergegeven in deze waterparagraaf. Deze paragraaf benoemt de waterbeheerder, beschrijft het relevante beleid en het huidige watersysteem en gaat in op de effecten daarop van ruimtelijke ontwikkelingen die dit bestemmingsplan mogelijk maakt.

4.9.2 De waterbeheerder in het plangebied     

Het hoogheemraadschap van Rijnland is in het plangebied het bevoegd gezag voor het beheer van waterkeringen, oppervlaktewater en (ondiep) grondwater. In het proces van ruimtelijke planvorming heeft Rijnland een adviserende rol. In de uitvoerings- en beheerfase van ruimtelijke plannen heeft Rijnland een regelgevende rol.

4.9.3 Beleid     

Sinds 22 december 2009 is de nieuwe Waterwet van kracht. Deze nieuwe Waterwet regelt het beheer van grond- en oppervlaktewater en verbetert de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Op basis van deze wet is in december 2009 het Nationaal Waterplan vastgesteld.

In het Nationaal Waterplan worden antwoorden geformuleerd op ontwikkelingen op het gebied van klimaat, demografie en economie en investeren in een duurzaam waterbeheer voor Nederland.

Waterbeheerplan Rijnland

In het Waterbeheerplan 2016 – 2021 geeft het Hoogheemraadschap van Rijnland (hierna te noemen: Rijnland) zijn ambities aan en welke maatregelen in het watersysteem worden getroffen. De vier hoofddoelen zijn [1] waterveiligheid, [2] voldoende water, [3] schoon en gezond water en [4] waterketen.

Bij het doel 'waterveiligheid' wordt gestreefd naar het beschermen tegen overstromingen, gevolgbeperking en het voorbereiden op eventuele calamiteiten. Bij voldoende water wordt gestreefd naar juiste waterpeilen, instandhouding van het watersysteem, voorkomen van wateroverlast en voldoende zoetwater. Bij schoon en gezond water wordt gestreefd naar het verminderen van watervervuiling, ecologisch beheer en onderhoud, het realiseren van schone meren, plassen en natuurgebieden en schone en veilige zwemwaterlocaties. Bij het doel waterketen wordt gestreefd naar het op een doelmatige wijze verwerken van afvalwater en het verduurzamen van de verwerking van afvalwater en het optimaal hergebruiken van afvalwater.

Het Waterbeheerplan 2016 – 2021 van Rijnland is te vinden op www.rijnland.net.

Rijnlands Keur en Beleidsregels

Rijnland dient haar taken als waterkwaliteits- en kwantiteitsbeheerder adequaat te kunnen uitvoeren. De “Keur” is een verordening van de waterbeheerder met juridisch bindende regels (gebod- en verbodsbepalingen). Zo zijn werken en werkzaamheden in en bij waterkeringen (dijken, kaden, duinen) en watergangen (sloten, vaarten, plassen) zonder of in afwijking van een vergunning op grond van de Keur niet toegestaan. Ook het aanbrengen van verhard oppervlak (bebouwing, bestrating) en het onttrekken van grondwater zijn in veel gevallen vergunningsplichtig.

In de “Beleidsregels” die bij de “Keur” horen, is het beleid van Rijnland nader uitgewerkt. De “Keur en Beleidsregels” van Rijnland zijn te vinden op www.rijnland.net.

Rijnlands beleid Riolering en afvalwaterzuivering

Rijnland geeft de voorkeur aan het scheiden van hemelwater en afvalwater. Naast een voorkeursvolgorde voor afvalwater geldt voor de behandeling van hemelwater de zorgplicht.  Rijnland geeft daarbij de voorkeur aan brongerichte maatregelen boven 'end-of-pipe' maatregelen.

Hierbij geldt de volgende toelichting. 'Hemelwater kan de capaciteit van riolering en zuivering aanzienlijk belasten. Dat is niet wenselijk en vaak ook niet nodig. Zeker bij nieuwbouw ontwikkelingen is het gescheiden aanbieden van hemelwater en afvalwater vaak een doelmatige maatregel. Rijnland volgt hierbij een de voorkeursvolgorde (rijksbeleid), waarbij vooropstaat het voorkomen van het ontstaan van afvalwater. Als er afvalwater is het zoveel mogelijk beperken van verontreiniging en waar mogelijk afvalwaterstromen scheiden. De gemeente kan gebruik maken van deze voorkeursvolgorde bij de totstandkoming van het gemeentelijk rioleringsplan (GRP). De uiteindelijke afweging wordt lokaal gemaakt, waarbij doelmatigheid van de oplossing centraal staat'.

Het te lozen hemelwater mag geen significante verslechtering van de kwaliteit van het ontvangende oppervlaktewater veroorzaken. Maatregelen om dit te bereiken zijn duurzaam bouwen, infiltratie, het toepassen van berm- of bodempassage en straatkolken met extra voorzieningen. Als ondanks de zorgplicht en de preventieve maatregelen het te lozen hemelwater naar verwachting een aanmerkelijk negatief effect heeft op de oppervlaktewaterkwaliteit, kan in overleg tussen gemeente en waterschap gekozen worden voor aanvullende voorzieningen, een verbeterd gescheiden stelsel of- als laatste keus - aansluiten op het gemengde stelsel.

Integraal Waterplan Haarlem

De gemeente Haarlem en het Hoogheemraadschap van Rijnland hebben eind 2004 het Integraal Waterplan Haarlem vastgesteld en in 2014 geactualiseerd. Centrale doelstelling van het Integraal Waterplan is het ontwikkelen en behouden van een veilig, veerkrachtig en ecologisch gezond watersysteem. Het plan functioneert als strategisch kader voor gerelateerde beleidsvelden zoals het grondwater-, afvalwater-, en baggerbeleid. Om ervoor te zorgen dat het Haarlemse waternetwerk bestand is tegen klimaatsverandering (hoger zeeniveau, toename van de hoeveelheid en intensiteit van de neerslag), inklinking van de bodem, en verstedelijking (toename verhard oppervlak) is ruimte voor oppervlaktewater nodig.

Ruimte voor extra oppervlaktewater kan worden gevonden door het verbreden van bestaande watergangen, het graven van nieuwe watergangen en het weer open leggen van gedempte grachten. Doelstelling voor het oppervlaktewater is het creëren van een veilig watersysteem met voldoende afwaterend en bergend vermogen, een adequate doorstroming en maximale benutting van gebiedseigen water. Als streefbeeld heeft de gemeente voor ogen een verbeterd waternetwerk dat uitgebreid is met nieuw water.

Gemeentelijk Rioleringsplan

Het GRP is een beleidsmatig en strategisch plan waarin het verbreed rioleringsbeheer (incl. financiën) en de visie op riolering voor de langere termijn worden beschreven. Met het GRP beschikt de gemeente over een instrument om systematisch inzicht te krijgen in de te beheren en onderhouden rioleringsobjecten en de wijze waarop de gemeente invulling geeft aan de wettelijke (milieu)eisen. Door het opstellen van het GRP wordt het verbreed rioleringsbeleid inzichtelijk en toetsbaar. Er zijn vier doelstellingen voor het GRP van toepassing, te weten:

• het doelmatig inzamelen van het afvalwater en het hemelwater.
• het transporteren van het rioolwater naar een geschikt lozingspunt.
• Het zoveel mogelijk voorkomen van wateroverlast.
• Het beperken van vervuiling door overstorten middels aanleg van randvoorzieningen (o.a. BBB's) en afkoppelen.

Compensatieregeling

Een algemene regel met betrekking tot de waterkwantiteit is het compenseren van een eventuele toename van verharding (wegen, gebouwen). Indien verharding in een gebied toeneemt, zullen waterhuishoudkundige maatregelen getroffen moeten worden om waterbezwaar als gevolg van de toegenomen verharding te voorkomen. Gemeente Haarlem en het Hoogheemraadschap van Rijnland stellen als richtlijn dat - indien gebouwd wordt en hierbij meer dan 500 m² onverhard oppervlak omgezet wordt naar verhard oppervlak - minimaal 15 procent van de toename aan verharding gecompenseerd dient te worden in de vorm van oppervlaktewater.

Het uiteindelijk te compenseren oppervlak hangt af van overige maatregelen die de waterhuishouding in een gebied ten goede kunnen komen, zoals het vertraagd afvoeren van hemelwater. Voorbeelden zijn grasdaken en ontkoppeling van het rioolstelsel, waarbij het ontkoppelde water in de bodem geïnfiltreerd wordt. Tevens onderschrijft het Waterplan de noodzaak op het vlak van baggeren, afkoppelen, saneren overstorten, inrichten natuurvriendelijke oevers, en afkoppelen schone verharding, en het creëren van extra open water ter compensatie van toegenomen verharding.

4.9.4 Relatie met het ontwikkelingsplan     

Compensatieregeling

Een uitwerking van de watertoets voor de gemeente Haarlem is de compensatieregeling. Bij een aanwijsbare toename van het verhard oppervlak zullen waterhuishoudkundige maatregelen getroffen moeten worden om waterbezwaar als gevolg van toename verharding te voorkomen. Indien er gebouwd wordt en hierbij meer dan 500 m² onverhard oppervlak omgezet wordt naar verhard oppervlak, dient 15% van de toename verharding als oppervlaktewater te worden aangebracht.

In voorliggend plan is geen sprake van een toename aan verharding van meer dan 500 m². Het projectgebied is op dit moment voor het overgrote deel reeds verhard met bebouwing en parkeerterrein. In de nieuwe situatie wordt zelfs meer groen (onverhard) toegevoegd dan in de huidige situatie het geval is. Er hoeft geen water gecompenseerd te worden.

Oppervlaktewater

Binnen het projectgebied is geen oppervlaktewater aanwezig. Het open water dat nabij het projectgebied ligt, betreft het Spaarne aan de noordwest en zuidwestelijke kant van het projectgebied. Overeenkomstig het Rijnlands Keur moet aan weerszijden van de watergangen een obstakelvrije strook grond aanwezig zijn met een breedte van 5 meter ten behoeve van het uitvoeren van het onderhoud aan en ter bescherming van het profiel van de watergangen, alsmede voor de inspectie. Het projectgebied ligt op meer dan 80 meter van het Spaarne en vormt daarmee geen belemmering.

Grondwater

De grondwaterstanden in Haarlem zijn over het algemeen vrij hoog. Om grondwateroverlast te voorkomen zijn dan ook onder een groot aantal wijken drainagesystemen aangelegd. Deze systemen hebben grote invloed op het functioneren van het lokale grondwatersysteem.

In voorliggend plan wordt een kelder gegraven onder de Koepel en wordt een parkeergarage gerealiseerd onder een groot deel van het plangebied. Hiervoor wordt in overleg met Rijnland middels een geohydrologisch onderzoek onderzocht of een vergunning of melding noodzakelijk is het voor het tijdelijk onttrekken van grondwater.

Waterketen

Het projectgebied en haar omgeving heeft een gemengd rioolstelsel. Hierin wordt zowel het afvalwater als regenwater verzameld en naar de rioolzuivering gevoerd. Dit betekent dat de mogelijkheden voor het afkoppelen van schone verharding goed onderzocht en benut moeten worden. Bij het afkoppelen van verharding zullen tevens maatregelen ter voorkoming van uitloging door bouwmaterialen (voornamelijk zink en lood) genomen moeten worden. De gemeente neemt afkoppelkansen mee in de uitwerking van het basisrioleringsplan voor het gebied.

Afkoppeling verhard oppervlak

Enkele malen per jaar treden bij piekbelasting (extreme regenbuien) riooloverstorten in werking. Aangezien dit de waterkwaliteit niet ten goede komt, stimuleert het Hoogheemraadschap van Rijnland het afkoppelen van verharde oppervlakken. Dit is in lijn met de gezamenlijke doelstelling van het rijk, provincies, gemeenten en waterschappen om het water eerst vast te houden, dan te bergen en vervolgens af te voeren. Voor het afkoppelen van wegen en overig verhard oppervlak hanteert Rijnland de 'Beslisboom aan- en afkoppelen verharde oppervlakten' van de Werkgroep Riolering West-Nederland als richtlijn. Bij het afkoppelen van schoon hemelwater van dakoppervlakken en bij (nieuw)bouwactiviteiten hanteren Rijnland en de gemeente Haarlem de uitgangspunten van nationale pakketten duurzame stedenbouw en duurzaam bouwen. Van belang is bijvoorbeeld het uitgangspunt dat bij de bouw de toepassing van uitloogbare metalen zoveel mogelijk voorkomen dient te worden zodat minder verontreinigde stoffen in het watersysteem terecht komen.

Conform geldend beleid van het Hoogheemraadschap en het vGRP 2018 is het voor nieuwbouw gewenst een gescheiden rioleringsstelsel aan te leggen, zodat schoon hemelwater niet bij een rioolzuiveringsinstallatie terecht komt. Afvalwater wordt aangesloten op de bestaande gemeentelijke riolering. Voor hemelwater wordt de volgende voorkeursvolgorde aangehouden:

• hemelwater vasthouden voor benutting;
• (in-)filtratie van afstromend hemelwater;
• afstromend hemelwater afvoeren naar oppervlaktewater;
• afstromend hemelwater afvoeren naar AWZI.

Er wordt in ieder geval een gescheiden rioolstelsel aangelegd en aangeboden. Daarnaast worden een aantal ruimtelijke ingrepen uitgevoerd die bijdragen aan de gewenste manier van afkoppelen van hemelwater.

De openbare ruimte wordt allereerst zo ingericht dat er ook bij extreme regenval geen water in de woningen en gebouwen loopt. Daarnaast wordt de maaiveldinrichting gericht op het optimaal bergen en vasthouden van hemelwater alvorens het wordt afgevoerd op het boezemsysteem (aanpak klimaatuitdaging vGRP 2018 - 2023). Het zo lang mogelijk bergen en vasthouden van hemelwater op eigen terrein kan met name in de vorm van groene plekken en boomspiegels binnen het terrein en op het voorplein die bij regenbuien tijdelijk kunnen vollopen (wadi). Middels drains of goten kan het water vervolgens afstromen en op het oppervlaktewater worden afgevoerd. Daarnaast kan gedacht worden aan open bestrating, kolken en grindkorven onder hwa's.

Een beleidswens is het creëren van een watergang in de Papentorenvest. Het gescheiden afvoersysteem wordt zodanig aangelegd dat het hemelwater later is te koppelen aan de toekomstige 'groene' of 'blauwe' gracht ter plaatse van de Papentorenvest.

Groene daken, daken bedekt met beplanting, kunnen bijdragen aan het vertraagd afstromen van hemelwater op het maaiveld. Hiermee kunnen groene daken een bijdrage leveren aan de doelstellingen in het vGRP.

In voorliggend plan worden daken zoveel mogelijk benut voor vergroening dan wel voor opwekking van zonne-energie. Het realiseren van groene daken zorgt voor een waterbuffering en een afkoppeling van regenwater (vertraagde afvoer). Ook zorgt een groen dak voor verkoeling en biedt het de mogelijkheid om een bijdrage te leveren aan de natuur in de stad. Ook op maaiveldniveau wordt daar aandacht besteed door zoveel mogelijk van het openbaar gebied als groen in te richten.

Waterspreekuur Rijnland

Het plan is op 16 september 2019 voorgelegd aan Rijnland tijdens het wateroverleg met gemeente Haarlem. Hier is besproken dat aandacht besteed moet worden aan het afkoppelen van verhard oppervlak en dat aangegeven moet worden op welke wijze in dit plan hiermee omgegaan wordt. In bovenstaande paragraaf is dit helder aangegeven.

4.10.1 Korte historische schets     

In paragraaf 2.1.1 is de historische schets opgenomen.

4.10.2 Beschermd stadsgezicht     

De gehele projectlocatie is gelegen binnen beschermd stadsgezicht. In de door de Rijksdienst voor de Monumentenzorg opgestelde beschrijving van het beschermd stadsgezicht is aangegeven dat in het algemeen het patroon van straten en waterlopen in samenhang met de schaal en de bebouwing van belang is. Meer specifiek is voor (de omgeving van) de projectlocatie het volgende opgenomen: "Kenmerkend voor dit deel van het beschermd stadsgezicht is dat de opbouw ervan tamelijk eenvoudig is en in sterke mate bepaald wordt door de loop van de rivier. Hoofdelement is de oostelijke uitleg van de (dijk-)straat evenwijdig aan de rivier, die buiten de stad doorliep als dijkweg naar Amsterdam. Aan de rivier is over een grote lengte een kade met zelfstandige bebouwing ontstaan (...). Ten noorden van de Amsterdamse Poort, de enig resterende poort van de middeleeuwse ommuring, blijft het stedelijk gebied beperkt tot de smalle strook direct langs de rivier (...). De bajonet in de Scheepmakersdijk is ruimtelijk zeer sprekend. De bijzondere plaats van het westelijk einde vand e Scheepmakersdijk als smalle landtong tussen rivier en Papentorenvest is als gevolg van de demping van een groot deel van die vest, de verwijdering van de brug naar de Koudenhorn en de sloop van de destijds op de punt gesitueerde molen duidelijk verzwakt, maar toch nog wel herkenbaar".

4.10.3 Beschrijving cultuurhistorie in het plangebied     

In het plangebied zijn verschillende bouwwerken die vanwege hun cultuurhistorische betekenis bescherming genieten.

Monumenten

In het plangebied bevinden zich de volgende rijksmonumenten:

De monumenten zijn met de aanduiding orde-1 op de verbeelding weergegeven.

Beeldbepalende bouwwerken

Het plangebied telt diverse beeldbepalende bouwwerken, ouder dan vijftig jaar, die op grond van hun hoge architectonische kwaliteit, hun plaats in de stedenbouwkundige structuur en/of als toonaangevend element in de gevelwand een belangrijke bijdrage leveren aan het stadsbeeld. De toegevoegde waarde van deze bouwwerken heeft niet alleen betrekking op de aanwezigheid binnen het beschermd stadsgezicht, maar ook op individuele architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten van de bouwwerken. Dit betreft het Huis van Bewaring (De Vest) en de bijbehorende bewaarderswoningen. Bij beeldbepalende gebouwen dienen de specifieke waarden van het pand, zoals opgenomen in de redengevende omschrijving (zie Bijlage 2) behouden te blijven. Bij verbouwing heeft een restauratieve aanpak van de gevels en de kap de voorkeur. De gebouwen zijn met de aanduiding orde -2 op de verbeelding weergegeven.

Bouwhistorie

Het Huis van bewaring en de bewaarderswoningen zijn niet alleen beeldbepalend, maar ook bouwhistorisch waardevol. Reeds in 2009 heeft het ministerie van VROM een zogenaamd 'demarcatierapport PI DE Vest' opgesteld, waarin de bouwhistorische waarden zijn beschreven. Met dit onderzoek is aan de in artikel 6 'Waarde- bouwhistorie' gestelde eis tot doen van onderzoek naar de bouwhistorische waarden voldaan.

De gebouwen zijn voorzien van de dubbelbestemming Bouwhistorie op de verbeelding.

Afbeelding: waarderingskaart cultuurhistorische waarden

4.10.4 Effect ontwikkeling op cultuurhistorie     

De Nota Ambities en Eisen Herontwikkeling Koepel Haarlem van 14 juli 2016 formuleert zeven kernkwaliteiten die het complex kenmerken en die als uitgangspunt moeten dienen voor behoud en transformatie van de voormalige strafgevangenis, het monumentale complex 'De Koepel'. Hiertoe behoort het ronde cellengebouw met bijbehorende directie- en bewaarderswoningen, inclusief hekwerken en de gevangenismuur. Voorts is er op het terrein als bebouwing met hoge cultuurhistorische waarde het later gerealiseerde Huis van Bewaring, bekend als de Vest, met bijbehorende bewaarderswoningen en directeurswoning.

Ten aanzien van de aanwezige cultuurhistorische waarden geldt als grondgedachte, dat nieuwe waarden op een respectvolle wijze kunnen worden toegevoegd. In deze paragraaf wordt beschreven om welke kernkwaliteiten en cultuurhistorische waarden het gaat en welke impact de voorgenomen ontwikkeling hierop heeft, of hoe de ontwikkeling hierop inspeelt. Hierbij geldt dat de uiteindelijke uitwerking op onderdelen pas in een later stadium zal volgen, net als de uiteindelijke toetsing op grond van de Erfgoedwet.

De zeven geformuleerde kernkwaliteiten zijn:

1. Icoonwaarde voor de stad
2. Hoofdstructuur (bestaande routing en assenkruis)
3. Voorplein en besloten binnenterrein
4. Monumentale en waardevolle gebouwen en bouwwerken
5. Kathedrale effect van het cellengebouw, interieur
6. Architectonische kwaliteit en detaillering Belevingswaarde, emotionele waarde (sociaal/maatschappelijk)

Icoonwaarde

De Koepelgevangenis heeft een sterke iconische waarde voor het stadssilhouet. Deze icoonwaarde geldt het sterkst op grote afstand van het complex en neemt af naarmate men het gebouw dichter nadert. De nieuwbouw op het terrein krijgt een variatie aan bouwhoogtes, reagerend op de directe context, de bestaande woningen aan de noordzijde en de compositie en zichtlijnen aan de zuidzijde. De zichtlijnen vanuit de stad naar de Koepel, maar ook de zichtlijnen vanuit de Koepel naar de stad, zorgen ervoor dat het monumentale complex vanaf maaiveldniveau niet 'verdwijnt' achter de nieuwbouw, maar juist continu in verbinding staat met de stad. De maximale bouwhoogtes zijn dusdanig, dat het stadssilhouet op afstand niet wordt verstoord. De icoonwaarde is daarmee op stedenbouwkundig niveau voldoende gewaarborgd.

Hoofdstructuur (bestaande routing en assenkruis)

De hoofdingang van het Koepelterrein bevindt zich aan de noordzijde. Verder zijn er geen toegangen tot het ommuurde terrein. Bij de hoofdentree vormen de directeurswoningen aan weerszijden van het centrale administratiegebouw een monumentale en statige façade. Het voorplein versterkt de monumentaliteit van de gevelwand en zoekt tegelijkertijd aansluiting van het complex bij de omgeving. Vanaf het voorplein loopt de centrale route door het administratiegebouw via een nu verdwenen lage tussengang naar het cellengebouw. De as van de hoofdentree eindigt in de navel van de koepel en splitst zich daar uit in een volledig assenkruis waarop de overige toegangen tot het cellengebouw zijn geplaatst. Het zelfstandig functionerend Huis van bewaring De Vest kende een eigen entree met vergelijkbare symboliek (voorplein, voorgebouw, tussenzone, cellengebouw) langs de Oostvest.

Impact op hoofdstructuur 

Het stedenbouwkundig plan voorziet in drie heldere en herkenbare toegangen tot het terrein: de formele hoofdingang, de nieuw toegevoegde conceptuele ingang vanaf de Papentorenvest en een informele ingang aan de oostzijde, waaronder de entree voor de parkeergarage.

De impact op de bestaande hoofdstructuur en routing is voornamelijk aanwezig in de toevoeging van de twee nieuwe entreezones. Door de drie ingangen elk een sterk eigen karakter en wisselende formaliteit te geven, ontstaat er een hiërarchie in de entrees. Tegelijk wordt de bestaande formele routing zoals die uit het gebruik van de gevangenis bestond, inclusief de sterk symbolische route via het administratiegebouw naar de Koepel zelf, gehandhaafd. De hoofdstructuur van routing en ontsluiting wordt met dat uitgangspunt voldoende gewaarborgd.

Conceptuele entree

De conceptuele entree aan de Papentorenvest is een opening in de monumentale muur. Hier wordt een enkele doorgang in de muur gemaakt, die zich in het verlengde van de nieuwe brug over de toekomstige (groene of blauwe) gracht bevindt en die een heldere, kleinschalige en verfijnde ingreep in de gevangenismuur vormt. Deze ingreep moet in verhouding staan tot de monumentale muur en geen aantasting vormen op haar karakteristieke geslotenheid. De entree sorteert voor op de toekomstvisie voor de Papentorenvest. Het conceptuele karakter speelt in op het uitgangspunt van de muur als gesloten doorgaande wand, waarbij de ingang op informele wijze toegang biedt tot het terrein. Vanuit erfgoed is er een positieve grondhouding ten aanzien van dit uitgangspunt.

Voorplein en besloten binnenterrein

Het voorplein is van oorsprong een zachte, groene overgangszone tussen het vrije leven in de stad en de gesloten binnenwereld van de gevangenis. De formele entreepartij met administratiegebouw en directeurswoningen aan weerszijden vormt de monumentale overgang tussen openbaar voorplein en het gesloten binnenterrein dat erachter ligt.

Dit gegeven wordt in het stedenbouwkundig plan opgepakt door het openbare voorplein een groen karakter te geven, dat in die zin afwijkt van de doorlopende stadsvloer met accenten zoals die op het binnenterrein wordt gelegd. Deze nieuwe stadsvloer maakt het binnenterrein onderdeel van de openbare ruimte in de stad; het is niet langer besloten. De trappartij rechts van het administratiegebouw is een duidelijke nieuwe toevoeging die het binnenterrein direct op het voorplein en de rest van de stad ontsluit; de trappartij hoort onmiskenbaar bij het nieuwe gebruik van het complex.

Naast het renoveren van de bestaande gebouwen wordt er ruim 9.000 m2 nieuwbouw binnen het terrein gerealiseerd, voor woningen en voorzieningen. Dit betekent dat er een aanzienlijke bouwvolume naast de monumenten moet worden ingepast, globaal evenveel als dat er nu op het terrein aan latere uitbreidingen staat. In tegenstelling tot de bestaande situatie zal de nieuwbouw vooral ruimte laten voor de monumenten. De prioriteit wordt daarbij gegeven aan de Koepel als het centrale middelpunt, deze komt geheel vrij te staan. Door de muur aan binnenzijde op strategische punten 'op te dikken' met de nieuwbouw, vindt een taillering van de openbare ruimte rondom de Koepel plaats. Door het toevoegen van groen wordt de stenige wereld van het binnenterrein verzacht.

De karakteristieke beslotenheid van het binnenterrein wordt sterk belichaamd in de aanwezigheid van de monumentale ringmuur. Deze wezenlijke fysieke eigenschap van de muur, dat zij het terrein afzondert, kan niet ondergeschikt worden gemaakt aan de ambitie om het koepelterrein te openen. De ringmuur is in het stedenbouwkundig plan daarom opgepakt als constante, een vast gegeven waar vanuit de nieuwbouw en de toegankelijkheid naar het binnenterrein zich ontwikkelt. Naar buiten toe blijft de muur sterk aanwezig en ook grotendeels gesloten. Juist omdat de gesloten karakteristiek van de muur als helder uitgangspunt voor het ontwerp wordt genomen, blijft deze kernkwaliteit gewaarborgd, zonder dat dit ten koste gaat van de toegankelijkheid of het publiek maken van het terrein.

Monumentale en waardevolle gebouwen en bouwwerken

Voor de restauratieve werkzaamheden aan de Koepel zelf (het ronde cellengebouw) en de ingrepen die noodzakelijk zijn voor de nieuwe gebruiksfunctie, zoals akoestische maatregelen en klimaatregulatie, is reeds vergunning afgegeven. Voor de fysieke transformatie van de monumentale gebouwen heeft eveneens de afweging ten aanzien van de aantasting van de monumentwaarden al plaatsgevonden. Hierbij is ook de impact op het kathedrale effect binnenin de Koepel, de architectonische en ruimtelijke inpassing van de inbouw, het assenkruis, de omgang met monumentale details en de uiterst subtiele kleurtoepassing in het monumentale interieur gewogen en getoetst. Het stedenbouwkundige plan doet hierover dan ook verder geen uitspraken.

De gebouwen behorend bij de Vest worden met zorg voor de cultuurhistorische waarden getransformeerd. De ringmuur en de diverse tuinhekken rondom de directeurswoningen zijn op zichzelf staande Rijksmonumenten en als dusdanig onderdeel van het stedenbouwkundige plan. Op deze onderdelen zal bij de nadere planuitwerking getoetst worden aan de Erfgoedwet.

Belevingswaarde, emotionele waarde (sociaal/maatschappelijk)

Met de herontwikkeling van het monumentale gevangenisterrein gaat onherroepelijk een deel van de belevingswaarde van het complex verloren. Dat is inherent aan het herbestemmen van een complex met zo'n specifieke oorspronkelijke en gesloten functie. Het stedenbouwkundig plan is geënt op de balans tussen open en dicht, toegankelijk en gesloten, waarbij de beleving van de muur als symbool voor de geslotenheid als centraal element is opgepakt. Het behoud van de muur als element waar men door- of overheen moet om het terrein te betreden is essentieel voor het behoud van een deel van de belevingswaarde. In hoeverre de belevingswaarde uiteindelijk behouden blijft, is bovendien sterk afhankelijk van de uitwerking op detailniveau, de materialisering en de fijnzinnigheid van het ontwerp. De uitgangspunten voor het stedenbouwkundig plan zoals die nu zijn vastgelegd bieden hiervoor ruim voldoende mogelijkheden.

4.12.1 Inleiding     

Hamaland Advies heeft in juni 2019 een archeologisch bureauonderzoek en een verkennend booronderzoek voor de beoogde herontwikkeling van de locatie uitgevoerd. Dit onderzoek is opgenomen in bijlage 10 van deze toelichting. Hieronder wordt een samenvatting van het onderzoek weergegeven.

4.12.2 Onderzoek     

Het totale onderzoeksgebied heeft een oppervlakte van ca. 1,7 ha. Telefonisch is door de opdrachtgever aangegeven dat de nieuwe funderingen tot maximaal 1,0 m-mv aangelegd zullen worden. De parkeerkelder wordt tot circa 3,0 m-mv gerealiseerd en de aan te leggen kelder onder De Koepel tot circa 6,0 m-mv. In het plangebied zal gebruik worden gemaakt van heipalen. Een palenplan is nog niet bekend.

Op grond van de archeologische beleidsadvieskaart van gemeente Haarlem kan herleid worden dat het plangebied een middellage archeologische verwachting (categorie 4) heeft. Hiervoor geldt conform het archeologisch beleid van de gemeente dat onderzoek noodzakelijk is bij bodemingrepen dieper dan 30 cm -mv en groter dan 2.500 m². Het plangebied behoort tot een archeologisch monument (monumentnummer 13913) en een Rijksmonument (monumentnummers 513313, 513314, 513315, 513316, 513317, 513318, 513319 en 513320).

Conclusie bureauonderzoek

Op grond van de bestudeerde bronnen kan geconcludeerd worden dat het plangebied een middelhoge verwachting heeft op archeologische resten uit de periode vanaf de Late Middeleeuwen B (1250 n. Chr.) tot aan de Nieuwe Tijd B (1650 n. Chr.). Voor de periode vanaf de Nieuwe Tijd B geldt een hoge archeologische verwachting voor het plangebied. Archeologische vindplaatsen uit de Vroege Prehistorie, in de diepere ondergrond, kunnen niet uitgesloten worden. Hiervoor geldt een lage archeologische verwachting. Vindplaatsen uit andere periodes zijn hoogstwaarschijnlijk niet aanwezig door veenvorming en latere turfwinning. Daarnaast heeft de bouw van de koepelgevangenis en bijgebouwen een aanzienlijke bodemverstoring veroorzaakt binnen het plangebied. Onbekend is echter tot hoe diep de bodem daadwerkelijk is verstoord.

Conclusie veldonderzoek

Uit het veldonderzoek blijkt dat in het plangebied onder een straatverharding van beton, betonklinkers of betontegels een subrecente ophoging van gemiddeld 120 cm en een stadsophoging van gemiddeld 60 cm uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd is. De basis van het profiel wordt gevormd door een dik pakket rietzeggeveen (Hollandveen, behorend tot de Formatie van Nieuwkoop). De top van het veenpakket is aangetroffen op dieptes variërend van 210 cm-mv (boring 40) tot 260- cm-mv (boring 6), in NAP: 139 cm -NAP tot 189 cm - NAP. De top van het veen is her en verspit en veraard (geoxideerd), wat erop duidt dat het tijdens de middeleeuwen aan de oppervlakte heeft gelegen en ontgonnen is. De top van het veen is vervlakt en wordt afgedekt door een pakket grijze of bruingrijze iets kalkhoudende klei met een gemiddelde dikte van 60 cm (afkomstig uit de voormalige Haarlemmermeer of het IJ) waarin zich puinspikkels bevinden en soms wat fijne schelpresten, (dierlijke) mest en humeuze insluitsels. Dit is in het veld geïnterpreteerd als de oorspronkelijke ploegvoor uit de Late Middeleeuwen welke globaal in de 14e en 15e eeuw gedateerd kan worden, op basis van de stratigrafische positie en het afdekkende pakket. Deze wordt op zijn beurt weer afgedekt door een gemiddeld 50 cm dikke laag stadsgrond met huishoudelijk afval, voornamelijk uit de 16e en 17e eeuw. De laag stadsgrond wordt afgedekt door een gemiddeld 75 cm dikke laag bruin humeus kleiig fijn siltig zand met baksteenpuin, betonpuin en metaalresten. Dit is de oorspronkelijke bouwvoor uit de tijd van de bouw van de koepelgevangenis (eind 19e eeuw). De toplaag bestaat vanaf het maaiveld (71 cm + NAP) uit een 60 cm dikke subrecente ophogingslaag van puinhoudend zand.

Selectieadvies

Op grond van de onderzoeksresultaten kan geconcludeerd worden dat in het plangebied vanaf een diepte van 120 cm-mv (49 cm -NAP) sprake is van een grotendeels intacte bodemopbouw met archeologische indicatoren voor bewoning en/of landgebruik in de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Eventuele spoorniveaus en/of vondstniveaus zijn te verwachten in de stadsophoging uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd en onder de oorspronkelijke ploegzool in de top van het veenpakket op een diepte variërend van 210 cmmv tot 260 cm-mv (139 cm -NAP tot 189 cm -NAP). Op grond van de onderzoeksresultaten adviseren wij om bodemingrepen in het plangebied te beperken tot een diepte van 100 cm-mv (29 cm -NAP), rekening houdend met een bufferzone van 20 cm boven de top van de eerste archeologisch relevante cultuurlaag uit de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd. In dat geval is sprake van behoud in situ. De beheersmaatregelen voor behoud in situ dienen te worden afgestemd met de gemeentelijk archeoloog en zijn mede afhankelijk van de geplande bodemingrepen. Indien diepere bodemingrepen voorzien zijn, dan zullen archeologisch waardevolle niveaus aangetast worden. In dat geval zal een vervolgonderzoek plaats dienen te vinden waarbij de bedreigde archeologische niveaus (spoor- en.of vondstniveaus) veilig worden gesteld middels een proefsleuvenonderzoek, archeologische begeleiding of een opgraving, afhankelijk van de aard en omvang van de te verwachten resten. Dit zal in overleg met de gemeentelijk archeoloog worden bepaald.

4.12.3 Conclusie     

Bij bodemingrepen dieper dan 100 cm-mv dient nader archeologisch onderzoek plaats te vinden. De aanduiding 'archeologisch waardevol gebied' is overgenomen op de verbeelding.

4.13.1 Inleiding     

De groenparagraaf biedt inzicht in de kwaliteit en de kwantiteit van het aanwezige groen binnen het plangebied. Deze paragraaf eschrijft niet alleen duidelijk welke effecten dit bestemmingsplan heeft op het aanwezige groen, maar gaat ook in op de kansen voor en de bescherming van groen.

4.13.2 Beleid     

De hoofdgroenstructuur ligt vast in het Structuurplan Haarlem 2020. Doelstelling is zowel versterking van groen met ecologische waarde als van groen met stedelijke waarde. Dit wordt bereikt door het in stand houden en versterken van de bestaande groene gebieden en lijnen.

Bomen vormen een belangrijk tegenwicht voor de verstening van onze leefomgeving. Het Bomenbeleidsplan 2009-2019 geeft de visie van de gemeente Haarlem op bomen en schept samenhang in de uitvoering van het bomenbeleid. Uitgangspunt voor de bomenstructuur is de verdere uitbouw en verbetering van het Haarlemse bomenbestand.

De gemeente Haarlem beschikt verder over een Haarlemse Monumentale Bomenlijst (2009). Vanwege de waarden van monumentale bomen zal in beginsel geen omgevingsvergunning voor het kappen worden verleend voor deze bomen. De Bomenverordening beschermt monumentale bomen.

Een bestemmingsplan biedt bescherming aan de groeiplaats van alle monumentale bomen in de openbare ruimte die (deels) binnen het plangebied liggen. Op die manier zijn niet alleen de monumentale bomen beschermd op basis van de Bomenverordening, maar op basis van het bestemmingsplan ook de ruimtes die de monumentale bomen nodig hebben om te kunnen groeien. Voor het kunnen vastleggen van alle groeiplaatsen is er een actuele inventarisatie uitgevoerd waarbij bepaald is welke monumentale bomen er in het plangebied zijn op het moment dat het bestemmingsplan is opgesteld.

Afbeelding: Hoofdbomenstructuur

4.13.3 Beschrijving groen in het plangebied     

In de huidige situatie is er enkel sprake van wat groen op de voorzijde (het parkeerterrein) bij de ingang van de koepel. Hier zijn enkele bomen aanwezig en een klein plantsoen. Er zijn geen monumentale bomen aanwezig. Het binnenterrein is niet openbaar en bestaat enkel uit verharding en gebouwen. Hier is geen groen aanwezig.

De bomen in en rond het plangebied zijn geinventariseerd door Pius Floris, om de huidige conditie van de bomen vast te stellen (Bijlage 11).

De boominventarisatie betreft alle bomen op het koepelterrein en een aantal direct aangrenzende bomen op openbaar terrein. Op het koepelterrein zelf staan in totaal 21 bomen. Vanwege het toevoegen van nieuwe bouwvolumes in de achtertuinen van de directeurswoning worden 9 bomen gekapt.

Op het voorplein wordt één boom gekapt, omdat deze in zeer slechte staat verkeerd. De gemeente heeft als voorwaarde in de regels gesteld, dat een inrichtingsplan voor de buitenruimte moet worden opgesteld en goedgekeurd door BenW.

Naar aanleiding van overleg met de Bomenwachters d.d. 25 september 2019 wordt aanbevolen om in de uitwerkingsfase te onderzoeken of twee grote Winterlindes (boomnummer 18 en 19) behouden kunnen worden. Deze bomen staan in de meest essentiële zichtlijn maar verkeren in goede staat. Er wordt onderzocht of deze bomen in sterke mate kunnen worden opgesnoeid. Wanneer deze bomen op leeftijd zijn en de nieuwe bomen op het terrein volgroeid zouden de Winterlindes alsnog gekapt kunnen worden op latere leeftijd.

Naar aanleiding van het overleg met de Bomenwachters wordt ook de toestand van een jonge Beuk (boommnummer 28) nader beschouwd. Door zijn leeftijd is deze waarschijnlijk nog goed te verplaatsen naar een andere plek op het Koepelterrein.

Het voorterrein wordt in de nieuwe situatie naast verharding ook voorzien van een gazon met grastrappen.

In de nieuwe situatie moet binnen de voormalige gevangenismuren de maat en schaal van de stadsvloer dominant worden en niet teveel onderbroken worden door groenvakken. Daarom wordt het groen met name toegevoegd in de vorm van bomen, die in de pleinverharding worden geplaatst. Zoveel als mogelijk wordt gekozen voor 1^e orde grootte bomen. Er wordt gekozen voor een menging van een aantal verschillende soorten 1^e orde stadsbomen: Iepen, Linden en Platanen. Op een aantal plekken is minder ruimte, daarom wordt er op die plekken gekozen voor 2^e orde grootte bomen. Er wordt gekozen voor een menging van een aantal verschillende 2^e orde stadsbomen: Gleditsia's en Robinia's.

Bovenop de parkeergarage worden een aantal boombakken met zitranden geplaatst waarin naast siergrassen en bloemen ook 3^e orde grootte boompjes worden geplaatst: Krentenboompjes en Gele Kornoeljes.

Op diverse plekken kan gevelbegroeiing ingezet worden om groene, fleurige verrassingen te creëren. Op specifeke plekken worden staal kabels en roosters gemonteerd tegen de gevels. Deze ondersteunen de rankende en slingerplanten (Blauwe Regen, Druif, Clematis, Kamperfoelie, Winterjasmijn, Bruidsluier, etc).

Daarnaast worden diverse daken van de nieuwbouw ingericht als groen dak. Met deze vergroening wordt niet alleen een bijdrage geleverd aan het verhogen van de ruimtelijke kwaliteit, maar ook aan klimaatadaptie (tegengaan hittestress) en de biodiversiteit.

4.13.4 Conclusie     

Met de herontwikkeling van het koepelterrein wordt een bijdrage geleverd aan het vergroenen van de stad door het toevoegen en compenseren van de bomen én het aanleggen van nieuw openbaar groen in combinatie met het realiseren van groene daken.

4.14.1 Inleiding     

Er is één wet van toepassing die de natuurwetgeving in Nederland regelt: de Wet natuurbescherming. De wet ligt in de lijn van Europese wetgeving, zoals de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn.

Wet natuurbescherming

Via de Wet natuurbescherming wordt de soortenbescherming en gebiedsbescherming geregeld. De soortenbescherming heeft betrekking op alle, in Nederland in het wild voorkomende zoogdieren, (trek)vogels, reptielen en amfibieën, op een aantal vissen, libellen en vlinders, op enkele bijzondere en min of meer zeldzame ongewervelde diersoorten en op een honderdtal vaatplanten. Gebiedsbescherming wordt geregeld middels de Natura 2000-gebieden. Daarnaast kan de provincie ervoor kiezen om een gebied aan te wijzen als bijzonder nationaal natuurgebied- of landschap of als Nationaal Natuurnetwerk (NNN). Welke soorten planten en dieren wettelijke bescherming genieten, is vastgelegd in de bijlage van de Wet natuurbescherming. Dat houdt in dat, bij planvorming, uitdrukkelijk rekening gehouden moet worden met gevolgen, die ruimtelijke ingrepen hebben, voor instandhouding van de beschermde soort.

Nationaal Natuurnetwerk

De term EHS werd in 1990 geïntroduceerd in het Natuurbeleidsplan (NBP) van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. In 2013 veranderde de naam van Ecologische Hoofdstructuur naar Nationaal Natuurnetwerk (NNN). NNN is een netwerk van gebieden in Nederland waar de natuur voorrang heeft. Het netwerk helpt voorkomen dat planten en dieren in geïsoleerde gebieden uitsterven en dat natuurgebieden hun waarde verliezen. Het NNN kan worden gezien als de ruggengraat van de Nederlandse natuur. NNN is tevens opgenomen in het streekplan van de provincie. Indien het projectgebied in of in de nabijheid van het NNN gelegen is, verlangt de provincie een 'nee-tenzij-toets'.

4.14.2 Beleid     

Het ecologisch beleidsplan uit 2013 heeft als doel het kwalitatief verbeteren en verhogen van de ecologische waarden en de richtlijnen uit het beleid verankeren in planprocessen en beheer- en onderhoudsprogramma's. Duurzaamheid, biodiversiteit en participatie zijn onderwerpen die een belangrijke rol spelen bij de invulling en uitvoering hiervan.

Het ecologische beleid bevat een afwegingskader bij projecten en andere ingrepen dat weergeeft waar men op moet letten bij projecten. Hierdoor is minder kans op vertraging. Ook wordt ingezet op het verbeteren van beheer en inrichting van de locaties met ecologische potentie. Dit kan alleen als beheer en inrichting zoveel mogelijk gebaseerd zijn op ecologische principes.

Binnen Haarlem zijn verschillende gebieden aangegeven als ecologische hotspots of als ecologische potentiegebieden. Deze laatste zijn waardevolle groene gebieden die zich door de juiste inrichting en beheer tot hotspots kunnen ontwikkelen. Geen van deze gebieden bevinden zich in het plangebied.

Daarnaast omvat het beleidsplan ook het ecologisch actieplan van de gemeente Haarlem met daarin de ambities voor de periode van 2013-2022 voor onder andere het afkoppelen van regenwater en het toepassen van gevelgroen. Bij nieuwe relevante ruimtelijke ontwikkelingen binnen het plangebied wordt het ecologisch beleidsplan Haarlem betrokken.

4.14.3 Onderzoek     

Ten behoeve van deze ontwikkeling is door Dresmé&vanderValk een quickscan Wet natuurbescherming en een nader vleermuizenonderzoek. Het onderzoek is opgenomen in bijlage 12 van deze toelichting. De conclusie van het onderzoek wordt hieronder overgenomen.

De quickscan Wet natuurbescherming inclusief vleermuisonderzoek richt zich op de voormalige penitentaire inrichting, de Koepelgevangenis, aan de Harmenjansweg 4 in het centrum van Haarlem. Omdat het projectgebied zich in een sterk verstedelijkte omgeving bevindt, is specifiek onderzoek gedaan naar broedvogels en vleermuizen. Behalve in de twee directeurswoningen zijn geen geschikte invliegopeningen aanwezig voor vleermuizen. Er zijn in juni en juli 2017 twee onderzoeksrondes uitgevoerd, waarbij geconcludeerd wordt dat geen verblijfplaatsen worden verwacht in de directeurswoningen.

Het projectgebied is van zeer beperkte betekenis voor vleermuizen. De bomen op het parkeerterrein en in de achtertuin worden incidenteel gebruikt om te foerageren en hebben vooral de functie van stapsteen, tussen belangrijkere foerageergebieden en verblijfplaatsen elders in de binnenstad van Haarlem. De straten en de bomen in de straat fungeren als migratieroute. Op basis van deze waarnemingen worden geen verblijfplaatsen van vleermuizen verwacht in de twee directeurswoningen. Een onderzoek in het najaar naar paarverblijfplaatsen is derhalve niet nodig. Met de gedeeltelijke sloop van de bijgebouwen van de Koepelgevangenis, de nieuwbouw en de renovatie van de twee directeurswoningen worden geen verbodsbepalingen van de Wet natuurbescherming overtreden.

Binnen het projectgebied zijn geen mogelijke holtes voor nesten voor vogels met een jaarrond beschermde vogelnesten waargenomen. Indien buiten het broedseizoen (half maart - half april) sloopwerkzaamheden worden uitgevoerd, worden geen effecten op broedvogels verwacht. Nader onderzoek of een ontheffing voor broedvogels is niet nodig.

4.14.4 Stikstofdepositie     

Ten tijde van het uitvoeren van het onderzoek door Dresmé&vanderValk was de PAS-wetgeving nog van kracht (Programmatische Aanpak Stikstof). Op 29 mei 2019 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: Afdeling) een streep gezet door het PAS. Dit houdt in dat de PAS niet meer als toestemmingsbasis voor (o.a.) de voorgenomen ontwikkeling kan dienen. Er dient derhalve beoordeeld te worden of de voorgenomen ontwikkeling een depositie van stikstof heeft dat een negatief significant effect op het nabijgelegen Natura 2000-gebied 'Kennemerland-Zuid'. Naar aanleiding van de tussenuitspraak van de Raad van State van 28 april 2021 en de daarmee samenhangende uitbreiding van de ondergrondse parkeergarage is een gewijzigde stikstofdepositieberekening toegevoegd.

Het gehele project wordt in de nieuwe situatie gasloos uitgevoerd, dus ook de gebouwen die blijven staan, gaan van het gas af. Dit betekent dat in de eindsituatie enkel verkeer een aspect is dat voor stikstofdepositie kan zorgen. Op basis van de verkeersaantrekkende werking van het plan en de eerste berekeningen (Bijlage 13) kan geconcludeerd worden dat het project niet zorgt voor een depositie van meer dan 0,00 mol/ha/jaar. Significante negatieve effecten op het Natura 2000-gebied zijn derhalve uit te sluiten.

4.14.5 Conclusie     

Het projectgebied is van zeer beperkte betekenis voor vleermuizen. Daarnaast zijn geen mogelijke holtes voor nesten voor vogels met een jaarrond beschermd vogelnest waargenomen.

Met de gedeeltelijke sloop van de bijgebouwen van de Koepelgevangenis, de nieuwbouw en de renovatie van de twee directeurswoningen worden geen verbodsbepalingen van de Wet natuurbescherming overtreden.

4.16.1 Inleiding     

Er bestaan geen wettelijke normen en eisen met betrekking tot de bezonning. Wel bestaan de normen van TNO: een 'lichte' norm, die minimaal twee uur zon per dag in de periode 19 februari tot en met 21 oktober voorschrijft, en een 'strenge' norm, die drie uur zon per dag in de periode 21 januari tot en met 22 november voorschrijft.

Noordgevels ontvangen nagenoeg geen direct zonlicht. Daarom wordt ook niet getoetst of deze gevels aan de lichte en/of strenge TNO norm voldoen.

Door Prevent Adviesgroep is een bezonningsonderzoek uitgevoerd waarin zowel de huidige (planologische) situatie en het nieuwe (bestemmings)plan wordt getoetst aan de lichte TNO norm en de strenge TNO norm. Dit onderzoek is opgenomen in bijlage 15 van deze toelichting. De resultaten van dit onderzoek worden hieronder overgenomen.

4.16.2 Onderzoek     

Op figuur 4.4 zijn de omliggende gebouwen getoond, welke zijn onderzocht op bezonning van het nieuwe (bestemmings)plan.

Figuur 4.4 onderzochte gebouwen 1, 2 en 3 (bron: Prevent)

De conclusie van het bezonningsonderzoek per gebouw luidt als volgt:

• Gebouw 1

De schaduwwerking van het plan op gebouw 1 betreft het effect op de zuidoostgevel van het gebouw. Deze gevel heeft in de winterperiode, 0 uur directe bezonning op de gevel in de huidige situatie. Dit is onvoldoende om de 'strenge' eisen te behalen. Tussen 19 februari en 21 oktober zijn er maximaal 4 bezonningsuren, dit is voldoende om de 'lichte' eisen te behalen. Het nieuwe ontwerp heeft nihil invloed op de bezonning en behaalt dus niet de strenge TNO norm, maar wel de lichte TNO norm.

• Gebouw 2

De schaduwwerking van het plan op gebouw 2 betreft het effect op de zuidwestgevel van het gebouw. Deze gevel heeft in de winterperiode maximaal 3 uur directe bezonning op de gevel in de huidige situatie. Dit is voldoende om de 'strenge' eisen te behalen. Het nieuwe ontwerp heeft geen invloed op de bezonning. Dit betekent dat de strenge en lichte TNO norm wordt behaald.

• Gebouw 3

De schaduwwerking van het plan op gebouw 3 betreft het effect op de noordwestgevel van het gebouw. In het bezonningsonderzoek is duidelijk te zien dat deze gevel veel eigen schaduw ontvangt en deze gevel dus nagenoeg geen direct zonlicht kan ontvangen. Gebouw 3 wordt door het ontbreken van direct zonlicht en de ligging van de gevel buiten beschouwing gelaten.

4.16.3 Conclusie     

De optredende effecten op de bezonning op de omliggende woningen van het nieuwe ontwerp kunnen worden getoetst aan de hand van de lichte en strenge TNO-normen voor bezonning.

De 'lichte' TNO-norm: ten minste 2 mogelijke bezonningsuren per dag in de periode van 19 februari – 21 oktober (gedurende 8 maanden ) in midden vensterbank binnenkant raam. De bezonningsuren van de omliggende woningen voldoen aan deze norm na het realiseren van het nieuwe ontwerp.

De 'strenge' TNO-norm: ten minste 3 mogelijke bezonningsuren per dag in de periode van 21 januari – 21 november (gedurende 10 maanden ) in midden vensterbank binnenkant raam. De bezonningsuren van de omliggende woningen voldoet niet aan deze norm na het realiseren van het nieuwe ontwerp. Ook de bestaande bebouwing van het project voldoet niet aan deze norm.

5.2.1 Hoofdstuk 1: Inleidende regels     

Begrippen (artikel 1)

In dit artikel worden de begrippen gedefinieerd, die in de regels worden gehanteerd. Daardoor wordt vermeden dat verschillende interpretaties van de begrippen tot verschillen van mening over de regelgeving zouden kunnen leiden. Bij toetsing aan het bestemmingsplan wordt uitgegaan van de in dit artikel aan de betreffende begrippen toegekende betekenis. Voor zover er geen begrippen zijn gedefinieerd wordt aangesloten bij het normaal spraakgebruik.

Wijze van meten (artikel 2)

Dit artikel geeft aan hoe hoogte- en andere maten gemeten moeten worden. Een aantal bepalingen zijn op grond van de SVBP dwingend voorgeschreven

5.2.2 Hoofdstuk 2: Bestemmingsregels     

Met een bestemming wordt tot uitdrukking gebracht welke gebruiksdoelen of functies, met het oog op een goede ruimtelijke ordening, aan de in het plan begrepen gronden zijn toegekend. Niet iedere functie leent zich voor een eigen bestemming. Of dit zo is, hangt af van de ruimtelijke relevantie, of wel van de mate waarin de betrokken functie invloed heeft op zijn omgeving of daaraan eisen stelt. Behalve om functies gaat het bij bestemmingen altijd om concreet ruimtegebruik of om fysiek aanwezige ruimtelijke objecten. Een bestemming heeft altijd betrekking op een geometrisch bepaald vlak. Lijn- en puntbestemmingen komen niet voor. De verbeelding van een bestemming bestaat dus nooit uit een lijn of een punt. De bestemmingen worden gescheiden door bestemmingsgrenzen.

5.2.3 Hoofdstuk 3: Algemene regels     

Artikel 7 Anti-dubbeltelregel

Met deze regel wordt voorkomen dat er in feite meer wordt gebouwd dan het bestemmingsplan beoogt. Bijvoorbeeld in het geval (onderdelen van) bouwpercelen - al dan niet tijdelijk - van eigenaren wisselen. De regeling is met name van belang met het oog op nieuwbouw. Door verwerving van een extra (bouw)perceel of een gedeelte daarvan, kunnen de gronden niet meegenomen worden met de berekening van de bouwmogelijkheden van het nieuwe perceel als de nieuw verworven gronden reeds meegenomen zijn bij de berekening van een eerdere omgevingsvergunning. Het is dus niet toegestaan gronden twee keer in te zetten om een omgevingsvergunning voor een bouwactiviteit te verkrijgen.

Artikel 8 Algemene aanduidingsregels

Lid 8.1 Geluidzone - industrie

Deze aanduiding is toegekend aan de geluidszone die hoort bij het bedrijventerrein Waarderpolder dat direct ten westen van het plangebied ligt.

Het bedrijventerrein Waarderpolder is aangewezen om naast gewone bedrijven ook bedrijven te vestigen die veel geluid kunnen veroorzaken. Deze bedrijven noemt men ook wel grote lawaaimakers. Als op een bedrijventerrein zich grote lawaaimakers mogen vestigen zoals bedoeld in de Wet geluidhinder, dan wordt een dergelijk bedrijventerrein in het kader van die wet een industrieterrein genoemd.

Om een industrieterrein heen ligt een geluidszone. De geluidszone is het gebied tussen de grens van het industrieterrein en de zonegrens. Buiten deze geluidszone mag de totale geluidsbelasting van alle op het industrieterrein gevestigde bedrijven niet hoger zijn dan 50 dB(A). Dit betreft de geluidsbelasting van de op het industrieterrein gevestigde inrichtingen, met inachtneming van bestaande rechten. Woningen en andere geluidsgevoelige bestemmingen die binnen de geluidszone liggen kunnen wel een geluidsbelasting hebben die hoger is dan 50 dB(A).

Artikel 9 Algemene gebruiksregels

Dit artikel geeft algemene regels met betrekking tot ongewenst gebruik van gronden die in alle gevallen opgeld doen, tenzij dit in de specifieke gebruiksregels expliciet alsnog wordt toegestaan.

Artikel 10 Algemene afwijkingsregels

Starheid van bestemmingsregels mag niet de oorzaak zijn van gekunstelde oplossingen, waarmee de kwalitatieve doelstelling van het bestemmingsplan niet gediend is. Door middel van dit artikel is enige mate van flexibiliteit mogelijk. Zo kan er een afwijking plaatsvinden voor de in het plan aangegeven maten tot ten hoogste 10%.

Het toepassen van een afwijkingsbevoegdheid gebeurt altijd met inachtneming van het bepaalde in de Algemene wet bestuursrecht, zodat belanghebbenden de mogelijkheid tot bezwaar/beroep hebben wanneer op grond van dit artikel van het plan wordt afgeweken.

Artikel 11 Overige regels

Lid 11.1 Parkeren, laden en lossen legt een koppeling tussen de regels van het bestemmingsplan en de gemeentelijke beleidsregels voor het parkeren. De normen voor parkeren, stallen, laden en lossen zelf liggen namelijk niet vast in dit bestemmingsplan, maar in gemeentelijke beleidsregels. Die beleidsregels geven aan wanneer er sprake is van voldoende ruimte voor parkeren, stallen, laden en lossen. Uitgegaan wordt altijd van de gemeentelijke beleidsregels voor het parkeren zoals die gelden op het moment van de ontvangst van de aanvraag om een omgevingsvergunning.

Lid 11.1.3 geeft ook aan wat als strijdig gebruik van gronden en bouwwerken is aangemerkt. Strijdig gebruik is het gebruiken of laten gebruiken van gronden of bouwwerken waarbij niet in voldoende mate ruimte is aangebracht en in stand wordt gehouden op eigen terrein voor parkeren, stallen, laden en lossen overeenkomstig het gemeentelijke beleid.

Tot slot bepaalt lid 11.1.4 dat er afgeweken kan worden onder de voorwaarden zoals die zijn genoemd in de gemeentelijke beleidsregels voor het parkeren. Ook hiervoor geldt dat uitgegaan dient te worden van de gemeentelijke beleidsregels voor het parkeren zoals die gelden op het moment van de ontvangst van de aanvraag om een omgevingsvergunning.

voorwaardelijke verplichting

Om het gewenste eindbeeld te realiseren en te kunnen voldoen aan een goede ruimtelijke ordening is een aantal voorwaardelijke verplichtingen opgenomen in de specifieke gebruiksregels in lid 11.2 Overige voorwaardelijke verplichtingen.

Het betreft een voorwaardelijke verplichting ten aanzien van:

• een inrichtingsplan buitenruimte (1) voor het voorplein.
• een inrichtingsplan buitenruimte (2) voor binnen de muren; een ondergrondse parkeergarage met een minimum bvo om een goede parkeeroplossing te garanderen.
• een geluidswerende kap bij de fietsvoorzieningen en galerijen voor de studentenhuisvesting en woningen grenzend aan de achtertuinen van de woningen aan de Damaststraat en de Harmenjansweg, ter minimalisering van geluidsoverlast voor de bewoners aan de Damaststraat en de Harmenjansweg.

5.2.4 Hoofdstuk 4: Overgangs- en slotregels     

Artikel 12 Overgangsrecht

Het overgangsrecht is van toepassing op bestaande situaties (gebruik en/of bebouwing) die op het moment van het van kracht worden van dit bestemmingsplan niet passen binnen het nieuwe plan.

Het overgangsrecht houdt in dat gebruik en bebouwing dat in strijd is met het nieuwe bestemmingsplan, maar reeds aanwezig was ten tijde van de voorgaande plannen, onder voorwaarden, mag worden voortgezet.Ook bouwwerken die basis van een geldige omgevingsvergunning nog gebouwd mogen worden, worden onder het overgangsrecht geschaard.

Het overgangsrecht is nadrukkelijk niet bedoeld voor bouwwerken die een gebruik kennen dat onrechtmatig is op het moment van het van kracht worden van dit bestemmingsplan.Er is geen sprake van legalisatie van reeds strijdig gebruik door dit bestemmingsplan en er kan ook nog steeds gehandhaafd worden. Ook bouwwerken die op peildatum illegaal zijn, blijven illegaal.

Artikel 13 Slotregel

Het laatste artikel van de regels betreft de citeertitel van het onderliggende bestemmingsplan.

Bijlage 1 bij de regels Zoneringslijst

De Zoneringslijst is opgenomen in bijlage 1 Zoneringslijst van de regels en geeft – voor zover passend binnen de bestemming – op basis van de hindercategorie aan welk type activiteiten zijn toegestaan. Activiteiten die niet in de lijst omschreven staan kunnen – voor zover passend binnen de bestemming – worden beoordeeld op basis van de hinder die ze (kunnen) veroorzaken. Vanuit milieuoverwegingen (zoals lawaai en stank) zowel als vanuit ruimtelijke overwegingen (een bedrijf met een vloeroppervlak van 90 m² ziet er geheel anders uit dan een bedrijf met een vloeroppervlak van 350 m²) is het wenselijk niet alle werkfuncties toe te laten. Daarom is als bijlage achter de regels een zogeheten Zoneringslijst opgenomen. Deze lijst vormt het planologische toetsingskader bij het al dan niet toelaten van een nieuw bedrijf. In deze bijlage wordt uiteengezet hoe de lijst is samengesteld en hoe de toetsing aan de Zoneringslijst verloopt. Naast deze planologische toetsing vindt ook altijd een toetsing plaats in het kader van de Wet milieubeheer (onder meer het verlenen van een milieuvergunning) wanneer een nieuw bedrijf (de wet spreekt over een inrichting) gevestigd wordt.

Milieuzonering is het waar nodig ruimtelijk scheiden van milieubelastende activiteiten en milieugevoelige functies. De in het gebied voorkomende activiteiten zijn overeenkomstig het huidige gebruik en bouwmogelijkheden in dit bestemmingsplan opgenomen. Voor bestaande werkfuncties die een hogere milieucategorie hebben dan het bestemmingsplan toelaat worden geen uitbreidingsmogelijkheden geboden. De milieuhinder van de bedrijfsfuncties moet passen binnen de voor het gebied geldende categorieën van de zoneringslijst. Bedrijven met een hogere milieuhindercategorie zijn slechts toegestaan waar dat nader is aangeduid op de verbeelding.

6.2.1 Participatie     

Vanaf 2016 is op verschillende manieren contact gezocht met stakeholders en geparticipeerd om te komen tot het voorliggend plan. In deze paragraaf worden de diverse contact- en participatiemomenten inzichtelijk gemaakt.

Contacten bedrijfsleven

Met onder meer MKB Haarlem, Young MKB, Innovate Today (voorheen HaarlemValley) de 3D Makerszone en de IndustrieKringHaarlem is vanaf 2016 tot aan de dag van vandaag contact gelegd met het doel om input te verkrijgen over de behoeften aan toegesneden onderwijs van het bedrijfsleven en ook om de samenwerking te zoeken met betrekking tot de ruimte voor ondernemers in de koepel. Vanuit stichting Panopticon is eind 2018 deelgenomen aan een serie gesprekken met de gemeente Haarlem in het kader van versterking van de economische ontwikkeling.

Young MKB Haarlem en IndustrieKringHaarlem zijn lid van het comité van aanbeveling sinds begin 2016 en hebben tot aan de dag van vandaag regelmatig van zich laten horen vanwege het belang van de koepelontwikkelingen voor de werkgelegenheid in Haarlem.

Met de 3D Makerszone (Fieldlab Ministerie EZ) vindt vanaf begin 2018 overleg plaats in het kader van C-District, een gebied dat innovatief, creatief, circulair en verbindend is – een economische band van koepel tot en met de Bakkerij in de Waarderpolder.

Het overleg met het bedrijfsleven heeft eind 2018 heeft geresulteerd in een voorlopig curriculum van de onderwijsinstellingen en een nadere invulling van wat we altijd 'Startups' hebben genoemd in de planvorming.

Haarlem Valley/Innovate Today waren vanaf begin 2016 betrokken bij het initiatief Open de Koepel.

Startup Fest in de Metropoolregio vond in september 2017 voor de eerste keer plaats: in de Haarlemse koepel. Voor Innovate Today het startschot voor de werving van innovatie ondernemers in de koepel.

Het startschot voor het innovatieprogramma PIM van de provincie Noord-Holland vond ook plaats in de koepel, in oktober 2017. De provincie Noord-Holland was vanaf begin 2017 op de hoogte van de plannen; gedeputeerde Jaap Bond heeft zijn steun meermaals uitgesproken. Stichting Panopticon heeft in het kader van de economische ontwikkelingen tweemaal een presentatie gegeven voor de wethouders EZ in Kennemerland.

De mensen achter Startup Village Amsterdam en Amsterdam Centre for Entrepreneurship zijn vanaf eind 2018 betrokken en hebben na overleg met het Haarlemse bedrijfsleven, de RABO-bank, de gemeente Haarlem (EZ) en de MetropoolRegioAmsterdam het concept Cupola XS ontwikkeld. Inmiddels is hiervoor de MOU getekend. Bij Cupola XS staan niet de startups, maar juist het bestaande MKB centraal. Cupola XS biedt MKB wat op veel plekken al voor startups voorhanden is: ondersteuning op het gebied van digitalisering, groei, artificial intelligence, circulariteit. Het MKB wordt hier future proof gemaakt, in nauwe samenwerking met het onderwijs in de koepel. Inmiddels zijn de eerste innoverende MKB-programma's in Nederland, gesteund door het Ministerie van EZ, van start en gevalideerd. De lessons learned worden uitgewisseld en in de koepel toegepast.

Contacten onderwijs

Aanvankelijk zouden de Universiteit van Amsterdam en Inholland gezamenlijk academisch onderwijs in Haarlem faciliteren (2016-begin 2017).

Na het terugtrekken van de UvA voelde de Vrije Universiteit wel voor deze rol, maar dan bij voorkeur met de Open Universiteit. Na een half jaar uitwerking van de plannen (maart – oktober 2017), trok de VU zich uiteindelijk terug, waardoor ook de OU dit moest doen – als instituut voor afstandsonderwijs kan zij deze kar niet alleen trekken.

Het Duitse SRH Higher Education (onderdeel van de SRH Gruppe) en de Nederlandse Global School for Entrepreneurship tekenen nu voor het hoger en academisch onderwijs. Hiervoor is na een intentieovereenkomst in januari 2018 en uitwerking in de loop van 2018 begin juni 2019 door SRH ,GSE een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de gemeente Haarlem en studentenhuisvester DUWO en Stichting Panopticon.

Steeds is de Koninklijke Hollandse Maatschappij der Wetenschappen (KHMW) betrokken bij de afwegingen.

Inholland heeft afgelopen mei 2019 aangegeven open te staan voor samenwerking en afstemming. Met de opleiding Media & Entertainment is samengewerkt bij het onderdeel Take me to Prison van de culturele manifestatie Architectural Healing. Zij verzorgden de productie van optredens van singer/songwriters. Vanaf voorjaar 2017 tot heden zijn er contacten met de middelbare scholen in Haarlem, het laatst is er een ontvangst geweest in de koepel in april 2019.

De onderwijsinstellingen SRH en GSE hebben zelf contact gezocht met het NOVA-College (maart 2019), om een doorgaande leerlijn middelbaar onderwijs – MBO – HBO – academisch onderwijs te bewerkstelligen.

Voor lagere schoolleerlingen werd in de meivakantie van 2017 Codekamp georganiseerd.

Met de Bildung Academie in Amsterdam is vanaf eind 2015 contact tot op heden, met hen is afgesproken de kennis en ervaring met Bildung in het (post)academisch onderwijs in te brengen in de koepel.

Met de Hannie Schaftstichting wordt gewerkt aan de invulling van een cel, gewijd aan Hannie Schaft, ook als educatief onderdeel in de koepel.

Contacten culturele instellingen

Met de culturele instellingen in Haarlem heeft overleg plaatsgevonden tussen eind 2015 en heden, ondermeer in G8-verband zijn twee presentaties gehouden. Met een aantal instellingen is ook samengewerkt.

Het ABC Architectuurcentrum heeft activiteiten in de koepel georganiseerd: ArchiKidz najaar 2017, Mystery Night, najaar 2018 en een specifieke middag over de gevangenisarchitectuur in het najaar van 2018. De koepel was daarnaast onderdeel van de Dag van de Architectuur van het ABC in 2017 en 2018.

Met Bibliotheek Kennemerland is op verschillende momenten contact geweest, het laatst in het voorjaar van 2019. Afgesproken is om in elk geval programmatische samenwerking te zoeken, mogelijk gaat e.e.a. verder.

Met de Toneelschuur is naast het overleg in G8-verband eind 2017 contact gezocht in het kader van afstemming over het filmtheater in de koepel. Dit contact is weer opgepakt na definitieve goedkeuring van het onderwijsprogramma door de gemeente Haarlem, in mei 2019.

Met het Frans Halsmuseum is intensief contact geweest in het kader van het curriculum van het academisch onderwijs, op verschillende momenten tot eind 2017. Thans is er overleg in het kader van de koepel als mogelijke expositieruimte.

Met het Patronaat zijn verschillende programma's georganiseerd in het Huis van Bewaring en ook bij een historisch avond met Jules Deelder in de koepel.

Met de Haarlemse Schouwburg/Philharmonie heeft nog in 2016 afstemming plaatsgevonden over de zalenverhuur; directeur Jaap Lampe was lid van het comité van aanbeveling.

Met het Noord-Hollands Archief en stichting Museum Enschedé zijn de contacten vanaf eind 2015 goed, met Lieuwe Zoodsma wordt gepoogd het cultureel erfgoed van de familie Enschedé een plek te geven in het onderwijs.

De Haarlemse Viooldiva's gaven vier uitverkochte concerten in 2017, ook met Cantorij Grote Baaf en verschillende gastmuzikanten.

Boekhandel Athenaeum en uitgeverij Lebowski organiseerden verschillende optredens van auteurs in de koepel. In het najaar van 2017 met een volle koepel met Mo Gowdat en in het najaar van 2018 met vier jonge auteurs. Athenaeum is de beoogde partij voor een boekwinkel in de koepel.

De Creatieve Universiteit Haarlem organiseerde een bijeenkomst in het najaar van 2017.

In die periode was de koepel ook twee weken lang het decor van de eerste serie Gevangenismonologen, met een topbezetting van acteurs, een productie van Ideefix Foundation. Zij organiseerden ook voorstellingen voor reclassering en justitiemedewerkers in de koepel.

Met Haarlem Marketing (voormalig directeur Esther Brasser was lid van het comité van aanbeveling) is tot en met eind 2018 intensief contact geweest, ook in het kader van de culturele manifestatie Architectural Healing.

Architectural Healing is op het gebied van beeldende kunst gecureerd door CityScapes Foundation; meer dan 50 kunstenaar waren betrokken en stichting Panopticon heeft in dit kader de samenwerking gezocht met de Haarlemse Dichtlijn, Gitaarlem, de Haarlemse Poëzielijn, the Movies, de Haarlemse Viooldiva's.

Atelier Rijksbouwmeester is nadrukkelijk betrokken bij de vernieuwende plannen voor de koepel; Rijksbouwmeester Floris Alkemade was daarnaast spreker bij het symposium Architectural Healing in november 2018.

Participatie met de buurt

In juni 2018 heeft Stichting Panopticon een deel van het omliggende terrein van de Koepel overgedragen aan studentenhuisvester Stichting DUWO en woningcorporatie Elan Wonen. Vanaf dat moment werken beide partijen hard aan een plan om op het terrein betaalbare studentenhuisvesting en compacte huurwoningen te realiseren. Op 1 november 2018 organiseerden de drie betrokken partijen gezamenlijk een inloopbijeenkomst voor de buurt. Doel van deze bijeenkomst was om buurtbewoners bij te praten over de laatste stand van zaken met betrekking tot het stedenbouwkundig plan. Ook was er ruimte om met elkaar in gesprek te gaan, vragen te stellen en om zorgen te delen. Bovendien was dit ook een mooie gelegenheid om nader kennis te maken.



Meedenkgroep Koepel

Donderdag 15 november 2018 organiseerden Stichting DUWO, Elan Wonen en Stichting Panopticon een eerste bijeenkomst voor de meedenkgroep Koepel. Dit in vervolg op de drukbezochte inloopbijeenkomst over de stand van zaken rond het Koepelterrein begin november.

De meedenkgroep bestaat uit bestaande leden (afvaardiging) van de werkgroep Koepel (Wijkraad Scheepmakersdijk) én bewoners die zich tijdens de inloopbijeenkomst (november 2018) hebben aangemeld. Naast de drie betrokken partijen was ook de gemeente aanwezig.

Doel van de bijeenkomst was om met elkaar in gesprek te gaan over de verschillende thema's (onder meer over wonen, stedenbouwkundig plan, werken, hotel, bioscoop, onderwijs, parkeren & voorzieningen en studentenhuisvesting) en aandachtspunten die tijdens de inloopbijeenkomst ter sprake zijn gekomen.



Tijdens de eerste bijeenkomst zijn er zorgen uitgesproken en wensen meegegeven voor het stedenbouwkundig plan van het Koepelterrein. Deze reacties waren voor de ontwikkelpartijen aanleiding om het plan op een aantal punten aan te passen. Op 19 maart 2019 zijn de drie partijen met de meedenkgroep in gesprek gegaan over het aangepaste plan. Tijdens de presentatie van het aangepaste plan is toegelicht welke zorgen & wensen hebben geleid tot aanpassingen van het stedenbouwkundig plan. En is toegelicht en beargumenteerd welke punten niet haalbaar zijn.



Op 2 april 2018 is er een tweede bijeenkomst met de meedenkgroep georganiseerd. Hierbij is de reactie van de meedenkgroep op het aangepaste plan met de ontwikkelpartijen besproken. Ook zijn de leden onder meer geïnformeerd over de geplande restauratiewerkzaamheden van de Koepel. Op 27 augustus 2019 heeft een afsluitende bijeenkomst met de meedenkgroep plaatsgevonden, gevolgd door een informatiebijeenkomst voor de hele buurt op 24 september 2019.



Omgevingsvergunning restauratie Koepel

Stichting Panopticon heeft voor de restauratie van de Koepel en het Entreegebouw aan de Harmenjansweg een omgevingsvergunning monument aangevraagd en inmiddels verkregen. Deze vergunning en relevante stukken lagen tot en met 26 juni 2019 ter inzage bij de gemeente Haarlem.

Dinsdag 4 juni 2019 organiseerde Stichting Panopticon een inloopbijeenkomst over de omgevingsvergunning restauratie van de Koepel. Tijdens deze bijeenkomst konden buurtbewoners de plannen in zien en vragen beantwoorden. De bijeenkomst stond in het teken van de omgevingsvergunning. De gemeente was ook aanwezig. Het stedenbouwkundigplan voor het koepelterrein werd daar niet gepresenteerd. Ook is gesproken met Bond Heemschut.



Actief informeren van de buurt

Er is regelmatig overleg geweest met de wijkraad Scheepmakersdijk. Verder is/wordt de buurt actief geïnformeerdover de laatste stand van zaken middels onder meer de bestaande wijkkrant en via huis-aan-huis uitnodigingen en brieven.

6.2.2 Wettelijk vooroverleg     

Overeenkomstig artikel 3.1.1 van het Besluit ruimtelijke ordening is het ontwerp-bestemmingsplan toegezonden aan de volgende instantie:

• Omgevingsdienst IJmond (ODIJ)
• Veiligheidsregio Kennemerland (VRK)

In overleg met de VRK en de ODIJ wordt de paragraaf EV aangepast. De conclusie dat de Externe Veiligheid geen belemmering voor de voorgenomen ontwikkeling vormt, blijft onveranderd.

Het plan is op 16 september 2019 voorgelegd aan Rijnland tijdens het wateroverleg met gemeente Haarlem. Hier is besproken dat aandacht besteed moet worden aan het afkoppelen van verhard oppervlak en dat aangegeven moet worden op welke wijze in dit plan hiermee omgegaan wordt.

1.1 Aan-huis-verbonden beroep:     

het uitoefenen van een beroep of het beroepsmatig verlenen van diensten op administratief, juridisch, medisch, therapeutisch, educatief, kunstzinnig of technisch vlak of daarmee gelijk te stellen activiteiten niet zijnde detailhandel, dat een uitwerking of uitstraling heeft die met de woonfunctie in overeenstemming is.

1.2 Aanbouw en uitbouw:     

een aangebouwd gebouw behorende bij een op hetzelfde bouwperceel gelegen hoofdgebouw.

1.3 Aanduiding:     

een geometrisch bepaald vlak of figuur, waarmee gronden zijn aangeduid, waar ingevolge de regels regels worden gesteld ten aanzien van het gebruik en/of het bebouwen van deze gronden.

1.4 Aanduidingsgrens:     

de grens van een aanduiding indien het een vlak betreft.

1.5 Aanlegvergunning:     

omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden zoals bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onder b van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.

1.6 Achtergevelrooilijn:     

bebouwingsgrens aan de van de weg afgekeerde zijde van het bebouwingsvlak.

1.7 Antenne-installatie:     

installatie bestaande uit een antenne, een antennedrager, de bedrading en de al dan niet in een of meer techniekkasten opgenomen apparatuur, met de daarbij behorende bevestigingsconstructie.

1.8 Archeologisch deskundige:     

professioneel archeoloog die op basis van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie bevoegd is om archeologische onderzoek uit te voeren en programma's van eisen op te stellen en te toetsen.

1.9 Archeologisch onderzoek:     

diverse vormen van onderzoek naar de archeologische waarde binnen een plangebied, uitgevoerd volgens de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie.

1.10 Archeologisch rapport:     

in rapportvorm vervat verslag van een volgens de in de archeologische beroepsgroep gebruikelijke normen verricht archeologisch onderzoek, op basis waarvan een conclusie kan worden getrokken over de aanwezigheid en de waarde van archeologische resten.

1.11 Archeologisch waardevol gebied:     

gronden waar archeologische waarden aanwezig of te verwachten zijn.

1.12 Archeologische waarde:     

vindplaats of vondst met een oudheidkundige waarde. Het betreft hier met name archeologische relicten in hun oorspronkelijke ruimtelijke context.

1.13 Bebouwing:     

één of meer gebouwen en/of bouwwerken geen gebouwen zijnde.

1.14 Bebouwingspercentage:     

een op de verbeelding aangegeven percentage dat de grootte van het deel van het bouwvlak aangeeft dat maximaal mag worden bebouwd.

1.15 Bed & breakfast:     

het tegen betaling verstrekken van logies met ontbijt binnen de (bedrijfs)woning met behoud van de woonfunctie.

1.16 Bedrijf:     

een onderneming gericht op het produceren, bewerken, herstellen, installeren of inzamelen van goederen, alsmede verhuur, opslag en distributie van goederen.

1.17 Bedrijfswoning:     

een woning in of bij een gebouw of op een terrein, kennelijk slechts bedoeld voor één huishouden, wiens huisvesting daar gelet op de bestemming van het gebouw of het terrein noodzakelijk is.

1.18 Begane grond:     

een bouwlaag waarvan het vloerniveau (nagenoeg) ter hoogte van het aansluitende peil ligt.

1.19 Begeleid wonen:     

vormen van wonen waarbij de begeleiding door externen plaatsvindt, zodat zelfstandig wonen mogelijk wordt of blijft, met dien verstande dat de externen niet voortdurend of nagenoeg voortdurend aanwezig zijn en in de woning geen afzonderlijke ruimte voor de begeleiding aanwezig is.

1.20 Beperkt kwetsbaar object     

een object waarvoor ingevolge het Besluit externe veiligheid inrichtingen, een richtwaarde voor het risico dan wel een risicoafstand is bepaald, die in acht genomen moet worden.

1.21 Beschermd stads- of dorpsgezicht:     

stads- of dorpsgezicht dat door het daartoe bevoegde gezag, ingevolge artikel 35 van de Monumentenwet 1988 is aangewezen.

1.22 Bestaande (situatie)     

onder “bestaande” goot- of bouwhoogte, kap- en dakvorm, gevelindeling, maatvoering en oppervlakte wordt verstaan de goot-/bouwhoogte, kap- en dakvorm, nokrichting, gevelindeling, maatvoering en oppervlakte zoals die op het tijdstip van terinzagelegging van het ontwerpbestemmingsplan rechtens bestaat of rechtens mag bestaan.

1.23 Bestemmingsgrens:     

de grens van een bestemmingsvlak.

1.24 Bestemmingsplan:     

de geometrisch bepaalde planobjecten met de bijbehorende regels en de daarbij behorende bijlagen.

1.25 Bestemmingsvlak:     

een geometrisch bepaald vlak met eenzelfde bestemming.

1.26 Bijbehorend bouwwerk:     

uitbreiding van een hoofdgebouw dan wel functioneel met een zich op hetzelfde perceel bevindend hoofdgebouw verbonden, daar al dan niet tegen aangebouwd en met de aarde verbonden bouwwerk met een dak.

1.27 Bijgebouw:     

een gebouw dat, zowel in bouwkundige als in functionele zin ondergeschikt is aan en ten dienste staat van een hoofdgebouw.

1.28 Bouwen:     

het plaatsen, het geheel of gedeeltelijk oprichten, vernieuwen of veranderen en het vergroten van een bouwwerk.

1.29 Bouwgrens:     

de grens van een bouwvlak.

1.30 Bouwhistorische waarde     

waarde van het object/complex voor de geschiedenis van de bouwtechniek, vanwege de afleesbaarheid van de bouwgeschiedenis (historische gelaagdheid) of vanwege het materiaalgebruik.

1.31 Bouwkundige onderdelen:     

bouwkundige onderdelen zoals dragende muren, houtskeletconstructies, vloerconstructies, trappen, spantconstructies, kelders en naar aard en omvang hiermee gelijk te stellen onderdelen.

1.32 Bouwlaag:     

een doorlopend gedeelte van een gebouw dat door op gelijke of bij benadering gelijke hoogte liggende vloeren of balklagen is begrensd.

1.33 Bouwperceel:     

een aaneengesloten stuk grond, waarop ingevolge de regels een zelfstandige, bij elkaar behorende bebouwing is toegelaten.

1.34 Bouwperceelgrens:     

de grens van een bouwperceel.

1.35 Bouwvlak:     

een geometrisch bepaald vlak, waarmee gronden zijn aangeduid, waar ingevolge de regels bepaalde gebouwen en bouwwerken geen gebouwen zijn toegelaten.

1.36 Bouwwerk:     

een bouwkundige constructie van enige omvang die direct en duurzaam met de aarde is verbonden.

1.37 Bruto vloeroppervlak (bvo):     

Het bruto-vloeroppervlakte is het vloeroppervlakte inclusief alles, gemeten op vloerniveau.

1.38 Creativiteitscentrum:     

een instelling waar cursussen gegeven en/of activiteiten georganiseerd worden als dans, koken, beeldende kunst, audiovisuele, dramatische en/of literaire vorming.

1.39 Cultuurhistorische waarde:     

de aan een bouwwerk of een gebied toegekende waarde, gekenmerkt door het beeld dat is ontstaan door het gebruik dat de mens in de loop van de geschiedenis heeft gemaakt van dat bouwwerk of dat gebied.

1.40 Dakhelling:     

de hoek die een dakvlak maakt met het horizontale vlak.

1.41 Dakkapel:     

een zich in een dakvlak bevindende uitbouw.

1.42 Dakopbouw:     

een extra bouwlaag boven de goot met een platte afdekking.

1.43 Dakterras:     

een met een omheining afgezette buitenruimte op een gebouw.

1.44 Detailhandel:     

het bedrijfsmatig te koop aanbieden, waaronder begrepen de uitstalling ten verkoop, het verkopen en/of leveren van goederen aan personen die goederen kopen voor gebruik, verbruik of aanwending anders dan in de uitoefening van een beroeps- of bedrijfsactiviteit, met uitzondering van horeca.

1.45 Dienstverlening:     

het verlenen van diensten in de vorm van publieksgerichte en niet-publieksgerichte dienstverlening.

1.46 Ensemble:     

twee of meer gebouwen die samen een bouwkundige eenheid vormen, waarbij de suggestie wordt gewekt dat het één gebouw betreft.

1.47 Evenement:     

periodieke en/of incidentele manifestaties zoals sportmanifestaties, concerten, bijeenkomsten, voorstellingen, tentoonstellingen, shows, thematische beurzen en thematische markten.

1.48 Floor space index (FSI):     

De FSI geeft de verhouding tussen het bruto vloeroppervlak en de oppervlakte van het terrein.

1.49 Gastouderopvang:     

gastouderopvang als bedoeld in artikel 1.1 van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, die een uitwerking of uitstraling heeft die met de woonfunctie in overeenstemming is.

1.50 Gebouw:     

elk bouwwerk, dat een voor mensen toegankelijke, overdekte, geheel of gedeeltelijk met wanden omsloten ruimte vormt.

1.51 Grondgebonden agrarisch bedrijf:     

een agrarisch bedrijf waarbij de productie hoofdzakelijk afhankelijk is van het voortbrengend vermogen van onbebouwde grond in de directe omgeving van het bedrijf.

1.52 Hoofdgebouw:     

een of meer panden, of een gedeelte daarvan, dat noodzakelijk is voor de verwezenlijking van de geldende of toekomstige bestemming van een perceel en, indien meer panden of bouwwerken op het perceel aanwezig zijn, gelet op die bestemming het belangrijkst is.

1.53 Horeca 1:     

horecabedrijven die hoofdzakelijk overdag eenvoudige etenswaren verstrekken en als nevenactiviteit licht- en niet-alcoholische dranken verstrekken, zoals lunchrooms, ijssalons, koffie/theehuizen, broodjeszaken en daarmee gelijk te stellen horecabedrijven.

1.54 Horeca 2:     

horecabedrijven die hoofdzakelijk maaltijden verstrekken en als nevenactiviteit alcoholische en niet-alcoholische dranken verstrekken waarbij de nadruk ligt op het verstrekken van maaltijden, zoals restaurants en eethuisjes, snackbars en daarmee gelijk te stellen horecabedrijven.

1.55 Horeca 3:     

horecabedrijven die hoofdzakelijk dranken en eten verstrekken waarbij de nadruk ligt op het verstrekken van dranken, zoals (eet)cafés en bars en daarmee gelijk te stellen horecabedrijven.

1.56 Horeca 4:     

horecabedrijven die hoofdzakelijk logies per nacht verstrekken met als nevenactiviteit het verstrekken van maaltijden en dranken en het houden van bijeenkomsten/vergaderingen/congressen.

1.57 Horeca 5:     

horecabedrijven die hoofdzakelijk dranken verstrekken en gericht zijn op dansen en beluisteren van muziek, zoals dancings en discotheken en daarmee gelijk te stellen horecabedrijven.

1.58 Horecaschip:     

een zich op het water bevindend object dat (nagenoeg) geheel dient als horecabedrijf.

1.59 Kamerverhuurbedrijf:     

het exploiteren van onroerende zaken door bedrijfsmatige verhuur van in hoofdzaak afzonderlijke kamers ten behoeve van bewoning.

1.60 Kantoor:     

een gebouw voor het verlenen van diensten en het uitvoeren van handelingen, waarbij de nadruk ligt op de administratieve afwikkeling van die handelingen.

1.61 Kap:     

een uitwendige scheidingsconstructie onder een hoek met het horizontale vlak.

1.62 Kas:     

een gebouw, waarvan de wanden en het dak geheel of grotendeels bestaan uit glas of ander lichtdoorlatend materiaal, dienend tot het kweken van gewassen.

1.63 Kiosk:     

klein gebouw in de openbare ruimte waar goederen of diensten te koop worden aangeboden of verstrekt.

1.64 Kunstwerk:     

civieltechnisch werk voor de infrastructuur van wegen, water, spoorbanen,waterkeringen en/of leidingen niet bedoeld voor permanent menselijk verblijf.

1.65 Lessenaarsdak:     

een dakvorm die bestaat uit slechts één dakvlak of dakschild die onder een zekere helling is aangebracht.

1.66 Molenbiotoop:     

de vrije ruimte rondom een molen in verband met de windvang.

1.67 Natuurwaarden:     

de aan een landschap toegekende waarden in verband met de in dat gebied voorkomende geologische, bodemkundige, biologische en ecologische elementen.

1.68 Niet-publieksgerichte dienstverlening:     

het verlenen van diensten zonder rechtstreeks fysiek contact met het publiek.

1.69 Nieuwbouw:     

nieuwbouw betreft bouwwerken jonger dan 50 jaar.

1.70 Oeverlijn     

de scheidingslijn tussen water en land.

1.71 Onderdoorgang/overbouwing:     

een op de verbeelding aangegeven gebied waar binnen het bouwvlak een doorgang mogelijk is, waarboven bebouwing mag worden opgericht.

1.72 Orde 1 bouwwerken:     

orde 1 betreft bouwwerken die beschermd zijn op grond van de Erfgoedwet, de provinciale of gemeentelijke Monumentenverordening.

1.73 Orde 2 bouwwerken:     

orde 2 betreft bouwwerken ouder dan 50 jaar die op grond van hun architectonische kwaliteit, op grond van hun plaats in de stedenbouwkundige structuur of als toonaangevend element behoudenswaardig zijn.

1.74 Pand:     

de kleinste bij de totstandkoming functioneel en bouwkundig-constructief zelfstandige eenheid die direct en duurzaam met de aarde is verbonden en betreedbaar en afsluitbaar is.

1.75 Peil:     

1. voor een bouwwerk, waarvan de hoofdtoegang direct aan de weg grenst: de hoogte van de kruin van de weg ter plaatse van die hoofdtoegang;
2. voor een bouwwerk, waarvan de hoofdtoegang niet direct aan de weg grenst: de hoogte van het terrein ten tijde van de terinzagelegging van het ontwerpbestemmingsplan;
3. indien in of op het water wordt gebouwd: het plaatselijk gemiddelde waterpeil.

1.76 Perifere detailhandel:     

detailhandel die moeilijk inpasbaar is in bestaande winkelgebieden vanwege de volumineuze aard en de bevoorrading ( zoals auto's, boten, caravans, tuincentra artikelen, bouwmarkt, grove bouwmaterialen, keukens en sanitair en woninginrichting).

1.77 Plan:     

het bestemmingsplan De Koepel met identificatienummer NL.IMRO.0392.BP1120013-va02 van de gemeente Haarlem.

1.78 Plat dak:     

een afdekking onder een hoek van maximaal 5 graden ten opzichte van het horizontale vlak.

1.79 Publieksgerichte dienstverlening:     

het verlenen van diensten met rechtstreeks contact met het publiek in de vorm van zakelijke, consumentverzorgende, openbare en (para)medische dienstverlening inclusief ondergeschikte nevenfuncties.

1.80 Prostitutie:     

het zich beschikbaar stellen tot het verrichten van seksuele handelingen met een ander tegen vergoeding.

1.81 Seksinrichting:     

de voor het publiek toegankelijke, besloten ruimte waarin bedrijfsmatig, of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was, seksuele handelingen worden verricht, of vertoningen van erotische-pornografische aard plaatsvinden. Onder een seksinrichting worden in elk geval verstaan: een (raam) prostitutiebedrijf, seksbioscoop, seksautomatenhal, sekstheater, een parenclub of een besloten huis, waaronder tevens begrepen een erotische massagesalon, al dan niet in combinatie met elkaar.

1.82 Seriebouw:     

twee of meer gebouwen naast elkaar die in dezelfde architectuur zijn uitgevoerd.

1.83 Sloopvergunning:     

omgevingsvergunning voor het slopen van een bouwwerk zoals bedoeld in artikel 2.1, eerste lid , onder g van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.

1.84 Sociale huurwoning:     

huurwoning zoals genoemd in artikel 1.1.1, eerste lid, aanhef en onder d. van het Besluit ruimtelijke ordening.

1.85 Standplaats:     

een plaats in de openbare ruimte waar met een voertuig, een kraam, een tafel of enig ander middel:

1. bedrijfsmatig goederen of diensten te koop worden aangeboden of verstrekt;
2. voorlichting wordt gegeven al dan niet met promotionele activiteiten.

1.86 Trend:     

binnen een (deel van een) straat voorkomende nagenoeg indentieke dakopbouwen, kapvormen of dakkapellen (die juridisch, technisch en qua ruimtelijke kwaliteit gewenst bevonden zijn).

1.87 Verbeelding:     

de analoge en digitale voorstelling van de in het bestemmingsplan opgenomen ruimtelijke informatie.

1.88 Verkooppunt van motorbrandstoffen:     

een inrichting waar door middel van een of meer pompinstallaties motorbrandstoffen worden verkocht en geleverd.

1.89 Verkoopvloeroppervlakte:     

het voor publiek toegankelijke deel van de winkelvloeroppervlakte, inclusief etalageruimte en de ruimte achter de toonbank dan wel kassaruimte.

1.90 Voorgevelrooilijn:     

de bouwgrens aan de wegzijde van het bouwvlak.

1.91 Voorzieningen van openbaar nut:     

voorzieningen ten behoeve van openbare verlichting, telecommunicatie, gas-, water- en elektriciteitsdistributie alsmede soortgelijke voorzieningen van openbaar nut, waaronder in ieder geval worden begrepen ondergrondse kabels en leidingen, transformatorhuisjes, pompstations, gemalen, telefooncellen en zendmasten.

1.92 Waterberging:     

een aangewezen gebied waarbinnen incidenteel of permanent het teveel aan water wordt vastgehouden op het ene moment totdat er water nodig is op een later moment.

1.93 Wellness:     

een activiteit gericht op het ervaren en beleven van lichamelijke en geestelijke ontspanning en gezondheid.

1.94 Wet:     

de Wet ruimtelijke ordening.

1.95 Windmolen:     

inrichting bestemd en geschikt voor het benutten van windkracht.

1.96 Woning:     

een (gedeelte van een) gebouw dat dient voor de huisvesting van een huishouden.

1.97 Woonschepenligplaats:     

de op de verbeelding aangegeven ruimte, waarop een woonschip ligplaats mag hebben.

1.98 Woonschip:     

een vaartuig, uitsluitend of in hoofdzaak als woning gebruikt of tot woning bestemd.

1.99 Woonwagen:     

een voor bewoning bestemd gebouw dat is geplaatst op een standplaats en dat in zijn geheel of in delen kan worden verplaatst.

1.100 Woonwagenstandplaats:     

een kavel, in hoofdzaak bestemd voor het plaatsen van een woonwagen.

1.101 Zorgwoning:     

een gebouw of zelfstandig gedeelte van een gebouw dat bedoeld is voor de huisvesting van personen die niet zelfstandig kunnen wonen en die geestelijke en/of lichamelijke verzorging behoeven; verzorging kan voortdurend of nagenoeg voortdurend plaatsvinden en in het gebouw kan afzonderlijke ruimte ten behoeve van de verzorging aanwezig zijn.

2.1 Bij de toepassing van de regels wordt als volgt gemeten:     

afstand tot de bouwperceelsgrens

tussen de grens van het bouwperceel en een bepaald punt van het bouwwerk, waar die afstand het kortst is.

bouwhoogte van een bouwwerk

vanaf het peil tot aan het hoogste punt van een gebouw of van een overig bouwwerk met uitzondering van ondergeschikte onderdelen, zoals schoorstenen, antennes en naar de aard daarmee gelijk te stellen onderdelen. Siergevels zoals trapgevels, halsgevels, klokgevels en lijstgevels worden niet meegerekend bij het bepalen van de bouwhoogte.

de dakhelling

langs het dakvlak ten opzichte van het horizontale vlak.

goothoogte van een bouwwerk

vanaf het peil tot aan de bovenkant van de goot, dan wel de druiplijn, het boeiboord, of een daarmee gelijk te stellen constructiedeel.

verticale diepte van een ondergronds bouwwerk

vanaf het peil tot aan de bovenzijde van de laagstgelegen vloer.

inhoud van een bouwwerk

tussen de onderzijde van de begane grondvloer, de buitenzijde van de gevels (en/of het hart van de scheidsmuren) en de buitenzijde van daken en dakkapellen.

oppervlakte van een bouwwerk

tussen de buitenwerkse gevelvlakken en/of het hart van de scheidingsmuren, neerwaarts geprojecteerd op het gemiddelde niveau van het afgewerkte bouwterrein ter plaatse van het bouwwerk.

de hoogte van een windturbine

vanaf het peil tot aan de (wieken)as van de windturbine.

breedte dakvlak bij dakdoorbreking

de meetlijn wordt gelegd op de helft van de hoogte van de dakdoorbreking.

bruto vloeroppervlak

volgens NEN 2580 

2.2 Overschrijden bouwgrenzen     

Het is toegestaan de in dit plan aangegeven bouwgrenzen te overschrijden ten behoeve van:

1. stoepen, stoeptreden, funderingen, plinten, pilasters, kozijnen, standleidingen voor hemelwater, gevelversieringen, wanden van ventilatiekanalen, schoorstenen en dergelijke ondergeschikte onderdelen van gebouwen, mits de overschrijding niet meer bedraagt dan 0,5 m;
2. gevel- en kroonlijsten, overstekende daken en dergelijke onderdelen van gebouwen, mits de overschrijding niet meer bedraagt dan 10 % van de breedte van de aangrenzende straat en met een maximum van 1 m. Deze werken mogen niet lager gelegen zijn dan 4,2 m boven de rijweg met inbegrip van een strook van 0,6 m breedte ter weerzijde van de rijweg, dan wel 2,2 m boven een fiets- en/of voetpad;
3. hijsinrichtingen, mits de overschrijding niet meer bedraagt dan 1 m en deze werken niet lager zijn gelegen dan 5 m boven peil.

3.1 Bestemmingsomschrijving     

De voor 'Gemengd' aangewezen gronden zijn bestemd voor:

1. universitair en hoger onderwijs uitsluitend ter plaatse van de aanduiding 'onderwijs' met een minimum bvo van 2800 m² en maximaal 600 studenten;
2. studentenhuisvesting uitsluitend ter plaatse van de aanduiding 'studentenhuisvesting' met een maximum van 250 eenheden en een maximum bvo van 9400 m²;
3. wonen uitsluitend ter plaatse van de aanduiding 'wonen' met een maximum van 96 woningen, waarvan 92 woningen met een maximum oppervlak per woning van 31 m² bvo;
4. het maximum bvo voor wonen bedraagt 3800 m²;
5. bioscoop uitsluitend ter plaatse van de aanduiding bioscoop met een maximum van 600 stoelen en maximum bvo van 2300 m²;
6. dienstverlening uitsluitend ter plaatse van de aanduiding dienstverlening;
7. bedrijven of bedrijfsactiviteiten tot en met categorie B, zoals genoemd in de bij deze regels behorende zoneringslijst uitsluitend ter plaatse van de aanduiding 'bedrijf';
8. het maximum bvo voor dienstverlening en bedrijven of bedrijfsactiviteiten tot en met categorie B bedraagt in totaal 5250 m²;
9. horeca 2 ter plaatse van de aanduiding 'horeca van categorie 2' met een maximum bvo van 240 m² ;
10. aan de hoofdfunctie ondergeschikte horeca ter plaatse van de aanduiding 'horeca' ten dienste van deze voorzieningen met een maximum bvo van 330 m²;
11. hotel met restaurant ter plaatse van de aanduiding 'horeca van categorie 4' met een maximum van 70 kamers en een maximum bvo van 540 m² voor restaurant. Het bovengronds maximum bvo voor hotel met restaurant bedraagt in totaal 2550 m²;
12. detailhandel uitsluitend ter plaatse van de aanduiding detailhandel met een maximum bvo van 235 m²;
13. onoverdekte, onverwarmde terrassen ter plaatse van de aanduiding terras;
14. parkeren, waaronder tevens:
    1. in - en uitrit parkeergarage ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van verkeer - in- en uitrit parkeergarage';
    2. ondergrondse parkeergarage met minimaal 187 en maximaal 207 parkeerplaatsen en een minimum bvo van 4000 m²;
    3. openbare fietsenstalling met een minimum bvo van 350 m².

3.2 Bouwregels     

Binnen de bestemming 'Gemengd' gelden de bouwregels zoals aangegeven in artikel 5.

3.3 Specifieke gebruiksregels     

1. terrassen dienen in de nachtperiode tussen 23.00 uur - 07.00 uur te zijn gesloten voor het publiek;
2. 100 % van de woningen genoemd in lid 3.1 onder c mag uitsluitend worden gebruikt als sociale huurwoning
3. de woningen met een maximum oppervlak van 31 m² bvo genoemd in lid 3.1 onder c mogen uitsluitend worden gebruikt voor eenpersoonshuishoudens;
4. maximaal 320 m² bvo van het restaurant genoemd in lid 3.1 onder k mag worden gebruikt voor niet-hotelgasten.

3.4 Afwijken van de gebruiksregels     

Het bevoegd gezag kan met een omgevingsvergunning afwijken van het bepaalde in lid 3.1 en toestaan dat:

1. de in lid 3.1 genoemde functies buiten de aangegeven aanduidingen worden gerealiseerd mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van:

1. het woon- en leefklimaat;
2. het straat- en bebouwingsbeeld;
3. de gebruiksmogelijkheden van de aangrenzende gronden;
4. de cultuurhistorische waarden.

2. een bedrijf zich vestigt dat niet in de zoneringslijst dan wel in een hogere categorie staat vermeld, maar dat naar aard en invloed op de omgeving gelijk te stellen is met de toegelaten milieucategorieën.

4.1 Bestemmingsomschrijving     

De voor 'Waarde - Archeologie' aangewezen gronden zijn, behalve voor de andere daar voorkomende bestemming(en), mede bestemd voor het behoud en de bescherming van de archeologische waarden van de gronden.

4.2 Bouwregels     

1. In aanvulling op het bepaalde bij de andere daar voorkomende bestemming(en) gelden de volgende regels:
   1. ter plaatse van de dubbelbestemming 'Waarde - Archeologie 4' dient de aanvrager van een omgevingsvergunning waarvan bodemverstorende bouwwerkzaamheden deel uitmaken, in geval de oppervlakte van het project meer dan 2.500 m² betreft en de bouwwerkzaamheden dieper dan 1,00 m onder het maaiveld plaatsvinden, een waardestellend archeologisch rapport te overleggen.
2. Indien uit een waardestellend archeologisch rapport blijkt dat de archeologische waarden van de gronden worden verstoord door het bouwen van een bouwwerk waarvoor een omgevingsvergunning is vereist, kunnen aan een omgevingsvergunning zoals bedoeld in lid 4.2 onder 1 de volgende voorschriften worden verbonden;
   1. het treffen van maatregelen, waardoor archeologische resten in de bodem kunnen worden behouden;
   2. het doen van opgravingen;
   3. begeleiding van de bodemverstorende activiteiten door een archeologisch deskundige.

3. Het bepaalde in lid 4.2 onder 1 is niet van toepassing op een bouwplan dat betrekking heeft op vervanging van een reeds bestaand bouwwerk waarbij de oppervlakte niet wordt uitgebreid en de bestaande fundering wordt benut.

4.3 Nadere eisen     

Het bevoegd gezag kan nadere eisen stellen aan de situering, de inrichting en het gebruik van de gronden die vallen binnen de dubbelbestemming 'Waarde - Archeologie', indien uit onderzoek is gebleken dat ter plaatse beschermingswaardige archeologische resten aanwezig zijn. Toepassing van de bevoegdheid mag niet leiden tot een onevenredige beperking van het meest doelmatige gebruik.

4.4 Afwijken van de bouwregels     

1. Het bevoegd gezag kan met een omgevingsvergunning afwijken van het bepaalde in lid 4.2 onder 1, met inachtneming van de voor de betrokken bestemmingen geldende (bouw)regels.

2. Een omgevingsvergunning, zoals bedoeld in dit lid, wordt verleend indien naar het oordeel van het bevoegd gezag de aanvrager van de omgevingsvergunning aan de hand van:
   1. nader archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat op de betrokken locatie geen archeologische waarden aanwezig zijn of als er, mede naar het oordeel van het bevoegd gezag, geen archeologische waarden te verwachten zijn;
   2. andere informatie heeft aangetoond dat door bodemverstoringen op de betrokken locatie geen archeologische waarden verstoord zullen worden.

4.5 Omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden     

1. Voor de volgende werken of werkzaamheden is een aanlegvergunning vereist:
   1. aanbrengen van gesloten oppervlakteverhardingen;
   2. bodem verlagen of afgraven, ophogen, egaliseren dan wel anderszins aanbrengen van wijzigingen in het maaiveld;
   3. het aanbrengen van diepwortelende beplantingen en bomen;
   4. het verrichten van graafwerkzaamheden anders dan normaal spit- en ploegwerk;
   5. het uitvoeren van heiwerkzaamheden en het op een of ander wijze indrijven van voorwerpen;
   6. het aanleggen van kabels en leidingen en daarmee verband houdende constructies;
   7. diepploegen;
   8. het aanleggen van watergangen of het vergraven, verruimen of dempen van reeds bestaande watergangen;
   9. het uitvoeren van werkzaamheden ter verlaging van de grondwaterstand;
   10. het plaatsen van objecten zoals lichtmasten, wegwijzers en ander straatmeubilair.

2. Geen aanlegvergunning is vereist voor werken of werkzaamheden die:
   1. de oppervlakte- en de dieptemaat niet overschrijden, behorende bij de categorie 'Waarde - Archeologie' genoemd in lid 4.2 die voor die gronden van toepassing zijn;
   2. mogen worden uitgevoerd krachtens een reeds verleende aanlegvergunning of een ontgrondingvergunning;
   3. noodzakelijk zijn voor de uitvoering van een bouwplan waarvoor een omgevingsvergunning, zoals in lid 4.4 bedoeld, is verleend;
   4. ten dienste van archeologisch onderzoek worden uitgevoerd.

3. Een aanlegvergunning wordt in ieder geval verleend, indien:
   1. de aanvrager aan de hand van een waardestellend archeologisch rapport aantoont dat op de betrokken locatie geen archeologische waarden aanwezig zijn dan wel dat de aanwezige archeologische waarden naar het oordeel van het bevoegd gezag in voldoende mate zijn vastgesteld.
4. Ter bescherming van betrokken archeologische waarden kunnen aan de aanlegvergunning voorwaarden worden verbonden gericht op:
   1. het treffen van maatregelen, waardoor archeologische resten in de bodem kunnen worden behouden;
   2. het doen van opgravingen;
   3. begeleiding van de bodemverstorende activiteiten door een archeologisch deskundige.

4.6 Wijzigingsbevoegdheid     

Het bevoegd gezag kan het plan wijzigen in die zin, dat de verbeelding wordt gewijzigd door van één of meerdere bestemmingsvlakken de begrenzing te veranderen of de dubbelbestemming 'Waarde - Archeologie' toe te voegen of te verwijderen, dan wel deze bij een ander archeologiecategorie, zoals vermeld in lid 4.2 in te delen, als archeologische bevindingen daar aanleiding toe geven.

5.1 Bestemmingsomschrijving     

De voor 'Waarde - Beschermd stadsgezicht' aangewezen gronden zijn behalve voor de andere daar voorkomende bestemming(en), mede bestemd voor het behoud, herstel en de uitbouw van de in de toelichting aangegeven cultuurhistorische en ruimtelijke waarden van het gebied en zijn bebouwing.

5.2 Bouwregels     

In aanvulling op het bepaalde bij de andere daar voorkomende bestemming(en) gelden voor bouwwerken de volgende regels:

bouwvlak / gevelindeling

1. gebouwen mogen uitsluitend binnen een bouwvlak worden gebouwd;
2. in afwijking van lid 5.2 sub a mag een ondergrondse parkeergarage buiten een bouwvlak worden gebouwd;
3. ter plaatse van de aanduiding 'minimum afstand (m)' dient tussen de gebouwen binnen het bouwvlak de aangegeven onderlinge afstand te worden aangehouden;
4. ter plaatse van de aanduidingen 'specifieke bouwaanduiding - orde 2' dient de bestaande gevelindeling gehandhaafd te blijven;

goothoogte / bouwhoogte / ondergronds bouwwerk

5. ter plaatse van de 'specifieke bouwaanduiding - orde 1' of 'specifieke bouwaanduiding - orde 2' dient de bestaande goothoogte en/of bestaande bouwhoogte gehandhaafd te blijven;
6. ter plaatse van de aanduiding 'maximum bouwhoogte' dient binnen de aangegeven bouwhoogte te worden gebouwd;
7. ter plaatse van de aanduiding 'maximum goothoogte' dient binnen de aangegeven goothoogte te worden gebouwd;
8. de verticale diepte van een ondergronds bouwwerk mag niet meer dan 7 m bedragen;

bebouwingspercentage / floor space index

9. ter plaatse van de aanduiding 'maximum bebouwingspercentage (%)' is ten hoogste het aangegeven bebouwingspercentage toegestaan;
10. het plangebied mag maximaal voor 55% worden bebouwd met een maximum FSI van 1,2;
11. ondergrondse voorzieningen en vergroting van de vloeroppervlakte binnen reeds bestaande bouwvolumes worden bij het bepalen van de FSI niet meegerekend;

kap / nokrichting / vorm

12. ter plaatse van de 'specifieke bouwaanduidingen orde 1 en orde 2' dient de bestaande nokrichting , kap of dakvorm gehandhaafd te blijven;

collectoren voor warmteopwekking of panelen voor elektriciteitsopwekking

13. collectoren voor warmteopwekking of panelen voor elektriciteitsopwekking zijn toegestaan mits:
    1. niet zichtbaar vanaf het openbaar toegankelijk gebied;
    2. op een schuin dak de collectoren of de panelen:
       • aan alle kanten binnen het dakvlak blijven;
       • in of direct op het dakvlak worden geplaatst;
       • dezelfde hellingshoek hebben als het betreffende dakvlak.
    3. de collector of het paneel één geheel vormt met de installatie voor het opslaan van water respectievelijk het opwekken van elektriciteit. Indien dit niet het geval is, dient die installatie binnen in het betreffende gebouw te worden geplaatst.

Bouwwerken geen gebouw zijnde

14. ter plaatse van de specifieke bouwaanduiding -trap bedraagt de breedte van de trap tussen de 2,5 m en 3,5 m.

5.3 Nadere eisen     

Het bevoegd gezag kan nadere eisen stellen aan de plaats en afmetingen, de nokrichting, kap- en dakvormvorm, dakhelling en de indeling en vormgeving van de bebouwing, ten behoeve van:

1. het straat- en bebouwingsbeeld;
2. de cultuurhistorische waarden.

5.4 Afwijken van de bouwregels     

1. Het bevoegd gezag kan met een omgevingsvergunning afwijken van het bepaalde in lid 5.2 en toestaan dat:
   1. de gevelindeling gewijzigd wordt, mits deze verandering een herstel of verbetering van het gevelbeeld betreft;
   2. anderszins wijzigingen worden aangebracht in orde 1- en orde-2 bouwwerken ten behoeve van:
      • entrees;
      • in- en uitritten van parkeergarages;
      • langzaamverkeersroutes.

afwijkingscriteria

2. Het bevoegd gezag toetst bij de toepassing van de afwijkingsbevoegdheid als bedoeld in lid 5.4 of geen onevenredige aantasting plaatsvindt van:
   1. het straat- en bebouwingsbeeld;
   2. de cultuurhistorische waarden.

6.1 Bestemmingsomschrijving     

De voor 'Waarde - Bouwhistorie' aangewezen gronden zijn, behalve voor de andere daar voorkomende bestemming(en), mede bestemd voor het behoud en de bescherming van de bouwhistorische waarden.

6.2 Bouwregels     

1. In aanvulling op het bepaalde bij de andere daar voorkomende bestemmingen gelden de volgende regels:
   1. het is verboden zonder of in afwijking van een omgevingsvergunning bebouwing ter plaatse van de dubbelbestemming 'bouwhistorische waarden' geheel of gedeeltelijk te slopen, dan wel de bouwkundige onderdelen geheel of gedeeltelijke te verwijderen of te veranderen;
   2. de in sublid 1 onder a bedoelde omgevingsvergunning wordt slechts verleend indien mede uit een bouwhistorisch onderzoek blijkt dat de bouwhistorische waarden van het bouwwerk niet op een onaanvaardbare wijze worden verstoord;
   3. het bepaalde onder a is niet van toepassing op verbouwingswerkzaamheden die het normale onderhoud betreffen en voortvloeien uit het gebruik overeenkomstig de bestemming.

2. Aan de omgevingsvergunning als bedoeld in lid 6.2 sublid 1 onder a kan het bevoegd gezag de volgende voorwaarde verbinden:
   1. de verplichting tot het documenteren van het pand of de bouwkundige onderdelen die geheel of gedeeltelijk worden gesloopt, verwijderd of veranderd. Deze bouwhistorische documentatie dient te worden uitgevoerd op basis van de Richtlijn Bouwhistorisch Onderzoek (RCE2009) dan wel op basis van een specifiek programma van eisen. Het bevoegd gezag dient de bouwhistorische rapportage goed te keuren, voordat aangevangen kan worden met de uitvoering van de omgevingsvergunning.

6.3 Afwijken van de bouwregels     

Het bevoegd gezag kan afwijken van het bepaalde in lid 6.2 sublid 1 onder b, indien toepassing hiervan zal leiden tot een onbillijkheid van overwegende aard.

8.1 Geluidzone - industrie     

9.1 Strijdig gebruik     

Tot een strijdig gebruik van gronden en bouwwerken als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onder c van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht wordt in elk geval gerekend het gebruiken of laten gebruiken voor:

1. prostitutie en seksinrichtingen;
2. het opslaan van onbruikbare of althans aan hun oorspronkelijke gebruik onttrokken voorwerpen, goederen, stoffen en materialen en van emballage en/of afval, waaronder kampeermiddelen, van aan hun gebruik onttrokken machines, voer-, vaar- of vliegtuigen, schroot, afbraak- en bouwmaterialen, grond en bodemspecie, puin- en vuilstortingen. Deze bepaling is niet van toepassing op opslag van materialen welke noodzakelijk is voor de realisering van de bestemming, welke voortvloeien uit het normale dagelijkse onderhoud;
3. bijgebouwen als zelfstandige woning.

10.1 Afwijken van de regels algemeen     

Het bevoegd gezag kan met een omgevingsvergunning afwijken van:

1. de voorgeschreven maten ten aanzien van goothoogten, bouwhoogten, oppervlakten, bebouwingspercentages, aantallen en FSI met ten hoogste 10%;
2. de in het plan aangegeven bouwgrenzen voor het realiseren van balkons, luifels, erkers, buitentrappen of andere ondergeschikte delen van een gebouw tot een maximum van 1,5 m;
3. van de in het plan aangegeven hoogten ten behoeve van centrale technische voorzieningen waarvan de bouwhoogte niet meer dan 3 m mag bedragen en de oppervlakte niet meer mag bedragen dan 20% van de oppervlakte van het hoofdgebouw;
4. de bestemmingsbepalingen en toestaan dat een Wmo-voorziening in openbaar toegankelijk gebied wordt geplaatst, mits:
   1. er geen achterom aanwezig is bij de woning;
   2. de hoogte van de voorziening maximaal 1,3 m mag bedragen;
   3. de oppervlakte van de voorziening maximaal 4 m² mag bedragen.

10.2 Nadere eisen     

Het bevoegd gezag kan bij het verlenen van een omgevingsvergunning als genoemd in lid 10.1 onder a tot en met d nadere eisen stellen met betrekking tot de situering en toetsen of geen onevenredige aantasting plaatsvindt van:

1. het straat- en bebouwingsbeeld;
2. de verkeerssituatie ter plaatse;
3. de gebruiksmogelijkheden van aangrenzende gronden;
4. de brandveiligheid en rampenbestrijding;
5. cultuurhistorische waarden.

11.1 Parkeren, laden en lossen     

11.2 Overige voorwaardelijke verplichtingen     

12.1 Bouwen     

Een bouwwerk dat op het tijdstip van inwerkingtreding van het bestemmingsplan aanwezig of in uitvoering is, dan wel gebouwd kan worden krachtens een omgevingsvergunning, en afwijkt van het plan, mag mits deze afwijking naar aard en omvang niet wordt vergroot,

1. gedeeltelijk worden vernieuwd of veranderd;
2. na het tenietgaan ten gevolge van een calamiteit geheel worden vernieuwd of veranderd, mits de aanvraag van de omgevingsvergunning wordt gedaan binnen twee jaar na de dag waarop het bouwwerk is teniet gegaan.

12.2 Afwijken     

Het bevoegd gezag kan eenmalig met een omgevingsvergunning afwijken van lid 12.1 voor het vergroten van de inhoud van een bouwwerk als bedoeld in het eerste lid met maximaal 10%.

12.3 Uitzondering overgangsrecht bouwwerken     

Lid 12.1 is niet van toepassing op bouwwerken die weliswaar bestaan op het tijdstip van inwerkingtreding van het plan, maar zijn gebouwd zonder vergunning en in strijd met het daarvoor geldende plan, daaronder begrepen de overgangsbepaling van dat plan.

12.4 Gebruik     

Het gebruik van grond en bouwwerken dat bestond op het tijdstip van inwerkingtreding van het bestemmingsplan en hiermee in strijd is, mag worden voortgezet.

12.5 Strijdig gebruik     

Het is verboden het met het bestemmingsplan strijdige gebruik, bedoeld in lid 12.4 te veranderen of te laten veranderen in een ander met dat plan strijdige gebruik, tenzij door deze verandering de afwijking naar aard en omvang wordt verkleind.

12.6 Verboden hervatten gebruik     

Indien het gebruik, bedoeld in lid 12.4 na het tijdstip van inwerkingtreding van het plan voor een periode langer dan een jaar wordt onderbroken, is het verboden dit gebruik daarna te hervatten of te laten hervatten.

12.7 Uitzondering overgangsrecht gebruik     

Lid 12.4 is niet van toepassing op het gebruik dat reeds in strijd was met het voorheen geldende bestemmingsplan, daaronder begrepen de overgangsbepalingen van dat plan.